Konsumenci zyskają nową broń przeciwko nieuczciwym firmom

Postępowanie grupowe ma się odbywać w procedurze cywilnej. Będzie można dochodzić nie tylko stwierdzenia stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, ale także roszczeń o charakterze odszkodowawczym.

Chodzi o projekt zmiany ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym przygotowany przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zmiana ta wprowadza do polskiego prawa zapisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1828 z dnia 25 listopada 2020 r.

Projekt zakłada m.in. przekazanie sądom okręgowym do prowadzenia spraw o stwierdzenie stosowania praktyk naruszających ogólne interesy konsumentów, a także spraw o roszczenia związane ze stosowaniem tych praktyk.

Proponowany w projekcie model wytaczania powództw przeciwko przedsiębiorcom przed sądem powszechnym w ramach grupowego postępowania krajowego i grupowego postępowania transgranicznego ma funkcjonować równolegle obok dotychczasowego modelu ochrony zbiorowych interesów konsumentów opartego na postępowaniu prowadzonym przez Prezesa UOKiK.

Jak zaznaczono, konieczność wprowadzenia w ramach UE zharmonizowanych regulacji w zakresie powództw przedstawicielskich wynika ze wzrastającego ryzyka naruszania interesów konsumentów w związku z procesami globalizacji i cyfryzacji i rosnącą dynamiką obrotu handlowego (w tym handlu transgranicznego).

Według projektowanych przepisów, postępowania będą mogły być wszczynane przez tzw. podmiot upoważniony. Zgodnie z zapisami dyrektywy 2020/1828 podmiotami upoważnionymi do wytaczania powództw grupowych, zarówno krajowych, jak i transgranicznych, mogą być podmioty spełniające kryteria fachowości i niezależności. Przepisy dyrektywy stanowią, że podmioty, spełniające wskazane kryteria, będą musiały wnioskować do Prezesa UOKiK o wpis do odpowiedniego rejestru - Wykazu podmiotów upoważnionych.

Dyrektywa stanowi, że aby dany podmiot mógł wytaczać powództwo grupowe, musi przez 12 miesięcy przed skierowaniem sprawy do sądu prowadzić rzeczywistą działalność niezarobkową na rzecz ochrony interesów konsumentów. Jego zadaniem statutowym ma być działalność na rzecz zapewnienia ochrony interesów konsumentów zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa UE, celem działania podmiotu nie będzie mogło być osiąganie zysku, nie będzie on także objęty postępowaniem upadłościowym ani uznany za niewypłacalny.

Podmiot taki ma też być niezależny i niepodlegający wpływom osób innych niż konsumenci, w szczególności przedsiębiorców, którzy mogliby odnieść korzyść gospodarczą z wytoczenia powództwa grupowego. W związku z tym ma dysponować ustalonymi procedurami, aby zapobiegać takim wpływom oraz aby zapobiegać konfliktom interesów.