Powieść matki Sienkiewicza odnaleziona po 150 latach. "Bije na głowę" Orzeszkową

Jak się okazało, matka Henryka Sienkiewicza miała na swoim koncie opublikowaną powieśćdomena publiczna / Wikipedia

"Jedynaczka", nieznana powieść Stefanii z Cieciszowskich Sienkiewiczowej, matki Henryka Sienkiewicza, została odnaleziona przez pracownicę Biblioteki Narodowej. Według eksperta publikacja "bije na głowę" debiut Elizy Orzeszkowej.

Powieść opublikowana została w 10 odcinkach na łamach tygodnika dla kobiet "Bazar" w 1865 r. Dzieło nie było dotychczas odnotowane przez bibliografów i nie miało także wydania książkowego.

Przypadkowe odkrycie

Odkrycia dokonała kustosz Biblioteki Narodowej Michalina Byra. - W ramach naszej pracy wykonujemy tzw. kwerendy, czyli wyszukujemy informacje, o które proszą nas naukowcy, dziennikarze, czytelnicy. Pani Barbara Wachowicz, pisarka, przygotowywała książkę "Matki wielkich Polaków" i pomagałam jej w szukaniu informacji o matce Sienkiewicza, informacji szukałam w Bibliotece Uniwersyteckiej - powiedziała Michalina Byra. Na informację o powieści natrafiła najpierw w "Kurjerze Warszawskim" z 7(19) sierpnia 1865 r.: w rubryce Wiadomości Literackie, gdzie podano: "'Bazar' Ner 7, wyszedł z druku i zawiera: 'Jedynaczka', powieść przez S. Sienkiewicz (dalszy ciąg)". Badaczka postanowiła sprawdzić w "Bazarze", w jaki sposób podpisywane były odcinki powieści. - Sprawdzałam w poszczególnych numerach, jakie są podpisy i była tam: Sienkiewiczowa, w niektórych odcinkach przez panią S.S., aż doszłam do jednego odcinka, w którym był podpis S. z C. Sienkiewiczowa, czyli Stefania z Cieciszowskich Sienkiewiczowa, to już nie mogło być mowy, żeby to była inna osoba - tłumaczyła Byra.

Opowiadanie o rozpieszczonej dziewczynce

W ocenie prezesa Towarzystwa im. H. Sienkiewicza prof. Lecha Ludorowskiego "Jedynaczka" jest w pewnym sensie rewelacją. - Niezwykła zwartość kompozycyjna, znakomity język, doskonałe panowanie nad frazą - powiedział Ludorowski. - Gdybyśmy porównywali debiuty to ja sądzę, że "Jedynaczka" bije na głowę to, co napisała, w swoim debiucie Eliza Orzeszkowa, czyli "Obrazek z lat głodowych", który opublikowała rok po Sienkiewiczowej - podkreślił. "Jedynaczka" jest to opowiadanie o losach rozpieszczonej dziewczynki, wychowywanej przez zakochanych w niej dziadków. - Kochają oni swoją wnuczkę, pieszczą i psują tym wychowaniem, efektem tego jest niestety życie według standardu: wszystko mi wolno, ja mam prawo do życia takiego, jakie sobie wymarzyłam, wszyscy powinni mi ulegać, treścią mojego życia jest zabawa, szukanie nowych przyjemności - opisywał prezes Towarzystwa im. H. Sienkiewicza. Według niego "Jedynaczka" to powieść bardzo dobrze skomponowana. - Jest konstrukcją zwartą, bardzo interesująco ujętą, w tak zwaną konstrukcję ramową, zaczyna się i kończy taką samą sytuacją - wyjaśniał Ludorowski. Wspomniał , że "Jedynaczka" nawiązuje do "bardzo ważnej tradycji, która się pojawiła w literaturze europejskiej na początku XVIII w., np. u Monteskiusza czy Balzaca, a potem była kontynuowana w różnych literaturach narodowych, a mianowicie powieści w listach".

Planowane wydanie w jednym tomie

Sienkiewiczolog planuje wydanie w jednym tomie "Jedynaczki" oraz dwóch wcześniejszych nowel Stefanii Sienkiewiczowej zatytułowanych: "Maszerdon. Obrazek na tle ludowym" i "Nietoperz. Gawęda z podań ludowych".

- Prace są zaawansowane, materiał został złożony i zadiustowany, także mam nadzieję, że nastąpi to niedługo - powiedział. Prof. Ludorowski przypuszcza, że Sienkiewicz wiedział o działalności literackiej swojej matki, jednak nie miał jeszcze świadomości, że są to tak dojrzałe dzieła. Poza tym - dodał - były to utwory stworzone "dla chleba", ponieważ Sienkiewiczom było ciężko, a matka chwytała się każdego zajęcia, żeby dorobić. "Bazar" to popularny tygodnik dla kobiet poświęcony modzie i kulturze europejskiej. Część modowa była przedrukiem z wydania zagranicznego, natomiast dział kulturalny składał się zarówno z tłumaczeń - np. powieści Dickensa - jak i z oryginalnych materiałów krajowych. "Jedynaczka" dostępna jest w formie elektronicznej w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego.

Autor: tmw//rzw / Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: domena publiczna / Wikipedia

Pozostałe wiadomości

W Walencji została odprawiona msza żałobna w intencji ponad 220 ofiar powodzi, które w październiku nawiedziły Hiszpanię. W nabożeństwie uczestniczyli król Filip VI, królowa Letycja, a także setki krewnych ofiar.

Setki krewnych i para królewska uczcili pamięć ofiar powodzi

Setki krewnych i para królewska uczcili pamięć ofiar powodzi

Źródło:
PAP

Zatrzymano mężczyznę podejrzewanego w sprawie zabójstwa Briana Thompsona, dyrektora generalnego największej amerykańskiej firmy ubezpieczeniowej - podały władze Nowego Jorku i miejska policja. Na razie nie usłyszał zarzutów w związku ze śmiercią Thompsona, jednak burmistrz Nowego Jorku poinformował, że "pasuje do opisu" sprawcy zbrodni i "posiada kilka przedmiotów, które łączą go z tym zdarzeniem".

Prezes wielkiej firmy zamordowany na ulicy. Jest przełom w sprawie

Prezes wielkiej firmy zamordowany na ulicy. Jest przełom w sprawie

Źródło:
BBC, Reuters, CNN

Policjanci z Ursynowa prowadzą poszukiwania 16-letniego chłopca o imieniu Yossapat. Ostatni raz widziany był w poniedziałek w Niepublicznym Liceum Ogólnokształcącym numer 40 przy ulicy Stryjeńskich w Warszawie. Chłopiec wyszedł ze szkoły i nie wrócił do domu - informuje stołeczna policja.

Wyszedł ze szkoły, nie wrócił do domu. Pilny komunikat policji o poszukiwaniach 16-latka

Wyszedł ze szkoły, nie wrócił do domu. Pilny komunikat policji o poszukiwaniach 16-latka

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pochmurna i wilgotna aura będzie przeważać w ciągu kolejnych dni. Czeka nas deszcz ze śniegiem i śnieg, zwłaszcza na południu kraju i w górach. Przerwę w opadach widać pod koniec tygodnia i wtedy nawet pokaże się słońce.

Wiemy, kiedy pogoda się poprawi

Wiemy, kiedy pogoda się poprawi

Źródło:
tvnmeteo.pl

W środkowej części Filipin wybuchł wulkan Kanlaon, wyrzucając w niebo ogromną kolumnę popiołu. Mieszkańców okolicznych miejscowości wezwano do ewakuacji.

Kłęby dymu nad miejscowościami. Ewakuacja dziesiątek tysięcy ludzi

Kłęby dymu nad miejscowościami. Ewakuacja dziesiątek tysięcy ludzi

Źródło:
Reuters, CBS News

- Te wydarzenia pokazują, że Federacja Rosyjska ma ograniczone możliwości oddziaływania na kilku teatrach jednocześnie - powiedział w "Faktach po Faktach" w TVN24 szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Jacek Siewiera, odnosząc się do sytuacji w Syrii. Dodał, że z punktu widzenia regionalnego bezpieczeństwa i interesów Polski widzi "wiele potencjalnych zagrożeń".

Siewiera: Warto zwrócić uwagę na dwie kwestie. W obu mam wrażenie, że optymizm jest zbyt daleko idący

Siewiera: Warto zwrócić uwagę na dwie kwestie. W obu mam wrażenie, że optymizm jest zbyt daleko idący

Źródło:
TVN24

Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa zdecydował o tymczasowym areszcie dla posła PiS Marcina Romanowskiego. Były wiceminister sprawiedliwości nie pojawił się w sądzie. Jego obrońca mecenas Bartosz Lewandowski poinformował, że Romanowski przeszedł "bardzo poważną operację". Poseł PiS Janusz Kowalski opublikował w mediach społecznościowych zdjęcie polityka.

Jest decyzja o areszcie dla Romanowskiego. I jest zdjęcie

Jest decyzja o areszcie dla Romanowskiego. I jest zdjęcie

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, TVN24

- Nie może być tak, że jeśli ktoś ma wysoko postawionych przyjaciół, to uniknie kary - zwróciła uwagę w "Kropce nad i" w TVN24 Monika Rosa z Koalicji Obywatelskiej, odnosząc się do decyzji o tymczasowym areszcie dla Marcina Romanowskiego. Paweł Zalewski z Polski 2050-Trzeciej Drogi, wiceminister obrony narodowej, nawiązując do stanu zdrowia Romanowskiego, mówił, iż "jest przekonany, że prokuratura ma wszystkie środki, aby zapewnić bezpieczeństwo zdrowotne" byłego wiceministra sprawiedliwości.

"Romanowski robił bardzo wiele, aby uniknąć sprawiedliwości"

"Romanowski robił bardzo wiele, aby uniknąć sprawiedliwości"

Źródło:
TVN24

Strażacy dostali zgłoszenie o zablokowanej autostradzie między Krakowem a Katowicami. Gdy przyjechali na miejsce, znaleźli leżące na jezdni ciało kobiety. Na miejscu pracują służby. W miejscu wypadku, na jezdni z Krakowa w stronę Katowic, ruch odbywa się jednym pasem.

Ciało kobiety na autostradzie

Ciało kobiety na autostradzie

Źródło:
tvn24.pl

Koalicja Obywatelska cieszy się największym poparciem, które wynosi 32,1 procent, a za nią plasuje się Prawo i Sprawiedliwość z wynikiem 29,2 procent. Dalej jest Konfederacja, która uzyskała 13,7 procent - wynika z sondażu pracowni Opinia24. Notowania KO i PiS są nieco niższe niż w poprzednim badaniu z listopada, zaś Konfederacja umocniła się na trzeciej pozycji. Kolejne są Trzecia Droga i Lewica. Jak zauważa pracownia, ta druga osiągnęła "najsłabszy wynik od wyborów" z 2023 roku.

A gdyby wybory odbyły się w niedzielę? Najnowszy sondaż

A gdyby wybory odbyły się w niedzielę? Najnowszy sondaż

Źródło:
tvn24.pl

Tysiące śniętych ryb znaleźli wędkarze po awarii prywatnej elektrowni wodnej na rzece Dunajec w Ostrowie pod Tarnowem (Małopolskie). Wody Polskie zapowiedziały zawiadomienie prokuratury o możliwości popełnienia przestępstwa. Interwencję podjęła też jedna z posłanek.

Woda odpłynęła, zostały tysiące martwych ryb. "Katastrofa, czegoś takiego jeszcze nie widziałem"

Woda odpłynęła, zostały tysiące martwych ryb. "Katastrofa, czegoś takiego jeszcze nie widziałem"

Źródło:
tvn24.pl

Kto wygrałby drugą turę wyborów prezydenckich, gdyby zmierzyli się w niej Rafał Trzaskowski i Karol Nawrocki? Według najnowszego sondażu CBOS - zakładającego taki scenariusz - pierwszy z nich mógłby liczyć na 46 procent poparcia, a drugi - na 34 procent.

Trzaskowski czy Nawrocki. Sondaż nt. drugiej tury wyborów

Trzaskowski czy Nawrocki. Sondaż nt. drugiej tury wyborów

Źródło:
PAP, tvn24.pl

"Zdrowy i zadbany" noworodek trafił do koszalińskiego okna życia. Zakonnice nadały mu imię Maksymilian.

"Kolejny cud w naszym oknie życia"

"Kolejny cud w naszym oknie życia"

Źródło:
PAP/tvn24.pl

Po lekcjach 12-latka i 13-latka nie wróciły do domu. Okazało się też, że nie było ich tego dnia w szkole. Z dziewczynkami nie było żadnego kontaktu. Zaniepokojeni rodzice nastolatek zgłosili sprawę policji.

12-latka i 13-latka wyszły rano do szkoły i słuch o nich zaginął

12-latka i 13-latka wyszły rano do szkoły i słuch o nich zaginął

Źródło:
tvn24.pl/opolska policja

Częstochowska prokuratura wszczęła śledztwo w sprawie śmierci 53-latka, profesora warszawskiej uczelni. W niedzielę mężczyzna został znaleziony martwy w swoim samochodzie, który stał w lesie na terenie powiatu kłobuckiego w województwie śląskim.

Profesor warszawskiej uczelni znaleziony martwy. Prokuratura wszczęła śledztwo

Profesor warszawskiej uczelni znaleziony martwy. Prokuratura wszczęła śledztwo

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Po ponad dwóch latach od wpłynięcia aktu oskarżenia do sądu Mariusz Z., były redaktor naczelny "Super Expressu" i "Przekroju", został skazany za gwałt, do którego doszło w 2020 roku. Wyrok jest nieprawomocny.

Dziennikarz Mariusz Z. oskarżony o gwałt. Jest wyrok

Dziennikarz Mariusz Z. oskarżony o gwałt. Jest wyrok

Źródło:
wprost.pl, tvnwarszawa.pl

IMGW ostrzega przed zimowymi zagrożeniami. Synoptycy wydali alarmy meteorologiczne nie tylko dla obszarów górskich i nadmorskich - niebezpiecznie może być także na wyżynach i nizinach. Miejscami spodziewane są opady marznące, w innych regionach dosypie śniegu.

Jezdnie skuje lód, spadnie nawet 20 centymetrów śniegu. Ostrzeżenia IMGW

Jezdnie skuje lód, spadnie nawet 20 centymetrów śniegu. Ostrzeżenia IMGW

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Dofinansowanie w ramach programu Czyste Powietrze ma wrócić w marcu 2025 roku. Jednak w nowej odsłonie - przekazało na poniedziałkowej konferencji prasowej szefostwo Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Nie będzie już można, między innymi, otrzymać pieniędzy na instalację kotła gazowego. Obecnie ruszył drugi etap konsultacji społecznych, który potrwa do 27 grudnia 2024 roku.

Czyste Powietrze nie powróci w dotychczasowej formule. Część Polaków bez dopłat

Czyste Powietrze nie powróci w dotychczasowej formule. Część Polaków bez dopłat

Źródło:
PAP

Prokuratura Krajowa skierowała do Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego wniosek o uchylenie immunitetu Macieja Nawackiego, członka Krajowej Rady Sądownictwa i sędziego Sądu Rejonowego w Olsztynie - poinformowała rzeczniczka Prokuratora Generalnego Anna Adamiak.

Jest wniosek o uchylenie immunitetu Maciejowi Nawackiemu. Chodzi o podarcie dokumentów

Jest wniosek o uchylenie immunitetu Maciejowi Nawackiemu. Chodzi o podarcie dokumentów

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Prezydent Andrzej Duda powołał Bogdana Święczkowskiego na prezesa Trybunału Konstytucyjnego. Święczkowski, który zastąpił w TK Julię Przyłębską, to były prokurator krajowy, wobec którego działalności przez ostatnie lata pojawiało się wiele zastrzeżeń. Jednocześnie eksperci mają liczne wątpliwości co do legalności samego Trybunału Konstytucyjnego.

Jest następca Julii Przyłębskiej na czele Trybunału Konstytucyjnego

Jest następca Julii Przyłębskiej na czele Trybunału Konstytucyjnego

Źródło:
tvn24.pl, TVN24, PAP

- Oceniajcie innych po czynach, nie słowach. Wierzę, że rzeczywistość przemówi sama za siebie - mówi Abu Muhamad al-Dżaulani, przywódca sił rebelianckich, które w zaskakującej ofensywie obaliły właśnie rządzącego Syrią Baszara al-Asada. Choć zmiana ta daje nadzieję, nie brak też obaw o to, jaka będzie nowa władza. Al-Dżaulani jest bowiem na amerykańskiej liście najbardziej poszukiwanych terrorystów, za którego głowę przewidziano nagrodę 10 milionów dolarów.

10 milionów dolarów za jego głowę. Kim jest Abu Muhamad al-Dżaulani, przywódca syryjskich rebeliantów

10 milionów dolarów za jego głowę. Kim jest Abu Muhamad al-Dżaulani, przywódca syryjskich rebeliantów

Źródło:
Al Jazeera, Guardian, Financial Times, PAP

Influencerka Haliey Welch, znana w sieci jako "Hawk Tuah Girl", jest oskarżana o oszukanie inwestorów. Tylko w ciągu kilku godzin sygnowana jej pseudonimem kryptowaluta straciła aż 95 procent swojej wartości.

Wystarczyło jedno zdanie, aby zyskała sławę w sieci. Teraz jest oskarżana o oszustwo na miliony dolarów

Wystarczyło jedno zdanie, aby zyskała sławę w sieci. Teraz jest oskarżana o oszustwo na miliony dolarów

Źródło:
BBC

Pani Marlena 24 godziny na dobę będzie pacjentem słyszącym. Tylko ona i operujący lekarze wiedzą, w którym miejscu pod skórą został wszczepiony implant. Lekarze ze Światowego Centrum Słuchu w Kajetanach pod Warszawą przeprowadzili pionierską operację. Mają powody do dumy.

Pierwszy na świecie implant słuchowy wszczepiany pod skórę. Przełomowa operacja w Kajetanach

Pierwszy na świecie implant słuchowy wszczepiany pod skórę. Przełomowa operacja w Kajetanach

Źródło:
Fakty TVN

Obalony syryjski dyktator Baszar al-Asad i jego rodzina otrzymali azyl w Rosji. Decyzję w tej sprawie podjął osobiście prezydent Władimir Putin - przekazał rzecznik Kremla Dmitrij Pieskow.

Kreml potwierdza: Asad i jego rodzina dostali azyl w Rosji. Osobista decyzja Putina

Kreml potwierdza: Asad i jego rodzina dostali azyl w Rosji. Osobista decyzja Putina

Źródło:
PAP, Reuters

Katedra Notre Dame została oficjalnie otwarta po ponad pięć lat trwającej odbudowie po pożarze. Uroczystą inaugurację świątyni rozpoczęto w miniony weekend. Specjalnie na tę okazję francuski projektant Jean-Charles de Castelbajac zaprojektował szaty dla blisko 700 duchownych. Spotkały się jednak z mieszanym przyjęciem.

Kontrowersyjne szaty na otwarciu katedry Notre Dame. Kto je zaprojektował?

Kontrowersyjne szaty na otwarciu katedry Notre Dame. Kto je zaprojektował?

Źródło:
France24, Le Figaro, Elle, The New York Times, aleteia.org, tvn24.pl

Zniesienie "prawa ziemi", deportacja nielegalnych migrantów i porozumienie w sprawie "marzycieli" - takie kroki w zakresie polityki migracyjnej zapowiedział w wywiadzie dla NBC News prezydent elekt Donald Trump. Jak stwierdził, "będzie działać szybko". Republikanin powiedział również, że "pierwszego dnia sprawowania urzędu podejmie działania, aby ułaskawić uczestników zamieszek biorących udział w ataku na Kapitol z 6 stycznia 2021 roku".

"Będę działać bardzo szybko". Takie pierwsze decyzje zapowiada Trump

"Będę działać bardzo szybko". Takie pierwsze decyzje zapowiada Trump

Źródło:
Reuters

Wołodymyr Zełenski rzekomo został zignorowany przez innych przywódców podczas niedawnej wizyty w Paryżu i "musiał sam ze smutną miną wejść do Pałacu Elizejskiego". Umniejszanie ukraińskiego prezydenta to częste zagranie rosyjskiej propagandy. Pokazujemy, jak było naprawdę.

"Macron objął Trumpa", a Zełenskiego nie? Wyjaśniamy manipulację

"Macron objął Trumpa", a Zełenskiego nie? Wyjaśniamy manipulację

Źródło:
Konkret24

Niesprawny samochód stanął na środku trasy S2 za Wałem Miedzeszyńskim w Warszawie. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad informuje o obywatelskim zatrzymaniu kierowcy. Jak dodaje, policja, był on pod wpływem narkotyków.

Auto bez powietrza w oponach. W środku nieprzytomny kierowca. Policja: był pod wpływem narkotyków

Auto bez powietrza w oponach. W środku nieprzytomny kierowca. Policja: był pod wpływem narkotyków

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Od prezentu otrzymanego od pracodawcy w niektórych przypadkach trzeba zapłacić podatek - wynika z wyjaśnień ekspertów. Zależy to między innymi od źródła finansowania upominków.

"Pracownik może się zdziwić, że wypłata będzie niższa"

"Pracownik może się zdziwić, że wypłata będzie niższa"

Źródło:
tvn24.pl

Złote Globy 2025 coraz bliżej. W poniedziałek Mindy Kaling oraz Morris Chestnut przedstawili listę nominowanych. Wśród nich znalazł się film szwedzko-polskiego reżysera Magnusa von Horna "Dziewczyna z igłą". Najwięcej nominacji w kategoriach filmowych - 10 - otrzymał hit z canneńskiego festiwalu "Emilia Pérez" Jacquesa Audiarda.

Złote Globy 2025. "Dziewczyna z igłą" z nominacją

Złote Globy 2025. "Dziewczyna z igłą" z nominacją

Źródło:
tvn24.pl

W najnowszym odcinku "Milionerów" grał pan Dawid Rogacz z Rokietnicy. Odpowiadał między innymi na pytanie za pięć tysięcy złotych dotyczące jednego z polskich łamańców językowych.

Pytanie o łamańca językowego za 5 tysięcy złotych w "Milionerach"

Pytanie o łamańca językowego za 5 tysięcy złotych w "Milionerach"

Źródło:
TVN
Szczątki nie wróciły do grobu. Odnaleźliśmy je

Szczątki nie wróciły do grobu. Odnaleźliśmy je

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Nowy podcast "Szczyt Europy" wystartował w TVN24 GO. Wieloletni korespondenci z Brukseli - Maciej Sokołowski z TVN24 i Beata Płomecka z Polskiego Radia - będą w nim obszernie opowiadać o tym, co dzieje się w Brukseli. Również w kuluarach.

Nowy podcast "Szczyt Europy". O tym, co się dzieje w Brukseli, również w kuluarach

Nowy podcast "Szczyt Europy". O tym, co się dzieje w Brukseli, również w kuluarach

Źródło:
TVN24

Znamy już nominacje we wszystkich kategoriach konkursu Grand Press. Wyróżnionych zostało aż szesnaście materiałów autorstwa dziennikarzy TVN, TVN24 i tvn24.pl. Robert Zieliński z portalu tvn24.pl otrzymał trzy nominacje w dwóch kategoriach.

Nasi dziennikarze z nominacjami do Grand Press 2024

Nasi dziennikarze z nominacjami do Grand Press 2024

Aktualizacja:
Źródło:
Grand Press