Koronę grobową, należącą według tradycji do króla Zygmunta I Starego, oraz kilkadziesiąt strojów i wyrobów rzemiosła artystycznego można oglądać w Domu Jana Matejki w Krakowie. W czerwcu minie 175 lat od urodzin malarza, a 1 listopada 120 lat od jego śmierci. Z tej okazji Muzeum Narodowe otworzyło wystawę poświęconą artyście.
Muzeum Narodowe chce przypomnieć nie tylko dorobek malarski artysty, ale także jego działalność jako pedagoga, kolekcjonera i popularyzatora historii Polski.
W środę w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach uroczyście zainaugurowano obchody Roku Jana Matejki. Olga Jaros z Muzeum Narodowego mówi, że Matejko jest postacią nierozerwalnie związaną z "naszym rozumieniem historii" i z "naszym myśleniem o Ojczyźnie".
- Mamy nadzieję, że program, jaki przygotowaliśmy na Rok Jana Matejki, pozwoli szczególnie młodszej publiczności pomyśleć o artyście nie tylko jako o postaci pomnikowej - podkreśla Jaros, akcentując, że obok wydarzeń edukacyjnych w programie obchodów znajdą się wydarzenia o charakterze naukowym i popularyzatorskim.
Matejko - artysta wszechstronny
Podczas inauguracji Roku Matejki zabrzmiały utwory muzyczne wybrane ze zbioru nut zachowanego w Domu Jana Matejki, w wykonaniu uczniów ze Szkoły Muzycznej I stopnia w Dobczycach. Ojciec malarza Franciszek Ksawery był nauczycielem muzyki. Sam artysta grał na fortepianie, przyjaźnił się z muzykami i kompozytorami.
- Matejko był miłośnikiem rzemiosła artystycznego, tkaniny i haftu. Z jednej strony był malarzem o niezwykle bogatej wyobraźni, tworzącym scenografię parateatralną na swoich obrazach, z drugiej strony był kolekcjonerem, który rozumiał, że w nowoczesnym społeczeństwie należy tworzyć galerie muzealne i miejsca, gdzie zwiedzający mogliby oglądać zabytki – opowiada kurator wystawy zbiorów kolekcjonerskich Jana Matejki i koordynator obchodów Roku Matejki, Marta Kłak-Ambrożkiewicz.
3 tysiące dzieł
Kolekcja Matejki liczyła ok. 3 tys. obiektów (nie wszystkie trafiły później do muzeum biograficznego). Powstała dzięki pasji zbieracza i miała wymiar praktyczny, malarz korzystał z niej, kiedy potrzebował rekwizytów do obrazów. Kolekcja była też tworzona z myślą o jej eksponowaniu. Kilka miesięcy przed śmiercią Matejko pisał: „Bałbym się, aby zbiór ten z tyloletnim mozołem i kosztem nagromadzony, nie stracił na znaczeniu, nie został rozproszony”.
Korona grobowa, zabytkowy frak i kapelusz
Na wystawie w Domu Matejki, którą można oglądać od czwartku 18 kwietnia do 31 sierpnia, pokazywane są obiekty związane z historią Polski, kulturą Rosji i Bliskiego Wschodu. Najcenniejszy z eksponatów - korona grobowa, należąca według tradycji do Zygmunta I Starego - przez ostatnie 50 lat była przechowywana w skarbcu Zamku Królewskiego na Wawelu. Matejko dostał ją w 1874 r. od anonimowego ofiarodawcy.
Zwiedzający zobaczą także: żupan Stanisława Daniłłowicza (wuja Jana III Sobieskiego), makatę królowej Marysieńki, kapelusz z czasów napoleońskich i XVIII-wieczny frak - oba uwiecznione na obrazie „Kościuszko pod Racławicami”. Z terenów Rosji pochodzą czepce i epaneczki czyli rodzaj gorsetów damskich. Eksponowane są także pasy, sakiewki, rękawiczki, kolczyki i inne ozdoby strojów, często uwieczniane na obrazach Matejki.
Spotkania i koncerty w Roku Matejki
Wicedyrektor Muzeum Narodowego Marek Świca mówi, że podczas Roku Matejki oprócz wystaw zorganizowane zostaną sesja naukowa i koncerty. - Na świecie jest wiele muzeów biograficznych, ale Dom Jana Matejki, będący oddziałem Muzeum Narodowego, jest wyjątkowy. Działa w miejscu, gdzie mieszkał i pracował artysta. Są tu bardzo cenne zbiory, większości Polaków wciąż mało znane – zauważa Świca.
W ramach Roku Matejki odbywają się koncerty "Muzykowanie u Matejków” oraz spotkania „Czwartki u Matejków”. W 175. rocznicę urodzin artysty w Bazylice Mariackiej zaplanowano koncert, a w przeddzień rocznicy śmierci Jana Matejki - 30 października - odprawiona zostanie msza św. w intencji malarza w identycznej oprawie muzycznej jak 120 lat temu.
Jan Matejko (1838–1893) był malarzem, twórcą obrazów historycznych i batalistycznych, absolwentem, a po latach także dyrektorem Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Uczestniczył w pracach komisji konserwatorskich podczas odnawiana krakowskich zabytków m.in. Sukiennic, Kościoła Mariackiego i Zamku Królewskiego na Wawelu. Do jego najsłynniejszych prac należą: „Stańczyk”, „Rejtan – upadek Polski”, „Bitwa pod Grunwaldem”, „Hołd Pruski”, „Jan Sobieski pod Wiedniem”. Artysta został pochowany na Cmentarzu Rakowickim. Jego dzieła osiągają na aukcjach wysokie ceny – w marcu obraz olejny Matejki "Nocne przygody Jana Olbrachta z Kallimachem" został sprzedany w Warszawie za 1 mln zł.
Autor: nf/par / Źródło: PAP