W majowy weekend wybrał się z wykrywaczem metali w pobliżu miejscowości Zielone w nadleśnictwie Zwierzyniec.

Przypadkowo i "trochę z nudów"

- Poszedłem inną drogą niż zamierzałem. Czekając na Piotra usłyszałem lekki sygnał wykrywacza metali. Przy takim sygnale niewiele osób kopie, ja jednak – trochę z nudów- zacząłem to robić. Jako pierwsza "pokazała się" zbutwiała wstęga – opowiada.

Zaraz zawołał kolegę i razem wydobyli z ziemi prawdziwy skarb – najpierw proporzec 21. Dywizji Piechoty Górskiej, a później sztandar (wchodzącego w skład tej dywizji) 4. Pułku Strzelców Podhalańskich z Cieszyna.

- Proporzec zawinięty był brezentowy pokrowiec, natomiast sztandar został ukryty w wojskowym tornistrze – mówi Podgórski.

Artefakty z lat 20. ubiegłego wieku

Odkrywcy zabezpieczyli artefakty folią i powiadomili o sprawie służby konserwatorskie.

- Dzięki użyciu wysokiej jakości materiałów, w tym złotych i srebrnych nici, jest to chyba najlepiej zachowany sztandar wydobyty z depozytu ziemnego w Polsce. A na pewno w ostatnich latach – mówi Wiesław Koman, archeolog z zamojskiej delegatury Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie.

Sztandar został ufundowany przez społeczeństwo Ziemi Cieszyńskiej. Wykonały go siostry felicjanki z nieistniejącego dziś klasztoru w Czechowicach-Dziedzicach. Poświęcenie i wręczenie sztandaru miało miejsce w 1924 roku. Nieodłączną jego częścią były też odnalezione szarfy. Na jednej widzimy napis "Ziemia Cieszyńska", a na drugiej "4 P. Strzel. Podhal.".

Proporzec wręczany był za najlepsze osiągnięcia w szkoleniu strzeleckim

Sztandarowi towarzyszył proporzec, który był co roku wręczany pułkom wchodzącym w skład 21. Dywizji Piechoty Górskiej za najlepsze osiągnięcia w szkoleniu strzeleckim.

- Ostatni raz został wręczony w 1938 roku właśnie 4. Pułkowi Strzelców Podhalańskich z Cieszyna. W trakcie defilad i uroczystości był noszony zaraz za sztandarem pułku – zaznacza Wiesław Koman.

Dodaje, że we wrześniu 1939 roku, po wybuchu wojny, sztandar oraz proporzec przechowywany był w aucie należącym do sztabu pułku.

– Znajdował się pod osobistą opieką płatnika pułku, czyli – można powiedzieć – skarbnika czy też kwatermistrza – mówi archeolog.

Zakopane prawdopodobnie w nocy z 20 na 21 września 1939 roku

Jak informuje na swoim profilu facebookowym Muzeum 4. Pułku Strzelców Podhalańskich w Cieszynie, sztandar i proporzec ukryła grupa żołnierzy (na czele ze wspomnianym płatnikiem) prawdopodobnie w nocy z 20 na 21 września 1939 roku.

"Miejsce odnalezienia pokrywa się z ich relacją. W latach 60. żołnierze pułku podjęli próbę odnalezienia sztandaru ale nawet uczestniczący w tym nie mogli znaleźć tego miejsca" – czytamy w poście.

Były doskonale zwinięte

We wrześniu 1939 roku 4. Pułku Strzelców Podhalańskich walczył w składzie 21. Dywizji Piechoty Górskiej m.in. w rejonie Cieszyna oraz Bochni. Po tym jak 16 września przestał istnieć, żołnierze trafili do innych oddziałów i znaleźli się m.in. w rejonie Tomaszowa Lubelskiego, gdzie w dniach 17-20 września rozegrała się pierwsza bitwa pod Tomaszowem Lubelskim. Skoro żołnierze mieli zakopać artefakty w nocy z 20 na 21 września 1939 roku, musieli to zrobić prawdopodobnie po bitwie.

- Sztandar i proporzec były doskonale zwinięte i zakopane. Moim zdaniem świadczy to o tym, że ukrycie artefaktów było przemyślaną decyzją, którą wykonano z pieczołowitością i bez pośpiechu – mówi odkrywca Maciej Podgórski.

Będą szukać jeszcze głowicy oraz drzewca z orłem

Dodaje, że będzie teraz poszukiwał brakujących części sztandaru – głowicy oraz drzewca z orłem.

– Myślę, że uda się je odnaleźć w pobliżu miejsca, w którym kopaliśmy – zaznacza.

Artefakty trafiły do specjalistycznej pracowni konserwacji zabytków. – Sztandar i proporzec nie wymagają zbyt wielu prac konserwatorskich. Zachowały się w bardzo dobrym stanie – podkreśla Podgórski.

Z pracowni konserwacji zabytków mają trafić do Muzeum Regionalnego im. Janusza Petera w Tomaszowie Lubelskim, gdzie będą prezentowane zwiedzającym.