104. rocznica Powstania Wielkopolskiego. Bez niego "Polska by się nie odrodziła"

27 grudnia po raz drugi obchodzimy święto państwowe - Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. Święto to, mające upamiętniać zwycięski zryw Polaków przeciwko Niemcom z lat 1918-1919, przypada w rocznicę wybuchu insurekcji.

W trakcie centralnych uroczystości przed pomnikiem Powstańców Wielkopolskich odczytano list prezydenta Andrzeja Dudy, który podkreślił, że 104 lata temu powstańcy wielkopolscy podjęli walkę o prawo samostanowienia, o wolność oraz przynależność regionu do odrodzonej ojczyzny.

"Powstanie wielkopolskie z lat 1918-1919 odegrało fundamentalną rolę dla kształtowania się granic odrodzonej Niepodległej. Zwycięstwo to zagwarantowało naszemu młodemu państwu trwały pokój na Zachodzie, co było kluczowe również dla obrony ojczyzny przed najazdem ze Wschodu. Świadomość tej wagi zrywu Wielkopolan dla II Rzeczpospolitej ma też wymiar aktualny, wobec wydarzeń i procesów, które wstrząsają teraz naszą częścią Europy. Tradycje powstańcze są dla nas powodem do słusznej dumy, a zarazem ważną lekcją historii, z której czerpiemy inspirację do służby naszej obecnej wolnej Polsce" - napisał w liście prezydent.

Dodał, że "w codziennej, rzetelnej pracy na rzecz dobra wspólnego bezcennym dziedzictwem jest etos organicznikowski, a Wielkopolanie pozostają wzorem, jak harmonijnie łączyć gorący patriotyzm i dążenie do wolności z rozwagą i wytrwałością w podejmowanych wysiłkach".

Prezydent wyraził nadzieję, że te wartości "będą przyświecać nam w budowaniu silnej i bezpiecznej Rzeczpospolitej".

Andrzej Duda podziękował także w liście mieszkańcom Poznania i Wielkopolanom za pielęgnowanie pamięci o swoich przodkach i poprzednikach. Jak wskazał, "to dzięki nim historyczna kolebka państwowości polskiej po 123 latach zaborów znalazła się w granicach Rzeczpospolitej. Wolna Polska zawsze będzie czcić te wspaniałe zasługi i przekazywać wiedzę o nich młodym pokoleniom rodaków".

"Zbliża się schyłek roku, a wraz z nim dobiega końca narodowy jubileusz 100-lecia odzyskanej niepodległości. Przez minione pięć lat wspominaliśmy wydarzenia sprzed wieku, kiedy nasz kraj powrócił na mapę polityczną Europy. Oddawaliśmy cześć sześciu ojcom niepodległości i milionom Polaków, którzy walką i pracą przyczynili się do odrodzenia, obrony i odbudowy własnego suwerennego państwa. Przywracaliśmy też należną rangę wielu wydarzeniom, które miały szczególnie doniosłe znaczenie w tamtych czasach. Należało do nich powstanie wielkopolskie, dla uczczenia którego, na wniosek tutejszej społeczności, zostało ustanowione nowe święto państwowe, które dzisiaj obchodzimy po raz drugi" - przypomniał w liście Andrzej Duda.

"Bardzo się cieszę, że jako prezydent Rzeczpospolitej miałem honor przyczynić się do tak wyjątkowego upamiętnienia. Jestem przekonany, że pozostanie ono piękną pamiątką jubileuszu 100-lecia, a dzień 27 grudnia już zawsze będzie przypominać wszystkim nam, Polakom, o heroicznym i zwycięskim zrywie Wielkopolan" - zaznaczył prezydent.

Powstanie Wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu. Bezpośrednią jego przyczyną była wizyta w tym mieście wybitnego pianisty, męża stanu Ignacego Jana Paderewskiego. Jego przyjazd 26 grudnia był okazją do zorganizowania manifestacji patriotycznej. Następnego dnia Polacy gromadzili się pod budynkiem Hotelu Bazar. Niemcy zorganizowali kontrpochód, a jego uczestnicy zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej - legalnej polskiej władzy państwowej, uznanej przez Polski Sejm Dzielnicowy. Insurekcji nie dało się już powstrzymać i o godzinie 17 padł pierwszy strzał.

Zwycięstwo powstańców przypieczętowali w lutym 2019 roku alianci, którzy wymusili na niemieckich władzach powstrzymanie się od działań ofensywnych przeciwko Polakom. W czerwcu podpisano traktat, którego efektem było przyłączenie Wielkopolski do Rzeczpospolitej.

- Powstanie Wielkopolskie nie było tylko ruchem lokalnym, który dotyczył tylko tych ziem, na których się znajdujemy. Ono miało kapitalne znaczenie dla odzyskania niepodległości przez cały kraj. Bez Powstania Wielkopolskiego Polska by się nie odrodziła - powiedział dla TVN24 Wawrzyniec Wierzejewski, prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego. Ocenił, że siła gospodarcza Wielkopolski przyczyniła się do umocnienia pozycji całej Polski.

Obchody święta państwowego odbyły się we wtorek między innymi w sercu Wielkopolski. W Poznaniu władze, muzealnicy i miłośnicy historii Polski złożyli kwiaty na grobie Stanisława Taczaka, pierwszego naczelnego dowódcy Powstania Wielkopolskiego, który spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych Wielkopolan w Poznaniu.

- Wielkopolanie od lat już świętują, a od dwóch lat tą radością ze zwycięstwa podzielili się z Polakami (...). Narzekaliśmy przez ostatnie lata, że za mało chorągwi powstańczych (widać - red.) w oknach i na balkonach. Jest coraz lepiej, ludzie kupują (...). Zaroiło się od chorągwi - powiedział we wtorek dla TVN24 Przemysław Terlecki, dyrektor Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości. Dwie takie chorągwie, szyte spontanicznie przez kobiety w pierwszych dniach powstania, można oglądać właśnie w tym muzeum.

Dzień przed rocznicą historycznego wydarzenia - w poniedziałek - na poznańskim dworcu kolejowym została odegrana inscenizacja przyjazdu Ignacego Jana Paderewskiego do tego miasta, co stanowiło pretekst do rozpoczęcia powstańczego zrywu.

W tym roku pociąg "Mistrz Paderewski" prowadziła - wyjątkowo - lokomotywa spalinowa przystrojona w polskie barwy i powstańczego orła. W poprzednich latach skład prowadzony był przez lokomotywę parową z Parowozowni Wolsztyn, obecnie wszystkie tamtejsze parowozy są w naprawie.

Podczas wydarzenia wiceprezydent Poznania Jędrzej Solarski podkreślił, że w przyszłym roku w mieście rozpocznie się budowa Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.

Wydarzenia upamiętniające początek Powstania Wielkopolskiego odbywają się w wielu miastach w Polsce, między innymi w Koszalinie, Bydgoszczy czy w Częstochowie.