Senat rozpoczął prace nad zmianą konstytucji

Wniosek o podjęcie inicjatywy ustawodawczej, dotyczącej projektu zmiany konstytucji, podpisany przez senatorów koalicji rządzącej, został opublikowany w czwartek na stronach Senatu, otrzymał już także numer druku senackiego. Do reprezentowania wnioskodawców został upoważniony senator KO Krzysztof Kwiatkowski.

- Mogę już oficjalnie powiedzieć, że w imieniu wszystkich klubów i kół senackich, za wyjątkiem Prawa i Sprawiedliwości, złożyłem w Senacie wniosek o podjęcie postępowania w sprawie inicjatywy ustawodawczej dotyczący zmian w konstytucji - powiedział w rozmowie z tvn24.pl senator Krzysztof Kwiatkowski. - Zgodnie z regulaminem Senatu projekt wpłynął do Pani Marszałek Małgorzaty Kidawy-Błońskiej i po nadaniu mu numeru został skierowany do dalszych prac w komisji ustawodawczej, której jestem przewodniczącym.

Projekt przewiduje zmiany w funkcjonowaniu Trybunału Konstytucyjnego i pokrywa się z projektem przedstawionym w poniedziałek na konferencji prasowej przez ministra sprawiedliwości, prokuratora generalnego Adama Bodnara i polityków koalicji rządzącej.

ZOBACZ CAŁY DOKUMENT TUTAJ >>>

Projekt w podstawowej części przewiduje zmianę dwóch artykułów - art. 193 i art. 194 - ustawy zasadniczej, z części dotyczącej Trybunału Konstytucyjnego.

Obecnie, według pierwszego z tych artykułów konstytucji, "każdy sąd może przedstawić Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem".

Do tego zapisu - zgodnie z projektem - miałoby zostać dodane, że takie przedstawienie pytania przez sąd może nastąpić, gdy "bezpośrednie zastosowanie Konstytucji, o którym mowa w art. 8 ust. 2, jest dla uzyskania tego rozstrzygnięcia niewystarczające". Przywołany artykuł konstytucji mówi zaś, że "przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej".

Jak wskazano w uzasadnieniu projektu, "praktyka ustrojowa wskazuje bowiem, że rozproszona kontrola konstytucyjności sprawowana przez sądy, w trybie bezpośredniego stosowania konstytucji, przyczynia się do wzmocnienia gwarancji konstytucyjnych oraz ochrony praw i wolności jednostki".

Drugi z planowanych do zmodyfikowania artykułów konstytucji stanowi obecnie, że "TK składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny". "Prezesa i Wiceprezesa TK powołuje Prezydent RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK" - głosi ten przepis.

Po zmianie ostatnia z części tego przepisu miałaby uzyskać brzmienie: "Prezesa i Wiceprezesa TK powołuje Prezydent RP na 3 lata spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Ponowne powołanie na stanowisko Prezesa i Wiceprezesa Trybunału możliwe jest tylko raz".

Nowelizacja przygotowana przez senatorów przewiduje także wprowadzenie ograniczeń w powoływaniu do Trybunału czynnych polityków.

"Osoba, która sprawowała mandat posła, senatora, posła do Parlamentu Europejskiego lub wchodziła w skład Rady Ministrów, może zostać wybrana na stanowisko sędziego TK, jeżeli od wygaśnięcia mandatu lub zakończenia pełnienia funkcji w Radzie Ministrów, upłynęły co najmniej 4 lata" - miałby brzmieć zapis, który zostałby dodany do art. 194 ustawy zasadniczej (taki sam przepis znalazł się w poselskim projekcie ustawy o TK, który w ramach pakietu mającego zreformować Trybunał trafił do Sejmu).

W projekcie znalazły się także przepisy epizodyczne, przewidujące wymianę składu Trybunału. Stanowią one m.in., że z dniem wejścia w życie zmian w konstytucji wygasa kadencja obecnych sędziów TK - pełnią oni swoje funkcje do czasu wyboru następców, a po tym czasie mają prawo do przejścia w stan spoczynku.

Projekt przewiduje także znaczne podniesienie poparcia wymaganego przy wyborze nowych sędziów TK przez Sejm. Obecnie są wybierani zwykłą większością głosów. Po zmianach mieliby być co do zasady powoływani sejmową większością 3/5 głosów na 9 lat, co oznacza, że w ten wybór będzie musiała być zwykle zaangażowana parlamentarna opozycja.

W projekcie zapisano jednak, że po wejściu tej zmiany w życie i wygaśnięciu kadencji obecnych sędziów TK, jeśli większość 3/5 nie zostałaby osiągnięta, to "sędziowie wybierani byliby przez Sejm bezwzględną większością głosów". Oznacza to, że za takim wyborem musiałoby opowiedzieć się więcej posłów, niż łącznie tych, którzy zagłosowali przeciw i wstrzymali się od głosu.

Wybór nowych sędziów Trybunału Konstytucyjnego miałby nastąpić w ciągu dwóch tygodni od dnia wejścia w życie nowych przepisów, a kadencje wybranych w ten sposób sędziów byłyby zróżnicowane: trzy lata dla pięciu sędziów, sześć lat dla kolejnych pięciu sędziów, zaś dziewięć lat dla ostatniej piątki sędziów.

Jednocześnie zapisano, że po upływie kadencji tych nowych sędziów kolejni sędziowie wybierani byliby indywidualnie już na zasadach ogólnych.

Ostatni z przewidzianych w projekcie przepisów epizodycznych stanowi, że Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK, złożone już z nowo wybranych sędziów, ma przedstawić prezydentowi w terminie 14 dni od złożenia ślubowania przez wszystkich sędziów, dwóch kandydatów na stanowisko prezesa i dwóch kandydatów na stanowisko wiceprezesa TK. "Prezydent RP powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału na 3 lata" - zapisano.

Jak stanowi projekt, ustawa miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od jej ogłoszenia.

Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent RP. "Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów" - stanowi ustawa zasadnicza.