Zaostrzenie kar dla sędziów, więcej władzy w ręce rzeczników dyscyplinarnych i prezesów sądów oraz zmiany w wyborze I Prezesa Sądu Najwyższego - to główne zmiany, jakie wynikają z podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę ustawy represyjnej.

We wtorek prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustaw o ustroju sądów powszechnych, Sądzie Najwyższym i niektórych innych ustaw. Poniżej przedstawiamy najważniejsze zmiany, które ona wprowadza.

Zaostrzenie kar dla sędziów

Artykuł 178 Konstytucji mówi o tym, że sędziowie są niezawiśli i podlegają tylko jej i ustawom. Nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności niedającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Obowiązujące obecnie przepisy mówiące o odpowiedzialności sędziów i prokuratorów są ogólne. Odpowiadają oni za "oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawa i uchybienia godności urzędu". Ustawa zdecydowanie zaostrza konsekwencje dla sędziów (w tym Sądu Najwyższego) i prokuratorów za "przewinienia służbowe" i uszczegóławia istniejący zapis. Zaostrzeniu uległy między innymi kary finansowe. Sędzia może być też ukarany przeniesieniem na inne miejsce służbowe czy złożeniem z urzędu.

Według nowelizacji, sędziowie i prokuratorzy mają odpowiadać w szczególności za:

* działania lub zaniechania mogące uniemożliwić lub istotnie utrudnić funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości,

* działania kwestionujące istnienie stosunku służbowego sędziego lub skuteczność jego powołania.

Więcej władzy w ręce prezesów sądów

Podpisana przez prezydenta ustawa stwierdza, że z chwilą jej wejścia w życie, "ustają kadencje dotychczasowych kolegiów sądów powszechnych (okręgowych i apelacyjnych - red.)". Mają się składać już nie z prezesów i sędziów z różnych sądów, ale tylko i wyłącznie z prezesów.

Więcej władzy w ręce rzeczników dyscyplinarnych

Nowelizacja zwiększa uprawnienia rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych oraz jego zastępców. Wcześniej byli powoływani przez Krajową Radę Sądownictwa. Obecnie urzędujących powołał minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro.

Zgodnie z nowelizacją rzecznicy będą mieli możliwość postępowania "w sprawie każdego sędziego".

Zwiększone uprawnienia Izby Dyscyplinarnej, nieuznawanej za Sąd Najwyższy

Ustawa zwiększa także uprawnienia Izby Dyscyplinarnej SN. 5 grudnia Izba Pracy Sądu Najwyższego, powołując się na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 19 listopada - orzekła między innymi, że Izba Dyscyplinarna nie jest sądem w rozumieniu prawa Unii Europejskiej i prawa krajowego.

Zgodnie z nowelizacją izba ta będzie miała wyłączność na rozpoznawanie wniosków o uchylenie immunitetów sędziom i prokuratorom.

Zmiany w wyborze I Prezesa SN

Ustawa wprowadza także inny sposób wyłaniania I Prezesa Sądu Najwyższego. Kandydata na to stanowisko będzie mógł zgłosić każdy sędzia SN. W razie problemów z wyborem kandydatów ze względu na brak kworum w ostatecznym stopniu planowanej procedury do ważności wyboru będzie wymagana obecność 32 sędziów SN.