Postulaty artystów przechodzą dalej. Zmiany w prawie autorskim na kolejnym etapie prac

W środę na sejmowej komisji kultury i srodków przekazu rozpatrywano rządowy projekt nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. W trakcie posiedzenia posłowie zgłosili wiele poprawek.

Jedna z przyjętych poprawek zakłada, że "twórcy przysługuje prawo do odpowiedniego i godziwego wynagrodzenia". O ten zapis wnioskowali na poprzednim posiedzeniu komisji artyści.

Do projektu nowelizacji dodano także zapis, który przewiduje, że "w przypadku, gdy wynagrodzenie twórcy jest niewspółmiernie niskie w stosunku do korzyści nabywcy autorskich praw majątkowych lub licencjobiorcy, twórca może żądać stosownego podwyższenia wynagrodzenia przez sąd".

Posłowie zgodzili się także na uzupełnienie katalogu z art. 70 o dodatkowy punkt, czyli o tantiemy z reemitowania. Apelował o to m.in. ZASP. W ocenie posłów to "biała plama, ponieważ jest to równoległy wobec streamingu sposób rozpowszechniania utworów".

Podsekretarz stanu w MKiDN Andrzej Wyrobiec w imieniu Ministerstwa Kultury wyraził brak akceptacji dla tej poprawki, wskazując, że na tym etapie prac wprowadzenie dodatkowych tantiem od reemisji byłoby nieuzasadnione, "byłoby to kolejne obciążenie dla użytkowników". Członkowie komisji przyjęli jednak poprawkę.

Posłowie poszerzyli także katalog utworów, za które przysługuje twórcom stosowne wynagrodzenie z tytułu publicznego udostępniania utrwalenia artystycznego wykonania. Wyrazy "utworu muzycznego lub słowno-muzycznego" zastąpiono wyrazami: "utworu literackiego, publicystycznego, naukowego, muzycznego lub słowno-muzycznego".

Do projektu dodano również artykuł, który zakłada, że "wyłączeń od odpowiedzialności za publiczne udostępnienie utworów bez zgody uprawnionego (...) nie stosuje się do dostawców usług udostępniania treści online, których głównym celem jest podejmowanie lub ułatwianie działań naruszających prawa autorskie".

Podczas posiedzenia komisji była rozpatrywana także poprawka dotycząca pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania w wypłacie wynagrodzenia twórcom. Był to jeden z postulatów środowiska artystycznego, ale nie uzyskał poparcia posłów sejmowej komisji kultury.

W ocenie posłów dotychczasowe przepisy nie wykluczają udziału OZZ w pośrednictwie wypłaty środków dla twórców. "Jeśli ktoś chce, może się gromadzić, zrzeszać i te organizacje go reprezentują, ale niechże to będzie wybór, nie może być tak, że wszyscy muszą być zapisani do OZZ" - argumentowała wiceprzewodnicząca komisji Urszula Augustyn (KO).

Za całością ustawy z poprawkami zagłosowało 16 posłów, nikt nie był przeciw, jedna osoba wstrzymała się od głosu. Projekt trafi teraz do drugiego czytania. Na posła sprawozdawcę został wyznaczony Maciej Wróbel (KO).

Polska jest ostatnim krajem Unii Europejskiej, który nie wdrożył dwóch unijnych dyrektyw dotyczących prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym. Aktualne przepisy są przestarzałe, nie nadążają za rozwojem technologicznym i nie obejmują internetu oraz platform streamingowych.

Dwie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE, które mają zostać wdrożone do prawa krajowego, zostały przyjęte 17 kwietnia 2019 r. Pierwsza z nich, zwana dyrektywą SATCAB II, ma stworzyć warunki umożliwiające szersze rozpowszechnianie w państwach członkowskich programów telewizyjnych i radiowych pochodzących z innych państw członkowskich.

Druga zaś, zwana dyrektywą DSM, była unijną odpowiedzią na wyzwania związane z rozwojem technologii cyfrowych w obszarze prawa autorskiego. Przepisy wprowadzają m.in. nowe formy dozwolonego użytku utworów, przedmiotów praw pokrewnych i baz danych (eksploracja tekstów i danych, zwielokrotnianie dla zachowania zbiorów dziedzictwa kulturowego) oraz istotnie modyfikują formy już istniejące w unijnym prawie (korzystanie z utworów na potrzeby edukacji zdalnej). "Dyrektywa ta wprowadza także nowe zasady dotyczące wynagradzania twórców i wykonawców, mające zapewnić, aby należne im wynagrodzenie było godziwe" - zapisano w projekcie.