"Liczymy, że prokuratura zachowa się przyzwoicie"

W poniedziałek Sąd Okręgowy w Warszawie postanowił zadać pytanie prawne TK, czy Kodeks postępowania karnego, "w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości złożenia zażalenia na zarządzenie wyjęcia zwłok z grobu", jest zgodny z kilkoma artykułami Konstytucji oraz przepisami Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Sąd nabrał wątpliwości co do tej kwestii, rozpoznając połączone skargi na zapowiedź ekshumacji ciał ofiar katastrofy smoleńskiej, złożone przez sprzeciwiających się temu bliskich ofiar: Pawła Deresza, Małgorzatę Rybicką, Ewę Solską, Krystynę Łuczak-Surówkę oraz Barbarę Dolniak i Patrycję Dolniak-Mędrzycką.

W związku z prawdopodobnym odległym terminem zbadania przez TK pytania sądu, trzyosobowy skład orzekający SO zwrócił się też do prokuratury o jak najodleglejsze w czasie zaplanowanie ekshumacji z grobów Jolanty Szymanek-Deresz, Leszka Solskiego, Arkadiusza Rybickiego, Grzegorza Dolniaka i Jacka Surówki. - By zostały one wykonane w najbardziej odległym terminie uwzględniającym czas niezbędny do rozpoznania wniosku sądu okręgowego przez Trybunał Konstytucyjny - uzasadniał w poniedziałek przewodniczący składu sędzia Maciej Gruszczyński.

Odnosząc się do tego w rozmowie z dziennikarzami, reprezentujący w sądzie prokuraturę Robert Bednarczyk wyraził przekonanie, że prokuratura uwzględni apel sądu w sprawie przesunięcia terminów tych planowanych ekshumacji. - Jestem przekonany, że Prokuratura Krajowa uwzględni apel sądu i nie będziemy na razie podejmować żadnych czynności co do ciał osób, których bliscy nasze decyzje skarżą - mówił.

"W związku z medialnymi doniesieniami, jakoby prokuratura miała odstąpić od czynności ekshumacji ciał ofiar katastrofy smoleńskiej, Prokuratura Krajowa informuje, że dotychczasowe zarządzenia o wyjęciu zwłok z grobu zostały wydane na podstawie kodeksu postępowania karnego, a jego precyzyjne uregulowania nie dopuszczają możliwości odstąpienia od czynności oględzin i otwarcia zwłok" - podał we wtorek dział prasowy Prokuratury Krajowej. "Odstąpienie przez prokuratora od wykonania tych czynności dowodowych, wbrew obowiązującym przepisom, naraża go na poważne zarzuty karne" - dodano.

Prokuratura przypomina, że zgodnie z Kodeksem postępowania karnego, jeżeli zachodzi podejrzenie przestępnego spowodowania śmierci, przeprowadza się oględziny i otwarcie zwłok - czego dokonuje biegły lekarz z zakresu medycyny sądowej w obecności prokuratora albo sądu. "Przepisy w tym zakresie są jednoznaczne i nie budzą wątpliwości. (...) Odstąpienie przez prokuratora od wykonania tych czynności dowodowych, wbrew obowiązującym przepisom, naraża go na poważne zarzuty karne" - czytamy w komunikacie prokuratury. W komunikacie podkreślono zarazem, że prokuratura "szanuje decyzję niezależnego i niezawisłego Sądu, który postanowił zapytać Trybunał Konstytucyjny, czy kodeks postępowania karnego w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości złożenia zażalenia na zarządzenie wyjęcia zwłok z grobu, jest zgodny z konstytucją oraz przepisami konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności". "Do wątpliwości, jakich nabrał Sąd Okręgowy w Warszawie, prokuratura odniesie się merytorycznie w swoim pisemnym stanowisku, jakie w trybie przewidzianym przez obowiązujące przepisy zostanie złożone do Trybunału Konstytucyjnego. Nastąpi to po formalnym wpłynięciu do Trybunału pytania prawnego Sądu Okręgowego w Warszawie" - napisali przedstawiciele Prokuratury Krajowej.

O planach ekshumowania ofiar katastrofy smoleńskiej Prokuratura Krajowa poinformowała w czerwcu ubiegłego roku. Ekshumacje rozpoczęto w połowie listopada. Decyzje o ekshumacjach spotkały się ze sprzeciwem części rodzin ofiar. Do Prokuratury Krajowej wpłynęły zażalenia, skargi i wnioski o uchylenie postanowień w sprawie ekshumacji. Prokuratura od początku stoi jednak na stanowisku, że przepisy Kodeksu postępowania karnego nie przewidują możliwości złożenia zażalenia na decyzję o ekshumacjach. W październiku 2016 r. ponad 200 osób, członków rodzin 17 ofiar, zaapelowało w liście otwartym o powstrzymanie ekshumacji ich bliskich. W poniedziałek prokuratorzy z zespołu badającego katastrofę smoleńską poinformowali, że do końca 2017 r. prokuratura planuje jeszcze 40 ekshumacji i sekcji zwłok ofiar katastrofy smoleńskiej, na 2018 r. – 26 kolejnych, które mają się zakończyć do połowy roku.

Sprawę komentowali na konferencji prasowej posłowie PO Marcin Kierwiński i Borys Budka.

- Panie ministrze Ziobro, apel do pana: jest pan prokuratorem generalnym, ma pan wpływ na prokuratorów prowadzących śledztwo, czas, aby posłuchał pan zalecenia sądu. Czas, aby w tej sprawie zarówno pan, jak i inni politycy Prawa i Sprawiedliwości, ale także prokuratura, którą ręcznie w tej sprawie kierujecie, zachowała się przyzwoicie - mówił Kierwiński. - Wczoraj sąd zwrócił się do prokuratury, kierowanej przez polityków Prawa i Sprawiedliwości, o wstrzymanie procesu ekshumacji w przypadku tych rodzin, które nie godzą się na to, aby ich bliscy byli ekshumowani. Głęboko liczymy na to, że prokuratura po raz pierwszy w tej sprawie zachowa się przyzwoicie i przychyli się do prośby sądu - powiedział we wtorek polityk Platformy. - Na prośbę rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej zwracaliśmy uwagę na to, że nie może być takiej sytuacji w której arbitralna decyzja prokuratury nie może podlegać zażaleniu - dodał Kierwiński. - Liczymy, że pan minister Ziobro będzie w stanie przekonać prokuratorów prowadzących śledztwo do tego, aby zachowali się przyzwoicie w tej sprawie. Aby wsłuchali się w głosy rodzin, aby nie poddawali rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej tej dodatkowej traumie, bo to, co robiła prokuratura, decydując o ekshumacji, nie słuchając głosów rodzin, było po prostu nieludzkie - podkreślił poseł PO. Obecny na konferencji poseł Borys Budka dodał, że w wielu innych "błahych sprawach minister Ziobro bawił się w szeryfa", nakazując prokuraturze określone działania. - Przypomnijmy sobie, że przecież to prokurator, który podlega panu ministrowi Ziobro wnosił apelację od wyroku skazującego za wybryki rasistowskie, wówczas pan minister Ziobro nie bał się użyć swoich ustawowych uprawnień - wskazał poseł.

Szef klubu parlamentarnego PiS Ryszard Terlecki pytany przez dziennikarzy, czy ekshumacje ciał ofiar, których bliscy zaskarżyli decyzję prokuratury, powinny zostać wstrzymane, odpowiedział, że rozstrzygnie to Trybunał Konstytucyjny. - Natomiast naszym zdaniem te ekshumacje są potrzebne w śledztwie, są przeprowadzane i to jest oczywiste - powiedział Terlecki. Z kolei rzeczniczka PiS Beata Mazurek stwierdziła, że gdyby prokuratura za czasów rządów PO i PSL pracowała "w sposób rzetelny i uczciwy", to obecnie nie mielibyśmy "sytuacji związanej z ekshumacją". - Rozumiemy rozgoryczenie, rozczarowanie i niezadowolenie innych, ale państwo też mają świadomość tego, jakie nowe informacje pojawiają się w związku z tymi ekshumacjami - mówiła Mazurek. - Myślę, że politycy Platformy Obywatelskiej są ostatnimi osobami, które w tej kwestii powinny o cokolwiek apelować - dodała.

Badający okoliczności katastrofy smoleńskiej z 10 kwietnia 2010 roku specjalny zespół prokuratorów Prokuratury Krajowej poinformował o planach ekshumowania ofiar w czerwcu 2016 roku. Jak podała PK, ekshumacja jest niezbędna wobec popełnionych wcześniej błędów, m.in. możliwości zamiany ciał i nieprawidłowości w opisie obrażeń ujętych w dokumentacji sporządzonej przez stronę rosyjską. Ekshumacje rozpoczęto w połowie listopada. Do końca grudnia 2016 roku ekshumowano m.in. parę prezydencką Lecha i Marię Kaczyńskich, Stefana Melaka, Tomasza Mertę, Aleksandra Szczygłę, Mariusza Handzlika i Piotra Nurowskiego. Kolejny etap ekshumacji rozpoczął się w połowie marca. W sumie w marcu ekshumowano sześć osób.

Autor: tmw, mw/sk / Źródło: PAP