Likwidacja stanowiska pracy – kiedy jest możliwa i jakie prawa przysługują pracownikowi

● Likwidacja stanowiska pracy jest jedną z przyczyn wypowiedzenia umowy o pracę przez pracodawcę.  ● Odprawa przy wypowiedzeniu umowy z powodu likwidacji stanowiska pracy uzależniona jest m.in. od stażu pracy u danego pracodawcy. ● O likwidacji stanowiska pracy mówimy, kiedy na to miejsce nie jest tworzone inne o takim samym lub podobnym zakresie obowiązków, nawet jeśli ma inną nazwę. Pracodawca nie może również przekazać obowiązków zwalnianego pracownika innym osobom.  ● Pozorna likwidacja stanowiska pracy pociąga za sobą konsekwencje prawne dla pracodawcy. 

O likwidacji stanowiska pracy można mówić, kiedy zmiany organizacyjne w firmie pociągają za sobą konieczność zmniejszenia liczby zatrudnienia i skasowania określonych stanowisk. Ważne przy tym jest to, żeby zmiany te były jawne i łatwe do zweryfikowania. Muszą też mieć miejsce w czasie, który uzasadnia wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę z powodu likwidacji jego stanowiska. Nie można jako przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę podać likwidacji stanowiska pracy, jeśli zmiany restrukturyzacyjne w firmie są odległe w czasie.

Likwidacja stanowiska pracy jako przyczyna wypowiedzenia umowy daje pracownikowi prawo do zachowania okresu wypowiedzenia. W tym czasie może on zostać zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, wykorzystać urlop wypoczynkowy lub otrzymać ekwiwalent za urlop. Ma również prawo do wzięcia wolnego na poszukiwanie nowej pracy.

Jeśli pracownik, którego stanowisko pracy zostało zlikwidowane, otrzymał wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracodawcy zatrudniającego więcej niż 20 pracowników, ma prawo do otrzymania odprawy pieniężnej, jeśli w ciągu ostatnich 30 dni wypowiedzenie dostało: 

– mniej niż 10 pracowników – przy ogólnym zatrudnieniu mniejszym niż 100 osób, – mniej niż 10 proc. wszystkich zatrudnionych, jeśli w firmie pracuje od 100 do 300 osób, – mniej niż 30 pracowników, gdy firma zatrudnia 300 lub więcej osób. 

Wysokość odprawy uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy i nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Pracownik może otrzymać odprawę w wysokości:

– jednomiesięcznej pensji przy stażu pracy krótszym niż dwa lata, – dwumiesięcznego wynagrodzenia — jeśli pracował krócej niż osiem lat – trzymiesięcznej pensji przy stażu pracy ponad osiem lat.

Ważne: W czasie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego z powodu COVID-19, jeśli pracodawca odnotował spadki obrotów, może skorzystać z przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19. Zgodnie z art. 15gd wysokość odprawy nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Jeśli na miejsce zlikwidowanego stanowiska pracy, pracodawca tworzy nowe, które w zakresie obowiązków jest zbieżne lub podobne do zlikwidowanego, mamy do czynienia z pozorną likwidacją stanowiska pracy. Dotyczy to również sytuacji, w której obowiązki zwolnionej osoby przekazuje się innym osobom zatrudnionym w firmie. Zwolniony pracownik może wtedy wystąpić do sądu, by udowodnić, że został zwolniony bezzasadnie.

Otrzymując wypowiedzenie z powodu likwidacji stanowiska pracy, która nosi znamiona pozornej likwidacji stanowiska, pracownik zatrudniony na czas nieokreślony może wystąpić do sądu, pozywając pracodawcę za bezprawne wypowiedzenie umowy. Jeśli sąd przychyli się do opinii pracownika, może zadecydować, że należy go przywrócić do pracy, wypłacić mu odszkodowanie lub uznać, że wypowiedzenie jest bezskuteczne. 

Jeśli pozywający pracownik, który otrzymał wypowiedzenie z powodu likwidacji jego stanowiska pracy, był zatrudniony na czas określony, w takiej sytuacji przysługuje mu wyłącznie odszkodowanie. Odszkodowanie za zwolnienie z powodu likwidacji stanowiska pracy najczęściej wynosi równowartość wynagrodzenia za czas wypowiedzenia, określonego w umowie o pracę.

Wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony z powodu likwidacji stanowiska powinno zawierać uzasadnienie wypowiedzenia umowy (czyli w tym przypadku: likwidacja stanowiska pracy) oraz informację o przysługującym pracownikowi prawie do odwołania się do sądu pracy. 

Poza tymi informacjami w wypowiedzeniu umowy o pracę z powodu likwidacji stanowiska powinny znaleźć się standardowe elementy wypowiedzenia wg wzoru: 

– miejscowość i data, – dane pracodawcy, – dane pracownika, – informacja o wypowiedzeniu umowy o pracę z datą, kiedy została zawarta – informacja o zachowaniu okresu wypowiedzenia i terminie, kiedy upływa, – (opcjonalnie) oświadczenie o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia.

Akty prawne: Ustawa z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników, Ustawa z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych