NIK przedstawiła raport po kontroli w TVP. Stwierdzono nieprawidłowości dotyczące zarządzania majątkiem

Najwyższa Izba Kontroli przedstawiła wyniki kontroli, którą przeprowadziła w Telewizji Polskiej. NIK zbadała, czy TVP S.A. prawidłowo zarządzała majątkiem i gospodarowała środkami finansowymi w latach 2014–2020 (I półrocze).

OGLĄDAJ NA ŻYWO W TVN24 GO

NIK zwraca uwagę, że w latach 2015-2016 spółka odnotowywała straty spowodowane niższymi przychodami abonamentowymi, niższymi przychodami z reklamy i sponsoringu, dodatkowymi kosztami z tytułu programu dobrowolnych odejść pracowników, wyceną produktów gotowych i produkcji w toku, jak również wprowadzonymi zmianami w ustawie o podatku od towarów i usług. W kolejnych latach telewizja osiągała zysk, na co według NIK znaczący wpływ "miały środki stanowiące rekompensatę z tytułu utraconych w poprzednich latach wpływów z opłat abonamentowych".

"W ostatnich latach finanse TVP S.A. opierają się w głównej mierze na corocznych rekompensatach z budżetu państwa – w latach 2017–2020 wyniosły one łącznie 3,7 mld zł. Bez państwowego wsparcia spółka ponosiłaby straty, tak jak to było w latach 2015–2016, tym bardziej, że wpływy z reklamy i sponsoringu zmalały w badanym okresie o 3 proc. Zmieniła się struktura finansowania produkcji wpływami abonamentowymi. Główny strumień pieniędzy – ponad połowa środków – płynie na programy kulturalne i rozrywkowe, mniej pieniędzy (procentowo) przeznaczono na informację i publicystykę" - czytamy w raporcie.

Jak podaje NIK w raporcie, w toku kontroli "stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły zarówno zarządzania majątkiem, jak i gospodarowania środkami finansowymi przez TVP S.A.". Miało dojść między innymi do "naruszenia wewnętrznych procedur przy zakupie i zlecaniu usług producenckich".

Raport odniósł się też między innymi do utworzenia anglojęzycznego portalu internetowego i kanału Poland In. "Przed utworzeniem portalu i kanału Poland In nie dokonano analizy i nie przygotowano biznesowego modelu tego przedsięwzięcia, w szczególności nie opracowano nowej koncepcji, założeń i projektu budżetu ani nie oszacowano przewidywanych efektów działalności" - podaje NIK. "Koszty uruchomienia i prowadzenia kanału w latach 2018–2019 wyniosły ponad 18 mln zł, a przychody nieco ponad 6,7 mln zł" - dodano.

Wspomniano również o kanale Belsat TV. "W toku kontroli ustalono, że wskutek braku właściwego nadzoru (Prezesa Zarządu oraz nadzorującego jednostkę członka Zarządu) nad prowadzeniem kanału Belsat TV, w latach 2018-2019 o prawie 14 mln zł przekroczony został planowany budżet tego przedsięwzięcia. Tym samym naruszono wewnętrzne wytyczne dotyczące realizacji planu ekonomiczno–finansowego TVP S.A. i naruszono dyscyplinę finansową spółki. W marcu 2020 r. zawieszono członka zarządu odpowiedzialnego za nadzór nad działalnością Belsat TV" - pisze NIK w raporcie.

Nieprawidłowości NIK wykazuje również w kwestii zamówień publicznych. "Część postępowań zakupowych w Zakładzie Głównym TVP S.A. przeprowadzono niezgodnie z wewnętrznymi zasadami (np. umowy zostały zawarte po dniu rozpoczęcia realizacji usług zlecanych przez spółkę). Z kolei w udzielanych przez oddziały terenowe zamówieniach publicznych stwierdzono dwa przypadki podziału zamówienia na części w celu uniknięcia konieczności stosowania przepisów ustawy Prawo zamówień publicznych. Ponadto w 9 spośród 16 oddziałów NIK ujawniła także naruszenia innych przepisów ustawy Pzp oraz wewnętrznych zasad udzielania zamówień publicznych i procedur zakupowych" - wskazuje NIK.

Raport wspomina także o decyzji o "zawarciu umowy z Leasing Team sp. z o.o. na tzw. outsourcing pracowników, pomimo wskazywanych (m.in. przez NIK) ryzyk prawnych dotyczących koncepcji restrukturyzacji zatrudnienia". "Zdaniem NIK podpisanie przez TVP S.A. umowy na tzw. outsourcing pracowników nie przyniosło spodziewanych korzyści ekonomicznych dla spółki" - oceniono.

"Ponadto z ustaleń kontroli wynika, że zatrudniani przez spółkę doradcy zarządu (od czterech w 2014 r. i 2015 r. osób do dziewięciu osób w 2017 r.) nie otrzymywali pisemnego zakresu obowiązków i nie dokumentowano efektów ich pracy" - podaje NIK. Dodano, że "według wyjaśnień TVP S.A. etatowi doradcy zarządu w miarę bieżących potrzeb i posiadanych kompetencji sporadycznie sporządzali bieżące opinie lub raporty". "Ich praca miała głównie charakter bieżącego doradztwa, udziału w pracach zespołów, uczestniczenia w pracach zespołów, uczestniczenia w posiedzeniach zarządu, spotkań i rozmów telefonicznych z zarządem lub członkami zarządu oraz udzielania im ustnych opinii. Doradcy reprezentowali także spółkę w oficjalnych spotkaniach, typowych dla ich obszarów kompetencji i zainteresowań" - podano w raporcie.

Jednak zdaniem NIK, "staranność i rzetelność TVP S.A., jako jednostki publicznej telewizji działającej w formie jednoosobowej spółki akcyjnej Skarbu Państwa, wymaga, aby zwłaszcza osoby zatrudniane na relatywnie wysoko wynagradzanych stanowiskach doradcy zarządu, tak jak wszyscy pozostali pracownicy TVP S.A., posiadali pisemne zakresy zadań i obowiązków". "Brak dokumentowania efektów ich pracy uniemożliwia ocenę, czy ich wynagrodzenie odpowiadało rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy" - stwierdziła NIK.

Jedna z sekcji raportu poświęcona jest też podróżom służbowym. "W oddziałach terenowych nie sporządzono wymaganych planów rzeczowych podróży służbowych na lata 2019–2020. Głównym powodem niesporządzenia takich planów przez odziały terenowe był brak stosownych poleceń, w tym także przekazania wzoru tabel, ze strony Zakładu Głównego. Ponadto w trzech oddziałach terenowych stwierdzono przypadki nieterminowego rozliczania podróży służbowych (po upływie 137, 147 i 224 dni)" - czytamy.

NIK zwróciła również uwagę na "zbędne zakupy" takie jak "wyposażenie dla studia telewizyjnego za 302,5 tys. zł", które "do czasu zakończenia kontroli NIK w listopadzie 2020 r. wyposażenie to nie było w ogóle wykorzystywane i utraciło gwarancję producenta". "Działaniem niegospodarnym było także sfinansowanie (za blisko 58 tys. zł) opracowania projektu technologicznego instalacji telewizyjnej nie posiadając tytułu prawnego do nieruchomości, w której projektowana instalacja miała się znaleźć. Wątpliwości kontrolerów wzbudził również zakup i instalacja stacji ładowania samochodów elektrycznych na terenie Zakładu Głównego TVP S.A. w Warszawie, na który wydano 100 tys. zł. Projekt ten wprowadzono w życie mając na uwadze nowoczesne trendy, jednakże bez poprzedzenia go rachunkiem efektywności inwestycji. Spółka od 2018 r. dysponuje tylko jednym samochodem elektrycznym, w dodatku od sierpnia 2020 r. stacja była wyłączona z eksploatacji wskutek niewykonania obligatoryjnych badań technicznych" - wymienia NIK.

W raporcie pojawiła się także kwestia "nierzetelnego zawierania umów na organizację imprez", między innymi sylwestra 2018/2019, na który TVP S.A. "zawarła umowę bez zachowania zasad reprezentacji określonych w statucie". "W imieniu spółki umowę podpisał jednoosobowo Prezes Zarządu, podczas gdy wymagane było współdziałanie dwóch członków Zarządu lub członka Zarządu z prokurentem. W przypadku organizacji Sylwestra 2019/2020 TVP S.A. zawarła umowę w formie pisemnej 21 dni po zrealizowaniu imprezy, co w ocenie NIK było działaniem nierzetelnym" - wyjaśnia NIK.

"W związku z realizacją imprez TVP S.A. zamawiała usługi związane z produkcją i ich obsługą. W 20 na 48 skontrolowanych przypadków umowy zawierane były w trakcie ich realizacji lub dopiero po ich wykonaniu i po zakończeniu imprezy. Tłumaczeniem było przedłużanie się negocjacji z kontrahentami, długie procedowanie umów oraz zmiany organizacyjne w spółce. Zdaniem NIK, daty organizowanych imprez były znane TVP S.A. z odpowiednim wyprzedzeniem, pozwalającym na rzetelne przeprowadzenie wszelkich czynności zmierzających do zawarcia umów i poprzedzenie ich negocjacjami" - czytamy.

W dziale raportu o gospodarce majątkowej telewizji NIK zwróciła między innymi uwagę, że w okresie objętym kontrolą spółka sprzedała łącznie 16 obiektów, osiągając z tego tytułu przychód w łącznej wysokości 21,3 mln zł. "Kontrolerzy NIK stwierdzili, że sprzedając jeden z lokali, TVP S.A. nierzetelnie zorganizowała przetarg m.in. ustalając wartość nieruchomości poniżej jej faktycznej wartości (tj. o 78 tys. zł). Z kolei w przypadku czterech nieruchomości spółka gospodarowała nimi bez zachowania należytej staranności, gdyż w okresie 2014–2019 nie uregulowała ich stanu prawnego. Stwierdzono także ryzyko utraty pięciu działek o szacunkowej wartości ponad pół mln zł, gdyż złożono wniosek o stwierdzenie zasiedzenia na nich (w marcu 2021 r. sąd w pierwszej instancji oddalił wniosek o stwierdzenie zasiedzenia, wyrok nie jest jednak prawomocny). W spółce nieprawidłowo realizowano także obowiązki administratora obiektów" - wskazuje NIK.

"NIK sformułowała 99 wniosków pokontrolnych. Łącznie zrealizowano 66 wniosków, podjęto działania w celu realizacji 31 wniosków, dwa nie zostały dotychczas zrealizowane" - podsumowuje raport NIK. Po kontroli skierowano też cztery zawiadomienia w sprawie podejrzenia popełnienia wykroczenia do Powiatowych Inspektoratów Nadzoru Budowlanego, zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa do Prokuratury Rejonowej w Szczecinie, zawiadomienie w sprawie uzasadnionego podejrzenia popełnienia wykroczenia do Komendanta Rejonowego Policji oraz zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia czynów podlegających karze pieniężnej do Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych.

NIK rekomenduje zarządowi TVP S.A. "wzmocnienie nadzoru nad gospodarką finansową spółki i sposobem zawierania umów; zapewnienie skutecznego nadzoru nad Oddziałami Terenowymi TVP S.A. we wszystkich skontrolowanych obszarach ich działalności; poprzedzanie wdrożenia nowych przedsięwzięć programowych opracowaniem i wdrożeniem ich dokładnego modelu biznesowego oraz przestrzeganie podjętych w tym zakresie decyzji; pilne dokonanie przez Zarząd TVP S.A. pełnej i dokładnej analizy stanu prawnego wszystkich posiadanych nieruchomości (zwłaszcza gruntowych) i podjęcie na tej podstawie koniecznych działań zabezpieczających spółkę przed ryzykiem ich utraty; doprowadzenie do ujawnienia w księgach wieczystych wszystkich nieruchomości posadowionych na gruntach będących własnością spółki oraz podjęcie skutecznych działań mających na celu niedopuszczenie do naruszenia obowiązujących przepisów dotyczących zarządzania nieruchomościami".