"Dlaczego dzisiaj nie ma solidarności? Jakie to proste"

W poniedziałek w Gdańsku odbywają się oficjalne obchody 40. rocznicy podpisania Porozumień Sierpniowych. Przed południem przed historyczną bramą nr 2 Stoczni Gdańskiej przemawiali kolejno były przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego i sygnatariusz Porozumień Sierpniowych, były prezydent Lech Wałęsa, marszałek Senatu Tomasz Grodzki, były antykomunistyczny opozycjonista Władysław Frasyniuk, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku Basil Kerski oraz prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz.

W ramach odchodów okrągłej rocznicy odbył się także panel dyskusyjny, w którym wziął udział między innymi były prezydent Lech Wałęsa.

- Ktoś powie, a dlaczego dzisiaj nie ma solidarności? Jakie to proste. Otóż w tamtym czasie mieliśmy w całym świecie wspólny mianownik. Komunizm i Związek Sowiecki. Liczniki mieliśmy różne. Niektórzy kochali ten Związek Radziecki, komunizm, inni mniej.

- Jak rozbiliśmy komunizm i Związek Radziecki, [nastąpił - przyp. red.] koniec naszego fundamentu. I tu się nic nie da zrobić. Bo liczniki są tak dalece różne i one muszą być, że czegoś takiego się nie da zrobić. Chyba że ktoś wymyśli coś, co mogłoby odpowiadać tamtemu zjawisku - mówił były prezydent.

Podpisanie Porozumień Sierpniowych poprzedziły strajki, których wybuch był reakcją na podwyżki cen mięsa i wędlin wprowadzone przez ówczesną ekipę rządową Edwarda Gierka. W połowie sierpnia 1980 roku zaczęły się strajki na Wybrzeżu. Na czele strajku w Stoczni Gdańskiej stanął Wałęsa.

- Mieliśmy tak niezręcznie opracowane pierwsze postulaty, że po dwóch dniach strajku wszystkie zostały załatwione, a komitet, który prowadził ten strajk, ja byłem na czele, przegłosował zakończenie strajku - wspominał były przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego.

- Musiałem to wykonać. Gdybym nie wykonał, szanowni państwo, wiecie, co by było? To byłoby zaproszenie ZOMO, by nas na pałach wynieśli. Bo jak to? Wszystko zostało załatwione, a oni dalej strajkują. A więc ogłoszenie [zakończenia strajku - przyp. red.] było wybawieniem i zabraniem argumentów na siłowe rozwiązanie - wyjaśniał.

Wałęsa przekonywał, że "w tym komitecie byli ludzie przypadkowi, agenci". Wskazywał, że po decyzji o zaprzestaniu strajku "wszyscy niepewni, słabi ludzie uciekli szybko do domów". - A ja mogłem uzupełnić o swoich ludzi komitet i walczyć solidarnie dalej - mówił. Dodał, że "bez tak ustalonych spraw nie byłyby możliwe walka i zwycięstwo".

- W tym samym czasie, kiedy zaczęliśmy walkę, w Sopocie był jakiś zjazd prasy światowej. W tym była polska prasa. Nikt nie interesował się naszym strajkiem i nie chciał przyjść - opowiadał Lech Wałęsa.

Jak mówił, "Polaków to można by było zrozumieć, bo im nie pozwolono, bo była cenzura i w ogóle". - Ale zachodni [dziennikarze - red.] też nie przychodzili. Trzeba było wysłać do nich ludzi, zachęcić, uprosić, żeby przyszli - wspominał. - A dlaczego zachodni dziennikarze nie byli? Bo na Zachodzie bardzo nie lubią strajków. Nie podobał im się strajk - stwierdził przywódca strajku w Stoczni Gdańskiej.

Jego zdaniem przedstawiciele zagranicznej prasy "nie rozumieli, że tu się dzieją rzeczy dziwne".- Pierwsze pytanie, jakie zadano mi w zachodniej prasie wtedy, było takie: "Co wy wyprawiacie? Bieda, głód, a wy strajki robicie?" - powiedział. Przypomniał fragment swojej odpowiedzi, który brzmiał: "uważajcie, tu się zaczyna zmiana systemu".

Mówiąc o poniedziałkowych uroczystościach, Wałęsa wyznał, że głęboko wierzy, iż "takie spotkania i inne będą służyć tym poszukiwaniom, że wydyskutujemy rozwiązania i one będą satysfakcjonujące". - Powiedzą o nas kiedyś, że to było pokolenie, które nieprawdopodobnie zwyciężyło, finezyjnie, pokojowo, ale nie stanęło na tym. Tylko po zburzeniu starego porządku zaczęli budować nowy. Ładniejszy, porządniejszy - mówił.

Jak wskazywał, "nawet demokracja, o której często mówię, wymaga zmian". - Kto dzisiaj wierzy w demokrację? Tak naprawdę demokracja miała wybierać najmądrzejszych, najuczciwszych, którym oddajemy nasze losy. Mieliśmy wszyscy pilnować, by tacy reprezentowali nas. Czy tak jest? Popatrzcie - kontynuował były prezydent

Przekonywał, że "Pan Bóg nam daje krzyż na miarę wielkości". - Naszemu pokoleniu dał duży, ciężki. Ale nie za duży, musimy sobie z nim poradzić - podsumował.

40 lat temu, w sierpniu 1980 roku, w Polsce doszło do podpisania Porozumień Sierpniowych, które stanowiły wyłom w systemie politycznym bloku komunistycznego. Porozumienia doprowadziły do powstania NSZZ "Solidarność" - pierwszej w krajach komunistycznych niezależnej od władz legalnej organizacji związkowej - i stały się początkiem przemian z 1989 roku - obalenia komunizmu i wyjścia z systemu jałtańskiego.