We wtorek po południu odbyło się posiedzenie sejmowej komisji, na którym Adam Bodnar przedstawił informację o działalności RPO w 2020 roku, z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.
Jednym z punktów wtorkowego posiedzenia sejmowej komisji sprawiedliwości i praw człowieka było zapoznanie się z Informacją o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2020 roku, z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.
Tak relacjonowaliśmy posiedzenie komisji:
Zakończyło się posiedzenie komisji. W związku z tym my kończymy naszą relację. Dziękujemy za uwagę.
Ast: stwierdzam, że komisja zapoznała się ze sprawozdaniem RPO
Gasiuk-Pihowicz: jestem od tego, żeby bronić praw obywateli
Ast: pani Gasiuk-Pihowicz opowiadała dyrdymały
Ast do Bodnara: chciałbym podziękować panu za pana kadencję
Ast: TK rozpatrywał kwestię zgodności ustawy RPO z konstytucją w oderwaniu od osoby, która w danym momencie pełniła tę funkcję
Przewodniczący Marek Ast: sugerowanie, jakoby groziła nam dyktatura, jest rzeczą wręcz fatalną, żałuję, że pan Rzecznik nie reaguje na tego rodzaju insynuacje
Machińska: wizerunek policji w społeczeńśtwie jest zły, chcielibyśmy czuć się bezpiecznie w otoczeniu policji
Machińska: sytuacja w policji jest bardzo, bardzo zła
Machińska: widzimy postępującą brutalizacje policji w tłumieniu pokojowych manifestacji
Machińska: obraz policji w oczach społeczeństwa jest bardzo niedobry
Machińska: bardzo gorąco państwa proszę, żebyście przyłączyli się nad kształem nowej ustawy
Machińska: wskazywaliśmy na to, że potrzebna jest kompleksowa nowelizacja
Głos zabiera zastępczyni RPO, Hanna Machińska. Mówi o ośrodku w Gostyninie.
Jak można podsumować moją kadencję? Bodnar: starałem się być blisko ludzi, którzy chcą walczyć o swoje prawa, wierzę, że przyczyniłem się do powstania w obywatelach poczucia, że walczą o swoje prawa
Bodnar: gdybym miał się zastanowić, co trzeba zmienić, przede wszytkim wymieniłbym prawa więźniów, praw apolicji, pandemia udowodniła nam, że musimy się poważnie zająć edukacją, służbą zdrowia, pomocą społeczną
Bodnar: to wszystko zbiegło się razem i nie wystawiło najlepszego świadectwa polskiemu państwu
Bodnar: problemem była też arbitralność egzekwowania przestrzegania obostrzeń
Bodnar: w czasie pandemii przez rząd były nakładane zakazy, które były zupełenie zbędne i niezbyt racjonalne
Bodnar: to, co doświadczamy w służbach mundurowych, a zwłaszcza w Służbie Więziennej, to fakt, że wiele osób odchodzi, nastepuje problem, że doświadczone osoby odchodzą, a w ich miejsce przychodzą niedoświadczeni pracownicy
Bodnar: są sytuacje, że wyroki, które są z pewnością zgodnie z prawem, są ignorowane przez przedstawicieli władzy wykonawczej
Bodnar: kolejna rzecz to są kompetencje do składania kasacji w sprawach karnych, tu w biurze RPO przydałoby sie kolejnych kilka etatów, żeby usprawnić te procesy
Bodnar: jeśli chodzi o środki finansowe na kolejne lata, to jest stała melodia, w której chodzi o stworzenie tych zabiegów finansowych, które dają szanse na rzetelne wypełnianie swej funkcji przez RPO
Bodnar: są przykłady instytucji, z którymi w niektórych obszarach trudno się współpracuje
Bodnar: w zeszłym roku były sprawy, w których TK orzekał zgodnie ze stanowiskiem RPO
Bodnar: niestety były takie spory, po ktorych było trudno nawiązywać porządną, instytucjonalną współpracę
Bodnar: najgorzej układa mi się współpraca z Rzecznikiem Praw Dziecka, były sprawy w zeszłym roku, w których byłem dość nieładnie atakowany przez RPD
Bodnar: regularnie współpracuję z Rzecznikiem Praw Pacjenta
Bodnar: bardzo dobrze oceniam pracę Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców
Bodnar: oburzyło mnie, to co się zdarzyło w Senacie, będę formułował pisma do niektórych senatorów
Bodnar do posłów: moi współpracownicy muszą mieć poczucie, że pracują w instytucji porządnej, kompetentnej i profesjonalnej
Bodnar: chciałbym podziękować za ocenę pracy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich
Bodnar odpowiada na pytania posłów.
Zimoch: to jest niezwykły dokument, który pokazuje, że niestety prawa zbyt wielu są łamane
Zimoch: w sprawozdaniu podniesione jest to, że w polskim prawie nie ma jasno wskazanej definicji tortur
Zimoch: z pana informacji wynika wyraźnie, że niepokojące są kroki zmierzające ku podporządkowaniu władzy sądowniczej władzy politycznej
Zimoch: pan doskonale potrafił skomentować to, z czym zgłaszają się do pana obywatele
Zimoch: ta lektura raportu jest jak wielkie dzieło literackie, każda strona wciąga jeszcze bardziej i chce się to czytać bez względu na porę dnia czy nocy
Zimoch do Bodnara: pana informacja to jest raport o stanie państwa, to jest podręcznik dla studentów i uczniów o wiedzy o społeczeństwie
Zimoch do Bodnara: powinien czuć pan wielką dumę, bo ufa panu wielu obywateli
Głos zabiera Tomasz Zimoch z koła Polska 2050.
Gasiuk-Pihowicz: to jest sytuacja bezprecedensowa, że w kraju, który tyle lat funkcjonował jako wzór demokratycznych przemian w tej części Europy, nagle zabraknie instytucji, która jest pewnym standardem, demokratyczny świat po prostu widzi, co się dzieje w naszym kraju, wszyscy widzimy dlaczego PiS pozbawia nas, obywateli, obywatelki Rzecznika Praw Obywatelskich
Gasiuk-Pihowicz: obecna władza nie chce niezależnego Rzecznika Praw Obywatelskich
Gasiuk-Pihowicz: od sześciu lat widzimy jak na każdym kroku obywatelom są odbierane kolejne prawa
Gasiuk-Pihowicz: próbowano dokonać zamachu na podstawowe prawo każdego obywatela, na prawo wyborcze
Gasiuk-Pihowicz: obywatelom naszego kraju obecna władza chciała nawet zabrać możliwość zgodnego z prawem wyboru prezydenta
Gasiuk-Pihowicz: to właśnie w zeszłym roku wydano pseudowyrok pseudotrybunału, który zmusza kobiety do rodzenia śmiertelnie chorych płodów, w minionym roku prześladowano ludzi za udział w pełni legalnych demonstracjach
Gasiuk-Pihowicz: w ciągu minionego roku władza zaczęła rozkręcać na części polską demokrację
Gasiuk-Pihowicz: decyzją Trybunału Konstytucyjnego pozbawiono nas Rzecznika Praw Obywatelskich
Gasiuk-Pihowicz: już sam fakt, że informacja z działalności RPO liczy około 700 stron, pokazuje, że to był absolutnie wyjątkowy rok, jeszcze chyba nigdy prawa człowieka i obywatela nie padły ofiarą tak zmasowanego ataku jak w zeszłym roku
Głos zabiera Kamila Gasiuk-Pihowicz z Koalicji Obywatelskiej.
Dolniak: kierowane do RPO pisma pokazują, w jakim kierunku obywatele chcą zmian w prawie
Dolniak: czy zdarzyła się sprawa, w której Trybunał Konstytucyjny podzielił zapatrywanie Rzecznika Praw Obywatelskich przedstawione w toku postępowania?
Dolniak: wszystkie te sprawy wiązały się z bardzo głośnymi sprawami, także sprawami życia publicznego, w których RPO zabierał głos
Dolniak: obywatele nie mogą być pozbawieni pomocy
Dolniak: ta ilość spraw pokazuje, jak ogromną pracę trzeba było wykonać w tych trudnych warunkach
Dolniak: 72 tysiące spraw, którymi się zajmował RPO, to bardzo dużo, ale to pokazuje, jak w wielu aspektach państwo nie zdało egzaminu w czasie pandemii, każda sprawa wymagała sprawdzenia, komunikacji z daną osobą i znalezienia argumentów dla wyjaśnienia sytuacji.
Głos zabiera posłanka Barbara Dolniak z Koalicji Obywatelskiej.
Śmiszek: instytucje mają działać dla obywateli, mam nadzieję, że dzisiejsze spotkanie będize asumptem do tego, żebyśmy przemyśleli naszą wspólną postawę
Śmiszek: nie wiem, czemu w parlamencie nie ma politycznej zgody na to, żeby instytucja Rzecznika Praw Obywatelskich była lepiej finansowana
Śmiszek: mam pytanie do RPO, jak wygląda współpraca z innymi instytucjami zajmującymi się ochroną praw obywatelskich w Polsce
Śmiszek: Udało się zrobić coś, co nie było tak bardzo widoczne w poprzednich kadencjach rzeczników, czyli przystępowania do międzynarodowych postępowań. Ten głos niezależnej instytucji musi być słyszalny także na forum międzynarodowym. Jestem przekonany, że ten głos został z sukcesem usłyszany. Z sukcesem dla obywateli.
Śmiszek: Jakim byłby Rzecznikiem, gdyby miał takie samo zdanie, jak władza? Takiego Rzecznika nam nie potrzeba.
Śmiszek: Ten wyrok TK, dotyczący pełnienia obowiązków RPO do czasu wyboru nowego, to jest takie zwieńczenie instytucjonalnej wojny z RPO.
Śmiszek: To był rok naprawdę trudny, jeśli chodzi o kwestie przestrzegania praw człowieka, wolności obywatelskich.
Głos zabiera poseł Krzysztof Śmiszek z Lewicy.
Poseł Paszyk: Mamy przeciągający się kryzys, jeśli chodzi o powołanie kolejnego RPO. Wszyscy ubolewamy, jak trudno jest w środowisku parlamentu osiągnąć kompromis, by takiego wyboru dokonać. Orzeczenie TK napawa niepokojem w tym względzie.
Paszyk: Chciałem pogratulować sprostaniu wyzwaniom, które czas 2020 roku przyniósł. Ten 20-procentowy wzrost spraw, które urząd przyjął i nadał im bieg, najlepiej obrazuje to, jak wielka praca została w tym czasie wykonana.
Bodnar zakończył wystąpienie. Przewodniczący otworzył dyskusję. Głos jako pierwszy zabiera Krzysztof Paszyk z Koalicji Polskiej.
Bodnar: Liczę, że dzięki dzisiejszemu spotkaniu będę mógł jeszcze zaprezentować w pełni raport roczny na posiedzeniu Sejmu. Mam nadzieję, że debata w Sejmie na temat raportu Rzecznika stanie się podstawą do rzeczywistej debaty na temat poszanowania praw i wolności w Polsce w 2020 roku, ale także do wyciągnięcia wniosku, co należały w Polsce w przyszłości naprawić.
Bodnar: Chciałbym podziękować moim wszystkim współpracownikom, bo bez ich zaangażowania to wszystko nie byłoby możliwe.
Bodnar: Wydaje mi się, że dzięki działaniom Rzecznika polepszyła się sytuacja osób, które mają kredyty walutowe.
Adam Bodnar o sprawie Jan Grzęda vs Polska w Europejskim Trybunale Praw Człowieka: Jutro odbędzie się rozprawa, dotyczy fundamentalnej kwestii, mianowicie statusu KRS.
Bodnar: RPO w 2020 roku uczestniczył w kilkunastu sprawach przez TSUE.
Adam Bodnar: Cały czas polskie standardy postepowania policji dalece odbiegają od tego, jak powinny wyglądać. Te standardy uległy pogorszeniu i nie są poprawione zwłaszcza na poziomie legislacyjnym.
Bodnar: Biuro Rzecznika starało się na bieżąco reagować.
Bodnar: Podważone zostały konstytucyjne gwarancje praw osób LGBT zwłaszcza przez prezydenta Andrzeja Dudę.
Rzecznik Praw Obywatelskich: Pandemia spowodowała istotne konsekwencje dotyczące praw wyborczych.
Bodnar wskazywał, na brak wprowadzenia stanu klęski żywiołowej i podjęcie działań mających doprowadzić do wyborów kopertowych.
- Organizowanie tych drugich wyborów 28 czerwca i 12 lipca także naruszało prawa i wolności obywatelskie, ponieważ zostało naruszone bierne prawo wyborcze – dodał.
Bodnar: To, co nas zwłaszcza interesowało i gdzie podejmowaliśmy wiele interwencji, to w sprawie działań organów inspekcji sanitarnej. Sporo spraw dotyczyło sytuacji w domach pomocy społecznej w związku z epidemią, także sytuacji w zakładach karnych i aresztach śledczych. Zajmowaliśmy się także grupami wykluczonymi.
Bodnar: W 2020 roku wpłynęło ok. 72 tysiące pism. To wzrost o 22 procent w porównaniu do roku poprzedniego. 38 tysięcy osób zadzwoniło po informację. RPO złożył około 500 opinii. Przystąpił do 188 postępowań.
Bodnar o wyroku TK ws. kadencji RPO: Do dzisiaj nie zostało przygotowane uzasadnienie wyroku TK. Głęboko liczę na to, że potencjalne negatywne skutki tego wyroku zostaną wyeliminowane przez zgodny z konstytucją wybór nowego RPO.
Bodnar: Chciałbym rozpocząć od krótkiego oświadczenia. Przed kilkoma dniami w Senacie odbyła się ważna debata nad kandydaturą pana posła Wróblewskiego. Ta debata stała się także okazją do debaty nad moją dotychczasową służbą. Pojawiły się krzywdzące opinie, które najczęściej wynikały z nieznajomości faktów i braku lektury składanych sprawozdań przez RPO. (...) Chciałabym podkreślić, że nigdy nie pytam autorów skarg do urzędu RPO o poglądy polityczne.
Adam Bodnar zabiera głos.
Zaczęło się posiedzenie komisji.
"Zapoznanie się z Informacją o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w 2020 roku, z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela" - tak brzmi zaplanowany na wtorek na godzinę 17 punkt w harmonogramie obrad sejmowej komisji sprawiedliwości i praw człowieka.
Głos ma zabrać rzecznik praw obywatelskich Adam Bodnar.
Bezskuteczne próby wybrania nowego RPO
Trybunał Konstytucyjny, kierowany przez Julię Przyłębską, orzekł w połowie kwietnia, że przepis ustawy o RPO, który pozwala pełnić obowiązki Rzecznikowi Praw Obywatelskich po upływie kadencji do czasu objęcia stanowiska przez następcę jest niezgodny z konstytucją. Kadencja dotychczasowego rzecznika Adama Bodnara upłynęła 9 września 2020 roku. Według tego, co stwierdził TK, przepis o kadencji RPO "traci moc obowiązującą po upływie trzech miesięcy od momentu ogłoszenia orzeczenia w Dzienniku Ustaw", co stało się 15 kwietnia. Następcy obecnego rzecznika nadal nie ma.
Do tej pory, mimo kilku prób, parlamentowi nie udało się dokończyć procesu wyboru. Ostatnią osobą, którą Sejm wybrał na to stanowisko, był poseł PiS Bartłomiej Wróblewski, ale ostatecznie Senat nie zaakceptował tej kandydatury.
Źródło zdjęcia głównego: TVN24