Ten raport zmotywował rząd. Ma podjąć działania, które "pozwolą odmienić tendencję"

Najnowszy raport EAPN Polska (Poverty Watch) na temat ubóstwa pokazał, że w 2023 r. prawie co piętnasty Polak żył w skrajnej biedzie, a niemal połowa społeczeństwa borykała się z różnymi formami wykluczenia.

Czytaj także: Raport, który szokuje. Dwa i pół miliona Polaków znajduje się w skrajnej biedzie >>>

Zasięg ubóstwa skrajnego ogółem zwiększył się z ok. 1,7 mln osób w 2022 r. do 2,5 mln w 2023 r. Ostatni raz taki poziom ubóstwa skrajnego został zanotowany w 2015 roku. Sytuacja pogorszyła się zarówno u rodzin z dziećmi, jak i seniorów i osób z niepełnosprawnością.

Autorzy raportu wśród rekomendacji wymienili m.in. coroczną waloryzację świadczenia wychowawczego, świadczeń rodzinnych i z pomocy społecznej.

Resort rodziny został poproszony o komentarz do raportu - m.in. o planowane działania mające na celu zwiększenie zabezpieczenia osób najuboższych oraz czy rozważana jest waloryzacja 800 plus i świadczeń rodzinnych.

Ministerstwo rodziny w odpowiedzi przekazało, że wyniki raportu mobilizują polski rząd do podjęcia działań, które "pozwolą odmienić obserwowaną od niespełna dekady tendencję".

"W walce z wysokim stopniem ubóstwa pomocnych będzie rekordowe 170 miliardów złotych, które zabezpieczone zostały na politykę społeczną w budżecie na 2025 rok" - podkreśliło MRPiPS.

Resort wskazał też na 47-procentowy wzrost wydatków na świadczenia związane ze wsparciem rodzin. Składają się na to m.in.: zwiększone wydatki na program "Rodzina 800 plus", świadczenia pielęgnacyjne, świadczenia wspierające, świadczenia w ramach programu "Aktywny rodzic".

Jak zaznaczyło ministerstwo, w resorcie pracy powstał zespół ds. reformy systemu pomocy społecznej, który składa się z ekspertów i praktyków. "Grono uznanych specjalistek i specjalistów w swych pracach zajmuje się weryfikacją dostępności świadczeń i usług społecznych, sytuacją pracowników systemu pomocy społecznej, oceną funkcjonowania instytucji całodobowych oraz ich finansowania" - podkreślił resort.

MRPiPS przypomniało, że od 1 stycznia 2025 r. podwyższone zostaną kryteria dochodowe w pomocy społecznej. Wyniosą one 1010 zł dla osób samotnie gospodarujących (czyli wzrosną o 30 proc.), natomiast dla osoby w rodzinie kryterium wyniesie 823 zł (czyli wzrośnie o 37 proc.). Wpłynie to na podwyższenie kwot świadczeń związanych z pomocą społeczną, m.in. wzrośnie pomoc pieniężna na usamodzielnienie (z 1837 zł do 2066 zł) czy maksymalny zasiłek stały (z 1000 do 1229 zł).

Resort wskazał także na szereg innych programów pomocy, które mają pomóc najuboższym, m.in. program "Posiłek w szkole", "Opieka 75 plus", "Korpus wsparcia Seniorów", "Pokonać bezdomność".

Od maja 2024 r. osoby w trudnej sytuacji mogą skorzystać z pomocy żywnościowej w formie paczek lub posiłków w ramach programu "Fundusze Europejskie na Pomoc Żywnościową".

W raporcie EAPN podkreślono, że skrajne ubóstwo występuje, gdy wydatki gospodarstwa domowego są niższe od minimum egzystencji. W zeszłym roku oszacowano je na 913 zł dla samotnej osoby i 2465 zł dla rodziny czteroosobowej z dwójką dzieci. Życie w takiej sytuacji dłużej niż dwa miesiące zagraża zdrowiu fizycznemu.

Z raportu wynika, że w 2023 r. znacznie wzrosło ubóstwo skrajne dzieci z 5,7 proc. do 7,6 proc. To oznacza, że 522 tys. dzieci żyło poniżej minimalnej granicy egzystencji.

Zwiększyła się również sfera wykluczenia społecznego (niedostatku) – z 41,1 proc. do 46 proc. W liczbach bezwzględnych wzrost nastąpił z 15,4 do 17,3 miliona osób, które żyją poniżej minimum socjalnego.

W ubiegłym tygodniu prof. Ryszard Szarfenberg z Polskiego Komitetu Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu powiedział, że główną przyczyną wzrostu skrajnej biedy w Polsce była rekordowa inflacja i brak odpowiedniej reakcji państwa, by ochronić najuboższych.

Zaznaczył, że zarówno świadczenie 800 plus jak i zasiłki rodzinne powinny być corocznie waloryzowane, zgodnie ze wskaźnikiem inflacji.

Zdaniem eksperta brak waloryzacji tych świadczeń osłabi ochronę rodzin przed ubóstwem. - Jeśli dopiero przed wyborami w 2027 roku rząd postanowi podwyższyć te świadczenia, to znowu będzie za późno - ocenił ekspert.