Włodkowica – dawniej ulica żydowskich handlarzy, dziś część Dzielnicy Tolerancji

Kiosk z prasą żydowską - gmina żydowskaWratislaviae Amici

Kiedyś tętniąca życiem, pełna targujących się kupców i handlarzy. Dziś jedna z najbardziej klimatycznych ulic miasta. Ul. Włodkowica - część Dzielnicy Czterech Wyznań, która dawniej była centrum żydowskiej kultury we Wrocławiu.

Według legendy, współpraca pomiędzy wyznaniami rozpoczęła sięod dość nietypowego zdarzenia. Do kościoła rzymskokatolickiego przez zabytkowy witraż wpadł kamień. Nie dużo brakowało, a uderzyłby siostrę ówczesnego proboszcza. Kilka dni później miała miejsce podobna sytuacja, kiedy ktoś rzucił kamieniem w ikonę na prawosławnej cerkwi. Całe zajście widział ówczesny wiceprzewodniczący gminy żydowskiej i postanowił, że nie zostawi tak tej sprawy. Chuligańskie wybryki zapoczątkowały współpracę czterech wyznań: prawosławnego, rzymskokatolickiego, ewangelickiego i judaizmu.

Trudne losy mieszkańców

Losy ulicy i jej mieszkańców to część istotnej historii Wrocławia. Wprawdzie Żydzi w tej części miasta pojawili się w XIV wieku, ale dość szybko na Wallstrasse (ul. Wałowej, a dzisiejszej ul. Włodkowica) zorganizowali centrum swojej działalności. Wcześniej mieszkali w okolicach dzisiejszej ulicy Kuźniczej i placu Uniwersyteckiego.

- Zabudowa zagęszczała się. Nad Odrą budowano wały, co odbywało się też kosztem żydowskich posesji. Zabierano ziemię na której mogliby się budować – wyjaśnia prof. Teresa Kulak, historyk z Uniwersytetu Wrocławskiego. Od połowy XV wieku Żydzi mieli całkowity zakaz osiedlania się w mieście.

Przeprowadzka

Przenieśli się więc za Plac Solny. Wtedy były to przedmieścia i tu przebiegała granica miasta. Zaletą ulicy Włodkowica była bliskość głównych placów handlowych. Dla społeczności żydowskiej ważne było też sąsiedztwo Zamku Królewskiego.

- Żydzi, jako obcy wyznaniowo, czuli się niezbyt pewnie w środowisku ludności katolickiej i dlatego szukali opieki władcy. Dzięki pieniądzom byli cennymi poddanymi - mówi prof. Kulak.

To wszystko przyczyniło się do tego, że ulica Włodkowica szybko stała się centrum życia wrocławskich Żydów. Dominowała tu drewniana zabudowa. Przełomowym wydarzeniem dla wyglądu ulicy okazała się eksplozja baszty prochowej(1749 r.), która zrównała z ziemią 43 domy, a 50 kolejnych trzeba było rozebrać.

Warsztat zamiast synagogi

- Ulica Wałowa była wielkim skupiskiem sklepów, a na zapleczu znajdowała się Synagoga pod Białym Bocianem. Tu łączyło się życie codzienne z sakralnym - przypomina prof. Kulak.

Synagoga pod Białym Bocianem to jedyna przedwojenna żydowska świątynia, która działa do dziś. Przetrwała nie tylko wojnę, ale też burzliwy okres przedwojennych prześladowań. Podczas Nocy Kryształowej, z 9 na 10 listopada 1938 roku, nie została podpalona ponieważ znajdowała się w zwartej zabudowie i obawiali się, że ogień strawi sąsiednie budynki. Innym się nie udało. Do wojny nie dotrwały miejsca kultu w Żydowskim Szpitalu, w Seminarium Teologicznym i Synagoga Krajowa. Natomiast Biały Bocian, w trakcie wojny, został zmieniony w warsztat samochodowy i magazyn zrabowanych żydowskich przedmiotów. Na dziedzińcu tej synagogi urządzono miejsce zbiórek dla Żydów deportowanych do obozów zagłady.

Miejsce dla wszystkich

- Bez wątpienia ulicę Włodkowica można nazwać centrum żydowskiej dzielnicy - mówi Anna Kałużna, doktorantka studiów żydowskich.

Pod numerem 18, w nieistniejącym już budynku, działała najbardziej znana szkoła rabinacka w Europie. Seminarium Teologiczne ufundował kupiec filantrop Fraenkel. Wrocławskie seminarium stało się wzorem dla innych placówek, m.in. w Berlinie, Budapeszcie i Stanach Zjednoczonych. Osłabione po Nocy Kryształowej, zostało zamknięte jeszcze przed wybuchem wojny. Żydowscy kupcy, przyjeżdżający do Wrocławia, urzędowali na posesji kamienicy nr 1-3. W piwnicach znajdowały się magazyny, na parterze sklepy, a na wyższych piętrach mieszkania. Sklepy mieściły się w większości budynków dzięki czemu ulica tętniła życiem.

Tutaj na ulicy Włodkowica swoją siedzibę miał też zarząd gminy żydowskiej. W Breslau w budynkach zarządu działały sklepy i instytucje dobroczynne, a także duża sala posiedzeń i szkoła religijna. Dziś oprócz zarządu pod numerem 9 funkcjonuje też koszerna stołówka. Z kolei na dole budynku nr 5 mieści się jedyna żydowska restauracja we Wrocławiu. W tym samym miejscu działa też Centrum Kultury i Edukacji Żydowskiej.

Lata powojenne

Ponad połowa polskich Żydów, którzy przeżyli wojnę, osiedliła się na Dolnym Śląsku. - Żydom, którzy postanowili osiedlić się we Wrocławiu przyznano budynki na Włodkowica, tu ponownie zaczęły działać ich instytucje - tłumaczy Kałużna. Na dawnej ulicy Wałowej zniszczeń nie było wiele dlatego tu, obok Synagogi, rozkwitło powojenne życie Żydów. Do lat 60. przy Włodkowica 7 działała mykwa, czyli rytualna łaźnia. W jednym z budynków działała też rzeźnia, w której można było kupić koszerne mięso.

W kamienicy nr 5 mieszkały aktywne i znane żydowskie osobistości, m.in. Jakub Rotbaum czyli twórca Teatru Żydowskiego i Teatru Polskiego. Sklepów było mniej niż dawniej, bo przybysze chcieli zmienić swój wizerunek.

- Chcieli działać w górnictwie i hutnictwie, a nie wpasowywać się w stereotyp Żyda-handlarza - mówi Kałużna. - Państwo zmieniło swoją politykę, a Żydzi zaczęli powoli z Polski wyjeżdżać. Dziś wrocławska gmina żydowska liczy około 300 członków - dodaje.

Jednak Synagoga pod Białym Bocianem wciąż działa. Odbywają się w niej koncerty, organizowany jest Festiwal Kultury Żydowskiej SIMCHA. Prowadzone są działania charytatywne, edukacyjne, opracowuje się wiele projektów, których realizacja polega na stałej współpracy. Ulica Włodkowica staje się coraz bardziej popularna, tu mieszczą się modne wrocławskie puby, restauracje i kawiarnie. I tak jak przed wojną jest coraz gwarniej.

Autor: Ewelina Jasińska/Tamara Barriga / Źródło: TVN 24 Wrocław

Źródło zdjęcia głównego: Wratislaviae Amici

Pozostałe wiadomości

- Nie ma w systemie prawnym, szczególnie w konstytucji, podstawy do wycofania kontrasygnaty. Ta kontrasygnata była w ogóle niepotrzebna, jeśli wychodzimy z założenia, że decyzja prezydenta była niekonstytucyjna. To, czy podpisał to premier, czy nie, to nie zmienia charakteru decyzji prezydenta. Ona była niekonstytucyjna - powiedział w "Tak jest" w TVN24 profesor Andrzej Zoll, były prezes Trybunału Konstytucyjnego. Odniósł się w ten sposób do decyzji premiera Donalda Tuska o uchyleniu kontrasygnaty. Sprawę skomentowali także profesor Maciej Gutowski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu oraz profesor Ewa Łętowska, była Rzecznik Praw Obywatelskich.

Profesor Zoll: kontrasygnata była niepotrzebna

Profesor Zoll: kontrasygnata była niepotrzebna

Źródło:
TVN24

W poniedziałek zatrudnieni w łódzkim zakładzie Beko przyszli do pracy w czarnych podkoszulkach. To znak protestu wobec planów zamknięcia fabryki. Zwolnionych zostanie 1100 osób. Koncern zapewnił, że wypracuje odpowiednie warunki odejścia, jednak wśród pracowników panuje rozgoryczenie. - Dostaliśmy strzał w twarz - mówią.

Gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Dostaliśmy strzał w twarz"

Gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Dostaliśmy strzał w twarz"

Źródło:
PAP

Księżna Kate, żona brytyjskiego następcy tronu księcia Williama, poinformowała w poniedziałek, że zakończyła cykl chemioterapii. Zaznaczyła, że jej "droga do uzdrowienia i pełnego powrotu do zdrowia jest długa". Dodała, że nie może doczekać się powrotu do pracy.

Księżna Kate: trudno mi opisać, jaką ulgę czuję

Księżna Kate: trudno mi opisać, jaką ulgę czuję

Źródło:
Reuters, tvn24.pl

Papież Franciszek przybył do Timoru Wschodniego - najbardziej katolickiego kraju na świecie poza Watykanem. Jednakże na wizycie Ojca Świętego kładą się cieniem skandale pedofilskie, które naznaczyły historię Kościoła katolickiego w tym kraju. Najbardziej kontrowersyjną postacią jest biskup Carlos Filipe Ximenes Belo - bohater narodowy i laureat pokojowej Nagrody Nobla za walkę za niepodległość, a jednocześnie hierarcha, który miał przez dekady molestować chłopców. Gdy Franciszek wygłaszał przemówienie do przyjeździe na wyspę, mówił o historii kraju czy potrzebie "zapobiegania nadużyciom", ale nie odniósł się wprost do postaci Belo.

Drugi taki kraj na świecie. Wizyta w cieniu skandalu

Drugi taki kraj na świecie. Wizyta w cieniu skandalu

Źródło:
PAP, New York Times, CNN

Grupa dziesięciu wysokich rangą emerytowanych amerykańskich wojskowych poparła wiceprezydentkę USA Kamalę Harris w jej staraniach o prezydenturę. Napisali w oświadczeniu, że jest ona "jedyną kandydatką", która nadaje się do pełnienia funkcji naczelnego dowódcy kraju. Jednocześnie nazwali jej republikańskiego kontrkandydata Donalda Trumpa "zagrożeniem dla bezpieczeństwa narodowego i demokracji".

Głos byłych wojskowych w sprawie wyborów prezydenckich

Głos byłych wojskowych w sprawie wyborów prezydenckich

Źródło:
Reuters, PAP

Wśród ankietowanych, którzy deklarują poparcie dla PiS, najwięcej osób wskazało, że to Mariusz Błaszczak najlepiej spełnia wymagania wobec kandydata na prezydenta RP, które sformułował publicznie prezes PiS - wynika z sondażu United Surveys dla Wirtualnej Polski. Jarosław Kaczyński, pytany o te wyniki, odpowiedział, że "bardzo się cieszy" i nie ma dla niego "nic przyjemniejszego". Jednocześnie stwierdził, że Błaszczak to "bardzo skromny człowiek".

Kaczyński reaguje na sondażowy wynik Błaszczaka. "Pierwsza rzecz, o jaką zapytam"

Kaczyński reaguje na sondażowy wynik Błaszczaka. "Pierwsza rzecz, o jaką zapytam"

Źródło:
TVN24

Mężczyzna, którego ciało znaleziono w sobotę w mieszkaniu wikariusza na plebanii parafii w Drobinie, to 29-letni mieszkaniec województwa łódzkiego. Prokuratura wszczęła śledztwo, a biskup płocki powołał specjalny zespół do wyjaśnienia sprawy. Wikariusz został już odwołany i opuścił parafię.

Ciało mężczyzny w mieszkaniu wikariusza. Trwa śledztwo, biskup powołał zespół do wyjaśnienia sprawy

Ciało mężczyzny w mieszkaniu wikariusza. Trwa śledztwo, biskup powołał zespół do wyjaśnienia sprawy

Aktualizacja:
Źródło:
PAP

"W oparciu o skargę sędziów Izby Cywilnej Sądu Najwyższego podjąłem decyzję o uchyleniu kontrasygnaty" - poinformował w mediach społecznościowych premier Donald Tusk.

Tusk: podjąłem decyzję o uchyleniu kontrasygnaty

Tusk: podjąłem decyzję o uchyleniu kontrasygnaty

Źródło:
tvn24.pl

Ciało 35-letniej Barbary Nomakhosi znaleziono z licznymi obrażeniami w jej własnym domu w mieście Bury na północ od Manchesteru. Policja szybko zidentyfikowała mężczyznę jako osobę podejrzaną w związku z jej śmiercią, jednak ten chwilę później zginął w wypadku na drodze. Jak poinformowała brytyjska policja, w sprawie obu zgonów wszczęte zostały dochodzenia.

Ciało kobiety znaleziono z licznymi obrażeniami. Podejrzanego chwilę później potrąciła ciężarówka

Ciało kobiety znaleziono z licznymi obrażeniami. Podejrzanego chwilę później potrąciła ciężarówka

Źródło:
tvn24.pl

W pogodzie zaczęły się duże zmiany. Wtorek na obszarze całej Polski zapowiada się deszczowo, w wielu regionach opady będą ciągłe i obfite, ale jeszcze więcej deszczu spadnie pod koniec tygodnia. Front atmosferyczny wymiecie gorące powietrze. W części kraju temperatura spadnie poniżej 15 stopni Celsjusza.

Pogodowy krach. Różnica temperatury będzie ogromna

Pogodowy krach. Różnica temperatury będzie ogromna

Źródło:
tvnmeteo.pl

Seria wpisów w serwisie X wywołała dyskusję o tym, że Donald Tusk i jego rząd zatrzymują inwestycję w Centralny Port Komunikacyjny, by skorzystały na tym Niemcy. Niemiecki przewoźnik towarowy ogłosił bowiem rozbudowę portu cargo we Frankfurcie nad Menem. Wyjaśniamy, dlaczego tej inwestycji i budowy CPK nie należy porównywać.

"Niemieckie CPK" we Frankfurcie. Fałsz i manipulacja o inwestycji Lufthansy

"Niemieckie CPK" we Frankfurcie. Fałsz i manipulacja o inwestycji Lufthansy

Źródło:
Konkret24

We wtorek zostanie wypłacona druga transza tak zwanych czternastek o łącznej wartości 1,3 miliarda złotych. Pieniądze trafią do ponad 970 tysięcy emerytów - przekazał rzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Paweł Żebrowski.

Niemal milion osób dostanie większy przelew z ZUS

Niemal milion osób dostanie większy przelew z ZUS

Źródło:
PAP

Po 19 dniach poszukiwań w strumieniu nieopodal wsi na południowym wschodzie Turcji znaleziono ciało ośmioletniej dziewczynki. W związku z jej śmiercią zatrzymano 24 osoby, w tym jej rodziców, starszych braci i wujków. Sprawa wywołała oburzenie tureckiej opinii publicznej.

Dziewczynki szukały tysiące ludzi, znaleziono ciało. 24 osoby zatrzymane

Dziewczynki szukały tysiące ludzi, znaleziono ciało. 24 osoby zatrzymane

Źródło:
PAP

Reporter TVN24 Paweł Łukasik był w poniedziałek rano nad Wisłą, monitorując alarmująco niski poziom rzeki. Wówczas zauważył tam przedmiot przypominający broń. Na miejsce przyjechała policja. Funkcjonariusz w woderach wyciągnął przedmiot z wody. 

Przedmiot przypominający broń leżał na dnie Wisły

Przedmiot przypominający broń leżał na dnie Wisły

Źródło:
tvnwarszawa.pl

- Wrzucenie wszystkich do jednego worka, tak jak to zrobił GUS, nie pokazuje problemu, z którym faktycznie się borykamy w kwestii różnic w wynagradzaniu kobiet i mężczyzn - uważa Olga Kozierowska, prezeska i założycielka fundacji Włączeni Plus, której częścią jest Sukces Pisany Szminką. Jak podkreśla dr hab. Iga Magda, wiceprezeska zarządu Instytutu Badań Strukturalnych, dane udostępnione w ostatnim czasie pokazują, że obraz nierówności płacowych jest znacznie bardziej skomplikowany i niejednoznaczny.

"Ubóstwo w Polsce ma twarz kobiety". Jak wygląda luka płacowa?

"Ubóstwo w Polsce ma twarz kobiety". Jak wygląda luka płacowa?

Źródło:
tvn24.pl

UOKiK wyraził zgodę na przejęcie Greenwich Investments, będącego właścicielem Grupy Graal, przez spółkę Lisner - przekazał PAP departament komunikacji urzędu. Jak podkreślają eksperci, będzie to jeden z największych transferów w branży spożywczej na przestrzeni kilku ostatnich lat.

Spożywczy lider przejmuje polską firmę. Jest decyzja UOKiK

Spożywczy lider przejmuje polską firmę. Jest decyzja UOKiK

Źródło:
PAP

30 września br. wygasa ważność orzeczeń o niepełnosprawności, które zostały wydłużone w związku ze specustawą covidową - przypomina resort rodziny. Wspominany termin odnosi się także do kart parkingowych, które umożliwiają parkowanie na tak zwanych kopertach. Co zrobić, by zachować ciągłość uprawnień?

Ważny termin dla kierowców. Bez tego wniosku posypią się mandaty

Ważny termin dla kierowców. Bez tego wniosku posypią się mandaty

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Australijska policja poszukuje mężczyzny, który oblał gorącą kawą w parku obce mu dziewięciomiesięczne dziecko. Chłopiec z poważnymi poparzeniami trafił do szpitala. Domniemany sprawca miał uciec za granicę zaledwie kilkanaście godzin przed tym, jak funkcjonariusze ustalili jego tożsamość.

Obława na mężczyznę, który oblał wrzątkiem niemowlę. Prawdopodobnie uciekł za granicę

Obława na mężczyznę, który oblał wrzątkiem niemowlę. Prawdopodobnie uciekł za granicę

Źródło:
CNN, Sky News Australia, Guardian, tvn24.pl

Nawet 15 lat więzienia grozi dwóm mężczyznom, zatrzymanym w sprawie kradzieży z włamaniem do bankomatów. Wiadomo, że sprawcy zastosowali nową metodę.

Użyli materiałów wybuchowych, wysadzili bankomat. Wpadli z banknotami zalanymi zieloną farbą

Użyli materiałów wybuchowych, wysadzili bankomat. Wpadli z banknotami zalanymi zieloną farbą

Źródło:
TVN24

Dlaczego konferencja Zbigniewa Ziobry mogła mieć opłakane skutki dla śledztwa po tragedii na A1? Dlaczego Sebastian M. nie został zatrzymany tuż po wypadku, w którym zginęła trzyosobowa rodzina? Niemal rok po tragedii o swoich ustaleniach zgodził się opowiedzieć Krzysztof Wiernicki, prokurator prowadzący śledztwo. Rozmawialiśmy też z pełnomocnikiem rodzin ofiar o tym, dlaczego coraz mniej wierzą w to, że sprawiedliwości stanie się zadość. 

Konferencja, po której Sebastian M. uciekł. Prokuratura o ustaleniach rok po tragedii na A1

Konferencja, po której Sebastian M. uciekł. Prokuratura o ustaleniach rok po tragedii na A1

Źródło:
tvn24.pl

W lesie koło Dziemian (Pomorskie) zaginęły 38-latka i jej dziewięcioletnia córka. Odnaleziono je po dwóch godzinach poszukiwań. Kobieta była pijana, została zatrzymana. Dziewczynka trafiła pod opiekę cioci.

Zaginęła w lesie z dziewięcioletnią córką. Po odnalezieniu została zatrzymana

Zaginęła w lesie z dziewięcioletnią córką. Po odnalezieniu została zatrzymana

Źródło:
PAP

Ulubiony świąteczny film Polaków powróci do kin w zupełnie nowej odsłonie - szósta część "Listów do M." trafi na wielkie ekrany już 7 listopada. W produkcji pojawią się nowe postaci, ale nie zabraknie też dobrze znanych twarzy - Mikołaja i Doris, Kariny i Szczepana, czy Melchiora.

"Listy do M. Pożegnania i powroty". Co wiemy o szóstej odsłonie świątecznego hitu?

"Listy do M. Pożegnania i powroty". Co wiemy o szóstej odsłonie świątecznego hitu?

Źródło:
tvn24.pl

Film "Beetlejuice Beetlejuice" w weekend otwarcia zarobił na całym świecie 145 milionów dolarów. Tak dobry wynik od razu awansował nowy tytuł Tima Burtona do dwudziestki najbardziej kasowych filmów tego roku.

Nowy film Tima Burtona kinowym hitem. Tyle "Beetlejuice Beetlejuice" zarobił w weekend otwarcia

Nowy film Tima Burtona kinowym hitem. Tyle "Beetlejuice Beetlejuice" zarobił w weekend otwarcia

Źródło:
CNN, Deadline, Box Office Mojo, tvn24.pl

W poniedziałek po południu stan wody w Wiśle przy bulwarach w Warszawie spadł do poziomu 21 centymetrów. To najniższy wynik w historii pomiarów. Według prognoz w ciągu najbliższych dni ta wartość jeszcze spadnie. Prezeska miejskich wodociągów zapewniła, że mieszkańcy miasta nie muszą martwić się o to, że zabraknie wody w kranach.

Na wodowskazie już tylko 21 centymetrów. Szefowa wodociągów zapewnia: w kranach wody nie zabraknie

Na wodowskazie już tylko 21 centymetrów. Szefowa wodociągów zapewnia: w kranach wody nie zabraknie

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

W tym tygodniu w serwisie Max zaroi się od kolejnych dobrych filmów i seriali. Na widzów będą czekać nagradzane tytuły z gwiazdorskimi obsadami, takie jak "Batman" z Robertem Pattinsonem, "Rozważna i romantyczna" z Kate Winslet, czy "Zabójstwo Jesse'ego Jamesa przez tchórzliwego Roberta Forda" z Bradem Pittem.

Wielkie hity w tym tygodniu na Max. Dużo nowości na weekend

Wielkie hity w tym tygodniu na Max. Dużo nowości na weekend

Źródło:
tvn24.pl