Tworzące dyptyk religijny obrazy "Mater Dolorosa" oraz "Ecce Homo" Dierica Boutsa pochodzą z polskich zbiorów. W 2019 roku zostały odnalezione przez pracownika polskiego ministerstwa kultury w muzeum w Hiszpanii. Dwa lata później stronie hiszpańskiej przekazany został wniosek dotyczący odzyskania dzieł. Ostatecznie zgrabione w czasie II wojny światowej obrazy trafią do Muzeum Zamku w Gołuchowie.
- Odzyskanie tych obrazów to przykład, jak działa nasz system odzyskiwania dzieł sztuki. Państwo polskie stara się odzyskiwać te dzieła gdziekolwiek można – powiedział w środę szef resortu kultury Piotr Gliński. Zaginione obrazy znajdowały się w zbiorach jednego z muzeów w Hiszpanii.
Oba obrazy – "Mater Dolorosa" oraz "Ecce Homo" – pochodzą z warsztatu Dierica Boutsa. Tworzący ten sam dyptyk religijny autorstwa XV-wiecznego flamandzkiego malarza zostały zagrabione przez niemieckich okupantów w czasie II wojny światowej ze zbiorów Zamku Ordynacji Czartoryskich w Gołuchowie. Po przewiezieniu do Polski dzieła trafią do zbiorów Muzeum Zamku w Gołuchowie, który - jak zauważył wicepremier Gliński - został odzyskany przez Skarb Państwa wraz z zakupem kolekcji Czartoryskich. Obecnie w Gołuchowie znajduje się oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu.
Odzyskanie obrazów nie byłoby możliwe bez zgody władz hiszpańskiej Galicji
Podczas konferencji prasowej w MKiDN zaprezentowano krótki film z procedury przekazania stronie polskiej obrazów w Museo Provincial de Pontevedra. Wicepremier podkreślił, że odzyskanie dzieł nie byłoby możliwe bez współpracy ze stroną hiszpańską i zgody lokalnych władz hiszpańskiej Galicji. - Mając argumenty prawne i dowody, przekazałem wniosek restytucyjny ministrowi kultury Hiszpanii. Decyzja zapadła w grudniu 2022 roku – mówił minister kultury.
Wicepremier Gliński wspomniał również o kolejnych próbach odzyskania dzieł sztuki zaginionych w czasie II wojny światowej. - Łącznie prowadzimy w tej chwili 130 procesów restytucyjnych w kilkunastu krajach całego świata. System działa w ten sposób, że praktycznie co tydzień, co dwa tygodnie możemy mówić o jakichś nowych odzyskanych dziełach sztuki – powiedział.
Dzieła Boutsa zostały odnalezione w 2019 roku
Pochodzące z polskich zbiorów obrazy autorstwa Boutsa zostały odnalezione w 2019 r. przez pracownika ówczesnego Wydziału Restytucji Dóbr Kultury (działającego w strukturach Departamentu Dziedzictwa Kulturowego za Granicą i Strat Wojennych MKiDN) w zbiorach lokalnego muzeum w miejscowości Pontevedra w zachodniej części Hiszpanii. W czerwcu 2021 r. minister kultury przekazał stronie hiszpańskiej oficjalny wniosek restytucyjny, w konsekwencji czego strona hiszpańska rozpoczęła formalną procedurę zwrotu.
Namalowane w okresie od około II poł. XV w. do I ćw. XVI w. w technice oleju i tempery na desce obrazy, oprawione w charakterystyczne, prawdopodobnie późniejsze, XVI-wieczne drewniane ramy, przedstawiają popiersia Matki Boskiej Boleściwej oraz Chrystusa w koronie cierniowej. Na ramach znajdują się inskrypcje będące niedokładną wersją piątej i szóstej zwrotki hymnu "Stabat Mater Dolorosa".
Obecnie w prowadzonej przez MKiDN bazie danych zarejestrowanych jest blisko 66 tys. zaginionych dzieł sztuki. W ostatnich latach odzyskano około 600 pojedynczych obiektów. Stanowi to około jednego procentu dzieł sztuki zarejestrowanych w bazie danych i jeden promil szacunkowej ogromnej liczby podawanej tuż po wojnie.
Źródło: PAP