Polskie prawo nakazuje pracodawcy chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Zadanie to realizuje się między innymi poprzez kierowanie pracowników na profilaktyczne badania lekarskie. A pracownik ma obowiązek je wykonać i stosować się do wskazań lekarskich. Tak wygląda ustawowy model zachowania. Kiedy należy wykonać badania okresowe?
● Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników. Jednym z przejawów tego zobowiązania jest kierowanie pracownika na badania lekarskie. ● Wśród badań lekarskich, na które ma obowiązek skierować pracodawca, wyróżniamy badania: wstępne, okresowe, kontrolne. ● Co ważne, za wszelkie badania powinien zapłacić pracodawca, a pracownikowi za czas niewykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami przysługuje prawo do wynagrodzenia.
Badania medycyny pracy
Obowiązki pracowników i pracodawców reguluje prawo pracy. Zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W dziale dziesiątym wspomnianego Kodeksu ustawodawca zamieścił regulacje dotyczące praw i obowiązków pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Poza m.in. przestrzeganiem zasad BHP podczas wykonywania pracy, pracownik obowiązany jest poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich.
Odmowa wykonania badań medycyny pracy
Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika, który nie posiada aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy: na danym stanowisku i w określonych warunkach pracy, opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Odmowa wykonania badań wiąże się z poważnymi konsekwencjami – może skutkować zwolnieniem dyscyplinarnym.
Badania wstępne i kontrolne
Wstępnym badaniom lekarskim podlegają zarówno osoby przyjmowane do pracy, jak i te, które przenoszą się na inne stanowiska. Kontrolne badania profilaktyczne dotyczą pracownika, który z powodu choroby przebywał na zwolnieniu lekarskim powyżej 30 dni. Wykonuje się je przed dopuszczeniem pracownika do pracy. Badania kontrolne wykonuje się, gdy pracownik ma aktualne badania okresowe.
Badania lekarskie okresowe
Co do zasady badania okresowe dotyczą wszystkich pracowników. Powinny być wykonywane w godzinach pracy pracownika, jeśli tylko jest taka możliwość. Badania wykonuje się nie częściej niż co rok, nie rzadziej niż co pięć lat. Inne zasady dotyczą pracowników biurowych, a inne np. pracowników po 50. roku życia, pracujących na wysokości. Dodatkowo to lekarz decyduje, do kiedy ważne są badania okresowe: wykonuje się je w terminie wskazanym w orzeczeniu przez lekarza orzecznika.
Ile jest ważne skierowanie na badania?
Przepisy nie regulują kwestii, ile jest ważne skierowanie na badania okresowe. Pracodawca powinien jednak przekazać skierowanie z takim wyprzedzeniem, aby pracownik mógł się umówić do lekarza orzekającego na tyle wcześnie, by wizyta odbyła się w godzinach pracy, a otrzymane orzeczenie zostało doręczone pracodawcy przed upływem terminu ważności dotychczasowych badań.
W związku z tym nie można stwierdzić, że skierowanie na badania okresowe jest ważne miesiąc, trzy miesiące czy rok po wystawieniu. Decydujące są tutaj dwa elementy: wspomniany wcześniej termin ważności poprzednich badań oraz czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe na stanowisku pracy – mogą się one zmienić w ciągu kilku miesięcy czy nawet dni. To spowoduje, że skierowanie na badania wystawione ze znacznym wyprzedzeniem może przestać być ważne.
Źródło: PIP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock