Okres pylenia roślin "zdecydowanie przyspieszył", trwa sezon grzewczy. Trudny czas dla alergików

Okres pylenia roślin zdecydowanie przyspieszył. Jak zauważył dr Piotr Dąbrowiecki, alergolog z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie i członek zarządu głównego Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, po pomoc coraz częściej zgłaszają się pacjenci z nasilonymi objawami uczulenia na pyłek brzozy.

Jak przekazali eksperci zajmujący się monitorowaniem atmosfery w ramach programu Copernicus, 18 marca w wielu regionach Europy zaczęło wzrastać stężenie alergenu brzozy. Na to nałożyło się także wysokie stężenie zanieczyszczeń powietrza, takich jak dwutlenek azotu i ozon. Tego typu związki jeszcze bardziej uwrażliwiają alergików na pyłki.

- Okres pylenia roślin zdecydowanie przyspieszył. Można za to winić ocieplenie klimatu. W ostatnich latach koniec zimy często jest stosunkowo ciepły, a to pobudza rośliny, zaczynają one wypuszczać swoje pyłki. Tak jest w przypadku brzozy - zamiast w kwietniu zaczęła pylenie już w marcu. Od dwóch-trzech tygodni zgłaszają się pacjenci uczuleni na pyłek drzew, przede wszystkim olchy i brzozy, z nasilonymi objawami alergii - mają katar, kichanie i łzawienie, a czasami kaszel i świszczący oddech. Poza ociepleniem klimatu powodem jest też zanieczyszczenie powietrza. Wciąż mamy sezon zimowy i ogrzewamy domy, spalając w piecach paliwa stałe, a jest tak w czterech milionach posesji w Polsce. Powstaje tak zwana niska emisja spalin, duża ilość zanieczyszczeń gromadzących się blisko ogrzewanego domu - opowiadał ekspert.

Zawarte w emisjach pyły zawieszone, węglowodory aromatyczne, tlenki azotu oraz siarki jeszcze bardziej uwrażliwiają alergików na pyłki roślin, krążące w atmosferze i zbierające zanieczyszczenia. W ten sposób powstaje silnie immunogenny kompleks, bardziej stymulujący układ odpornościowy i wywołujący u osób uczulonych więcej objawów. Zdaniem Dąbrowieckiego alergicy powinni w takiej sytuacji dbać o właściwą terapię alergii i stosować leki wypisane przez lekarzy prowadzących. Jeśli pierwszy raz pojawiają się dolegliwości takie jak katar, kichanie, łzawienie, kaszel i duszności, należy się jak najszybciej zgłosić do lekarza.

Ekspert został zapytany o to, czy można reagować alergicznie także w przypadku zanieczyszczonego powietrza. Jak zauważył, zostało to naukowo potwierdzone.

- Wskazują na to badania profesor Ewy Czarnobilskiej z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Wykazały one, że niektóre osoby mogą reagować alergicznie na zanieczyszczone powietrze. Pył zawieszony może być bodźcem dla układu immunologicznego do rozwoju alergii. Powstają przeciwciała przeciwko pyłowi zawieszonemu, indukując reakcję alergiczną, tak jak w przypadku na przykład pyłku brzozy - powiedział.

W takim przypadku leczenie jest bardzo podobne, co przy "zwykłej" alergii.

- Nie ma alergii bez alergenu. Najlepiej więc byłoby unikać zanieczyszczeń, możemy zabezpieczyć się na przykład maseczką ochronną, choć nie zawsze jest to możliwe. Są dostępne leki, takie jak preparaty antyhistaminowe w postaci tabletek lub kropli, a także działające miejscowo leki steroidowe, w postaci aerozolu do nosa albo podawanego do płuc leku wziewnego - mówił.

Jak dodał, pomocna może być także immunoterapia. Usuwa dolegliwości u 90 procent pacjentów, którzy cierpią z powodu pyłków drzew i traw. Niestety, w przypadku brzozy jest już za późno na jej zastosowanie. Wciąż może się sprawdzić jednak w przypadku bylicy.

- Poza tym o każdej porze roku można poddać się immunoterapii na występujące w naszych mieszkaniach roztocza kurzu domowego - stwierdził Dąbrowiecki.

Ekspert zauważył także, że pandemia COVID-19 nie wpłynęła na tempo zgłaszania się pacjentów na wizyty u lekarza.

- To raczej system opieki medycznej utrudnia im rozpoznanie alergii. Lekarz rodzinny wypisuje skierowanie do alergologa lub pulmonologa, ale są oni zajęci leczeniem pacjentów covidowych lub postcovidowych. Czas oczekiwania na pierwszą wizytę u tych specjalistów znacznie się z tego powodu wydłużył. W naszej poradni przyjmujemy obecnie pacjentów, którzy powinni być przyjęci kilka miesięcy temu - przyznał.

W przypadku astmy jest podobnie. - Międzynarodowe badania ACCESS wykazało, że już w 2019 roku w Polsce od pierwszych objawów astmy do jej rozpoznania pacjent czekał średnio ponad siedem lat. Podobnie było w kilku innych krajach europejskich, takich jak Hiszpania czy Irlandia. Ale średnia europejska jest o połowę krótsza i wynosi 3,5 lat. Podejrzewamy, że po COVID-19 ten czas rozpoznania tej choroby mógł się jeszcze bardziej wydłużyć - mówił.

Dąbrowiecki zalecił, by zgłaszać się do lekarza rodzinnego z każdymi potencjalnymi objawami astmy, także tymi, które po czasie mogą mijać i powracać. Jeśli lekarz nie będzie w stanie postawić jasnej diagnozy, powinien skierować pacjenta do specjalisty.

Jak dodał, często się zdarza, że z powodu błędnej diagnozy pacjentowi z astmą lub alergiami niepotrzebnie przepisuje się antybiotyki.

- Gdy pacjent zgłasza się z kaszlem, to przede wszystkim podejrzewana jest infekcja układu oddechowego albo nawet zapalenie płuc. Zdarza się że występuje stan podgorączkowy, bo zaostrzenia astmy często są wywoływane przez infekcje wirusowe. Chory otrzymuje wtedy antybiotyk, który mu nie pomaga. Przychodzi do doktora, mając nadal kaszel, świsty oddechowe i otrzymuje kolejny antybiotyk, który również nie działa. Potem dodatkowo pojawiają się duszności - powiedział.

Alergolog mówił, że trzy lata temu w Polsce zarejestrowanych było 2,2 miliona astmatyków. Według badań prof. Bolesława Samolińskiego z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego objawy choroby mogą mieć nawet 4 miliony Polaków. W przypadku przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP) może być jeszcze gorzej.

- W 2019 roku było zarejestrowanych 600 tysięcy pacjentów z POChP, ale chorowały ponad dwa miliony osób. W przypadku tej choroby aż 75 procent pacjentów nie ma jeszcze rozpoznania, a więc nie może otrzymać właściwego leczenia. A jest to schorzenie jeszcze cięższe niż astma - nieleczona POChP zwiększa ryzyko przedwczesnego zgonu o 10-15 lat. Osoby z tą chorobą często nie dożywają swojej emerytury. Należałoby to jak najszybciej zmienić - powiedział.

Zapytany, jak pandemia obeszła się z chorymi na POChP, ekspert odpowiedział: "Nie znam aktualnych danych Narodowego Funduszu Zdrowia na ten temat. Jedno jest pewne, że aby rozpoznać POCHP potrzebujemy wykonać badanie spirometryczne, a w pandemii przez długi czas tego badania nie wykonywano, nie było zatem nowych rozpoznań lub było ich mniej niż przed pandemią".

- Chorzy na POChP schowali się w domach i przestali się pojawiać w przestrzeni publicznej. Wiedzieli, że choroba ta wielokrotnie zwiększa ryzyko zgonu w przypadku COVID-19. Z moich obserwacji wynika, że spadła ilość infekcji układu oddechowego, które najczęściej zaostrzały objawy POCHP - podejrzewam zatem, że również zgonów z powodu tej choroby było mniej. Jestem ciekawy czy potwierdzą to dane NFZ - dodał.

Dąbrowiecki wspomniał także, że stosowane w ostatnich latach maseczki wpłynęły korzystnie na stan alergików i astmatyków.

- Wielu moich pacjentów z alergią wziewną przestało mieć objawy w sezonie pylenia roślin w ostatnich dwóch latach, w czasie pandemii. W tym okresie, gdy używali na zewnątrz maseczki ochronne. Maska przeciwpyłowa, jak i ta chroniącą przed infekcjami, taka jak FFP2 i FFP3, skutecznie chroni również przed pyłkami. Wielu pacjentów z alergiami wziewnymi odetchnęło z ulgą. - powiedział. - Maseczki nie powodują duszności, mogą wywoływać subiektywne odczucie braku powietrza ale obiektywne badania pokazują, że to nie wpływa na jakość wentylacji płuc. Używanie takich masek jak FFP2 i FFP3, nie wpływa niekorzystnie na układ oddechowy. Zatem noszenie maseczki wiosną chroni przed alergią nosa, gardła i płuc - dodał.

Dla tych, którzy w przypadku alergii cierpią na łzawienie oczu, zalecił noszenie okularów.

- W sezonie pylenia roślin szczególnie polecam pacjentom gogle używane do jazdy rowerem. Oczywiście nie zapominajmy o lekach przeciwhistaminowych, są dostępne w aptekach bez recepty - podsumował.