Numer PESEL jest jedną z najważniejszych danych, którą posiadamy. Jeśli trafi w ręce nieodpowiednich osób, to możemy mieć kłopoty - przypomina Ministerstwo Cyfryzacji. Rozwiązaniem może być usługa zastrzeżenia numeru PESEL. Za jej sprawą możemy się zabezpieczyć na przykład przed próbą wyłudzenia danych czy kredytu naszym kosztem.
Jeśli dokonamy zgłoszenia o zastrzeżeniu numeru PESEL, to informacja ta pojawi się w Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL. Jednocześnie od 1 czerwca 2024 r. . banki i firmy pożyczkowe oraz notariusze i operatorzy telekomunikacyjni będą musieli sprawdzać ten rejestr, nim podpiszą umowę z klientem. Jeśli np. udzielą pożyczki pomimo zastrzeżenia numeru PESEL, osoba poszkodowana, której dane skradziono, nie będzie musiała spłacać zadłużenia, które zaciągnęli oszuści.
W dowolnym momencie możemy dokonać zgłoszenia i cofnąć zastrzeżenie, jeśli planujemy załatwić jakąś sprawę finansową - np. wziąć pożyczkę. Następnie zastrzec nasz numer możemy ponownie. Takie podejście zaleca resort cyfryzacji.
Zastrzeganie numeru PESEL. Kto, gdzie i jak może to zrobić?
Zastrzec numer PESEL może każda pełnoletnia osoba i do wyboru ma 3 sposoby:
- poprzez aplikację mobilną mObywatel 2.0, - poprzez serwis internetowy mObywatel, - w dowolnym urzędzie gminy. W aplikacji i serwisie mObywatel można zastrzec swój numer PESEL, a także:
- cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL z automatyczną datą ponownego zastrzeżenia, - cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL bezterminowo, - dowiedzieć się, jaka firma i instytucja sprawdzała Twój PESEL oraz z jakiego powodu, - poznać historię swoich zastrzeżeń.
W aplikacji można dodatkowo otrzymywać na swój telefon powiadomienia związane z usługą Zastrzeż PESEL.
Ochrona przed kradzieżą danych
Numer PESEL można zastrzec, a także cofnąć jego zastrzeżenie bezpłatnie. Nie trzeba przy tym podawać przyczyny, ponieważ każda pełnoletnia osoba, która posiada nadany numer PESEL ma prawo dowolnie zarządzać statusem zastrzeżenia swojego numeru PESEL. Nie ma też znaczenia, ile razy PESEL zostanie zastrzeżony.
Zastrzeganie PESEL ma chronić osoby prywatne (konsumentów) przed finansowymi skutkami kradzieży ich danych. Nie dotyczy ono innych sytuacji codziennych czy formalnych – nawet, jeśli używamy w nich swoich danych osobowych.
W związku z tym zastrzeżony numer PESEL nie wpływa na:
- sprawy urzędowe (np. wzięcie ślubu, zameldowanie się czy wyrobienie dokumentów), - sprawy zdrowotne (np. wizyty u lekarza, pobyt w szpitalu czy wykupienie recepty), - udział w wyborach, - ważność dokumentów (np. dowodu osobistego, paszportu czy prawa jazdy), - korzystanie z profilu zaufanego, - podróżowanie (np. przekraczanie granicy, podróże lotnicze czy kupowanie biletów lotniczych), - wykonywanie czynności służbowych (np. podpisywanie umów w pracy), - korzystanie z usług poczty (Poczta Polska może ubiegać się o dostęp do weryfikacji zastrzeżenia w rejestrze, ale nie ma takiego obowiązku ustawowego).
Zastrzeżenie możesz w każdej chwili cofnąć
W każdej chwili można cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL w aplikacji i serwisie mObywatel lub w urzędzie gminy. Zmiana od razu pojawi się w rejestrze.
Cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL można na dwa sposoby:
- bezterminowo – wtedy PESEL pozostanie niezastrzeżony do czasu ponownego zastrzeżenia, - wyznaczając czas automatycznego ponownego zastrzeżenia.
Przerwa między ponowną zmianą statusu zastrzeżenia wynosi 30 minut. To oznacza, że można w każdej chwili zastrzec PESEL lub cofnąć zastrzeżenie, ale już kolejna zmiana statusu zastrzeżenia może nastąpić dopiero po 30 minutach.
Kiedy warto cofnąć zastrzeżenie?
Zastrzeżenie numeru PESEL cofnij, gdy planujesz załatwić ważną sprawę i podpisać umowę z:
- firmami i instytucjami finansowymi, w tym bankami i instytucjami kredytowymi (np. umowę o kredyt, pożyczkę, zakup z płatnością ratalną czy leasing), - notariuszami (np. umowę o kupnie lub sprzedaży nieruchomości), - operatorami telekomunikacyjnymi (np. gdy chcesz otrzymać kopię swojej karty SIM).
Zgubiony lub skradziony dowód osobisty
Nasze dane osobowe są szczególnie zagrożone, kiedy zgubimy dowód osobisty lub gdy ktoś nam go ukradnie. Od 1 czerwca, gdy zgłosimy, że utraciliśmy dowód osobisty jednocześnie automatycznie zostanie zastrzeżony numer PESEL.
Zastrzeżenie PESEL nie będzie mieć wówczas wpływu na wyrobienie nowego dowodu osobistego – będzie można to zrobić tak samo jak do tej pory.
Takie zastrzeżenie nie zostanie automatycznie cofnięte z chwilą, gdy uzyskamy nowy dowód osobisty. W takim przypadku, jeśli chcemy cofnąć zastrzeżenie, musimy zrobić to elektronicznie w aplikacji lub serwisie mObywatel albo stacjonarnie w dowolnym urzędzie gminy.
Do tej pory PESEL zastrzegło ponad 2,7 mln osób w Polsce.
Źródło: tvn24.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock