"Wyłączenie" atlantyckich prądów może przynieść niszczycielskie skutki

Źródło:
PAP
Rośnie średnia globalna temperatura na Ziemi i emisje gazów cieplarnianych
Rośnie średnia globalna temperatura na Ziemi i emisje gazów cieplarnianych Reuters
wideo 2/14
Zmiany klimatu

Naukowcy ostrzegają przed ryzykiem poważnej zmiany cyrkulacji oceanicznej na Atlantyku. Mogłaby ona wywołać zakłócenia klimatyczne na nieobserwowaną wcześniej skalę.

Wśród 44 autorów listu, skierowanego do Nordyckiej Rady Ministrów, są między innymi profesor Michael Mann z USA, który przyczynił się do naukowego zrozumienia historycznych zmian klimatu w oparciu o dane dotyczące temperatur z ostatniego tysiąca lat. Pod listem podpisał się również niemiecki oceanograf profesor Stefan Rahmstorf, który specjalizuje się w badaniu związku klimatu i cyrkulacji oceanicznej. Klimatolodzy już od kilku lat zwracają uwagę, że globalne ocieplenie może drastycznie zmienić układ prądów na północnym Atlantyku, ale po raz pierwszy wystosowali ostrzeżenie bezpośrednio do rządów.

Zakłócenie cyrkulacji AMOC

Prądy morskie powstają w wodach oceanów dzięki różnicom w temperaturze, zasoleniu i gęstości wody. Woda ogrzana w okolicach równika płynie w stronę bieguna, ochładzając się po drodze, a wówczas jej większe zasolenie i gęstość sprawiają, że opada niżej i powraca ku równikowi, gdzie znów się ogrzewa. Dzięki temu na równiku jest chłodniej, a w regionach polarnych - cieplej. Żeby ten mechanizm sprawnie działał, konieczne są różnice w temperaturze i zasoleniu wody. Jeśli transport ciepła przez prądy morskie ustanie, regiony polarne będą się niebezpiecznie ogrzewać, a równikowe - ocieplać. Emisja gazów cieplarnianych podwyższa średnią temperaturę globu. Do Atlantyku spływa wówczas więcej słodkiej wody (z topniejących lodowców, zwłaszcza Grenlandii oraz z powodu bardziej nasilonych opadów). Zwiększony dopływ słodkiej wody może doprowadzić do "wyłączenia" atlantyckiej południkowej cyrkulacji wymiennej (Atlantic Meridional Overturning Circulation, AMOC). Jak piszą autorzy, seria badań naukowych przeprowadzonych w ciągu ostatnich kilku lat sugeruje, że ryzyko to było dotychczas znacznie niedoszacowane. Taka zmiana cyrkulacji oceanicznej miałaby niszczycielskie i nieodwracalne skutki, szczególnie dla krajów nordyckich, ale także dla innych części świata. Coraz więcej danych wskazuje, że region Arktyki ma kluczowe znaczenie dla regulacji klimatu na całej planecie. Pokrywa lodowa Grenlandii, lód Morza Barentsa, systemy wiecznej zmarzliny borealnej, subpolarny wir głębokowodny i atlantycka południkowa cyrkulacja wymienna (AMOC) są podatne na duże, wzajemnie powiązane, nieliniowe zmiany. AMOC, który jest dominującym mechanizmem transportu ciepła na północ w rejonie północnego Atlantyku, determinuje warunki życia wszystkich ludzi w regionie Arktyki i poza nim i jest coraz bardziej narażony na przekroczenie punktu krytycznego. Ryzyko przekroczenia punktu krytycznego jest realne - donoszą badacze. Średnia globalna temperatura znacznie szybciej może przekroczyć 2,5 st. C. Tym samym nie osiągnie się celu Porozumienia Paryskiego dotyczącego ograniczenia globalnego ocieplenia do wartości poniżej 2 st. C i utrzymanie go na poziomie 1,5 st. C.

Punkt krytyczny możemy osiągnąć w ciągu kilku następnych dekad

W raporcie Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) z roku 2023 z dużym przekonaniem stwierdzono, że prawdopodobieństwo nagłych lub nieodwracalnych zmian w systemie klimatycznym wzrośnie wraz z poziomem globalnego ocieplenia; rośnie też prawdopodobieństwo rzadkich dotychczas zjawisk, które są związane z potencjalnie bardzo dużymi negatywnymi skutkami. Niedawny raport Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) stwierdził, że "obecne dowody naukowe jednoznacznie popierają bezprecedensowe, pilne i ambitne działania klimatyczne w celu rozwiązania ryzyka punktów krytycznych systemu klimatycznego". W 2023 r. IPCC liczyło, że do 2100 r. cyrkulacja atlantycka nie załamie się gwałtownie - ale gdyby tak się stało, najprawdopodobniej "spowodowałoby to nagłe zmiany regionalnych wzorców pogody i miałoby duży wpływ na ekosystemy i działalność człowieka". Badania przeprowadzone od czasu ostatniego raportu IPCC sugerują, że wcześniej nie doszacowano tego ryzyka i że przekroczenie punktu krytycznego może być możliwe w ciągu kilku następnych dekad. Jednak mimo znaczących badań przeprowadzonych w tej dziedzinie prawdopodobieństwo takiego zdarzenia pozostaje wysoce niepewne. Autorzy listu otwartego chcą zwrócić uwagę na fakt, że możliwość załamania się cyrkulacji AMOC jeszcze w tym stuleciu nadal pozostaje otwarta. Jeszcze większe jest prawdopodobieństwo, że załamanie nastąpi w tym stuleciu, ale w pełni rozwinie się dopiero w następnym. Dlatego zagrożenie to powinno być traktowane poważnie. Nawet średnie prawdopodobieństwo zdarzeń o katastrofalnych wynikach wpływających na cały świat przez kolejne stulecia wymaga, by zrobić więcej dla zminimalizowania ryzyka.

Globalne ociepleniePAP/Maciej Zieliński

Ekstremalne warunki pogodowe

W przypadku krajów nordyckich skutki prawdopodobnie byłyby katastrofalne, w tym znaczne ochłodzenie w regionie, podczas gdy otaczające regiony ociepliłyby się. W ten sposób powiększyłaby się i pogłębiła "zimna plama", która już rozwinęła się nad subpolarnym Oceanem Atlantyckim. To prawdopodobnie doprowadziłoby do niespotykanych dotąd ekstremalnych warunków pogodowych. Chociaż wpływ na wzorce pogodowe, ekosystemy i działalność człowieka wymaga dalszych badań, zmiany prawdopodobnie zagroziłyby rolnictwu w północno-zachodniej Europie. Wiele dalszych skutków prawdopodobnie będzie odczuwalnych na całym świecie, w tym przesunięcie pasów opadów tropikalnych, zmniejszone pochłanianie dwutlenku węgla przez oceany (a tym samym szybszy wzrost jego poziomu w atmosferze), jak również znaczny dodatkowy wzrost poziomu morza, szczególnie wzdłuż amerykańskiego wybrzeża Atlantyku oraz "wstrząs" dla morskich ekosystemów i rybołówstwa. Uznając, że nie da się zaadaptować do tak poważnej katastrofy klimatycznej, autorzy wzywają Radę Ministrów Nordyckich do zainicjowania oceny tego znaczącego ryzyka dla krajów nordyckich i podjęcia kroków w celu zminimalizowania tego ryzyka w jak największym stopniu. Może to obejmować wykorzystanie silnej międzynarodowej pozycji krajów nordyckich w celu zwiększenia nacisku na większą pilność i priorytet w globalnych wysiłkach na rzecz jak najszybszej redukcji emisji tak szybko, jak to możliwe, aby pozostać blisko celu 1,5 st. C określonego w Porozumieniu Paryskim.

Zmiany klimatyczne i ich konsekwencje na świecie PAP/Adam Ziemienowicz, Maciej Zieliński

Autorka/Autor:anw

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Pogoda na Wszystkich Świętych. W najbliższych dniach Polskę obejmie głęboki i silny wir niżowy. Sprawi, że powieje silny wiatr, szczególnie na północy i północnym wschodzie kraju. Porywy mogą sięgać prędkość nawet 100 kilometrów na godzinę.

Pogoda na Wszystkich Świętych. "Uwaga, będzie niebezpiecznie"

Pogoda na Wszystkich Świętych. "Uwaga, będzie niebezpiecznie"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogodowy kataklizm w Hiszpanii został wzmocniony przez zmiany klimatyczne - twierdzą eksperci. We wtorek i środę południowo-wschodnie regiony tego kraju nawiedziła największa od blisko 30 lat powódź, w której zginęło ponad 150 osób. W niektórych miejscach w kilka godzin odnotowano roczną sumę opadów deszczu.

"Nie ma wątpliwości". Co wydarzyło się w Hiszpanii

"Nie ma wątpliwości". Co wydarzyło się w Hiszpanii

Źródło:
Reuters, BBC, PAP

IMGW wydał alarmy pierwszego i drugiego stopnia. Synoptycy ostrzegają przed silnym wiatrem, który w porywach może osiągać prędkość do 100 kilometrów na godzinę.

Pomarańczowe i żółte alarmy. Tu należy zachować ostrożność

Pomarańczowe i żółte alarmy. Tu należy zachować ostrożność

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

"Kosmiczny pociąg" przeleciał w czwartek wieczorem nad Polską. Satelity Starlink - bo to o nich mowa - były widoczne między innymi we Wrocławiu i Częstochowie. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Kosmiczny pociąg" przeciął niebo

"Kosmiczny pociąg" przeciął niebo

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl, O kosmosie i astronautyce

Pogoda na jutro, czyli na piątek 1.11. W nocy będzie pochmurno, miejscami możliwe są przejaśnienia i rozpogodzenia. Dzień Wszystkich Świętych przyniesie wietrzną aurę. Termometry pokażą maksymalnie 17 stopni Celsjusza.

Pogoda na jutro - piątek, 1.11. Pochmurno, wietrznie, lokalnie pokropi

Pogoda na jutro - piątek, 1.11. Pochmurno, wietrznie, lokalnie pokropi

Źródło:
tvnmeteo.pl

Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) opublikowała zdjęcia satelitarne, które pokazują ogromną skalę zniszczeń i zalań po ostatnich powodziach w Walencji u wschodnich wybrzeży Hiszpanii. Widać na nich, jak zmienił się krajobraz w rejonie laguny La Albufera.

"Dramatyczna transformacja" na zdjęciach satelitarnych

"Dramatyczna transformacja" na zdjęciach satelitarnych

Źródło:
El Pais, ESA, tvnmeteo.pl

Przez Tajwan przechodzi supertajfun Kong-rey, który niesie za sobą intensywne ulewy oraz silny wiatr. Ogromny cyklon wpływa na warunki atmosferyczne w całym kraju. Na lotnisku Taoyuan piloci samolotów pasażerskich musieli zmagać się z ekstremalnymi wichurami.

Potężny żywioł miotał samolotami

Potężny żywioł miotał samolotami

Źródło:
Reuters, PAP

Bilans ofiar śmiertelnych powodzi, które nawiedziły wschodnie regiony Hiszpanii, wzrósł do co najmniej 158. Liczba ta może jednak wzrosnąć - cały czas trwają poszukiwania zaginionych. Najbardziej poszkodowana przez kataklizm została prowincja Walencja. W całym kraju obowiązuje trzydniowa żałoba narodowa.

Trzydniowa żałoba narodowa. Już ponad 150 ofiar śmiertelnych

Trzydniowa żałoba narodowa. Już ponad 150 ofiar śmiertelnych

Aktualizacja:
Źródło:
El Pais, Reuters, El Mundo, PAP

Alert RCB w związku z silnym wiatrem został wysłany w czwartek do osób przebywających na terenie części województwa pomorskiego i zachodniopomorskiego. Służby ostrzegają przed przerwami w dostawie prądu i przypominają o zasadach bezpieczeństwa w czasie wichury.

Alert RCB. "Możliwe przerwy w dostawie prądu"

Alert RCB. "Możliwe przerwy w dostawie prądu"

Źródło:
RCB

Jedna osoba nie żyje, dziesiątki są ranne, a prawie pół miliona nie ma dostępu do prądu po uderzeniu supertajfunu Kong-rey we wschodnie wybrzeże Tajwanu. Żywioł niosący ekstremalne ulewy i porywy wiatru o prędkości do 250 km/h dotarł na ląd w czwartek nad ranem. Według lokalnych meteorologów to największy cyklon tropikalny w tym regionie od 1996 roku.

Największy tajfun od prawie 30 lat uderzył w wybrzeże Tajwanu

Największy tajfun od prawie 30 lat uderzył w wybrzeże Tajwanu

Źródło:
Reuters

Tylko w czwartek będzie można zwiedzać Jaskinię Mroźną w Dolinie Kościeliskiej w Tatrach. Jak poinformowały władze Tatrzańskiego Parku Narodowego, od 1 listopada do 25 kwietnia to miejsce będzie niedostępne dla turystów. Decyzja ta jest związana z ochroną zimujących tam nietoperzy.

Od listopada to miejsce w Tatrach będzie zamknięte na pół roku

Od listopada to miejsce w Tatrach będzie zamknięte na pół roku

Źródło:
PAP, Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody Salamandra

Zwierzęta konsumują alkohol częściej niż mogłoby się to wydawać. Najnowsze badania brytyjskich naukowców wykazały, że wiele gatunków, od drobnych bezkręgowców po ssaki, regularnie spożywa etanol w postaci sfermentowanych owoców lub nektaru. Niektóre wykorzystują go w celach obronnych, zaś inne - jako doskonałe źródło kalorii.

Wiele zwierząt regularnie spożywa alkohol. W jakim celu?

Wiele zwierząt regularnie spożywa alkohol. W jakim celu?

Źródło:
Cell Press, The Guardian

Gdy gwałtowna powódź we wtorek zaczęła zalewać miejscowości na południowym wschodzie Hiszpanii, ludzie uciekali przed wysoką wodą, gdzie tylko mogli. Policja pokazała fragmenty nagrań z nocnych akcji ratunkowych w prowincji Malaga.

Wszędzie woda i ludzie uwięzieni na dachach. Dramatyczne sceny w Hiszpanii

Wszędzie woda i ludzie uwięzieni na dachach. Dramatyczne sceny w Hiszpanii

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

- Miejscowości pod miastem ucierpiały najbardziej. Strefa przemysłowa jest doszczętnie zniszczona - opisywał w rozmowie z redakcją Kontaktu24 pan Wojciech, który przebywa w hiszpańskiej Walencji, dotkniętej przez katastrofalną i tragiczną w skutkach powódź. Jak relacjonowała pani Justyna, w sklepach spożywczych brakuje podstawowych produktów, a transport publiczny jest sparaliżowany.

Relacje Polaków ze zdewastowanej Walencji. "Sklepy zostały niemal opróżnione"

Relacje Polaków ze zdewastowanej Walencji. "Sklepy zostały niemal opróżnione"

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Powódź na południowym wschodzie Hiszpanii pochłonęła dziesiątki ofiar. Woda płynąca z niesamowitą siłą zabierała wszystko na swojej drodze. Krajobraz wielu miejscowości to samochody porozrzucane jak zabawki, zalane drogi i budynki, uszkodzone tory kolejowe. Skalę kataklizmu widać na zdjęciach.

To powódź zrobiła w Hiszpanii. Kataklizm na zdjęciach

To powódź zrobiła w Hiszpanii. Kataklizm na zdjęciach

Źródło:
PAP, Reuters, BBC, tvnmeteo.pl

Związane z ociepleniem klimatu wskaźniki zagrożenia dla zdrowia ludzi osiągnęły nowe rekordowe wartości - wynika z najnowszej edycji raportu Lancet Countdown on Health and Climate Change. Znacząco wzrosła między innymi liczba zgonów spowodowanych upałem wśród osób powyżej 65. roku życia. Eksperci alarmują, że z powodu zmian klimatycznych zdrowie człowieka jest narażone na niespotykane dotąd zagrożenia.

Liczby, które powinny nas niepokoić. "Rekordowe zagrożenie"

Liczby, które powinny nas niepokoić. "Rekordowe zagrożenie"

Źródło:
PAP, The Guardian, The Lancet

Naukowcom udało się nauczyć wielkoszczury gambijskie wykrywania nielegalnych produktów pochodzących od roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem. Chodzi między innymi o łuski łuskowca, kości słoniowe, rogi nosorożca oraz drewno hebanowca afrykańskiego. Trwają prace, by te niezwykłe umiejętności gryzoni były wykorzystywanie w portach, które zmagają się z problemem przemytu.

Chcą wykorzystać supermoce tych gryzoni do walki z przemytem

Chcą wykorzystać supermoce tych gryzoni do walki z przemytem

Źródło:
Phys, Frontiers

Z pustyni Gobi wystartowała chińska misja Shenzhou-19, transportująca tajkonautów na stację kosmiczną Tiangong. Na pokładzie statku znaleźli się członkowie załogi urodzeni w latach 90 - najmłodsi jak do tej pory obywatele Chin w przestrzeni pozaziemskiej.

Tak młodej załogi jeszcze tam nie było. Poza Ziemią spędzi pół roku

Tak młodej załogi jeszcze tam nie było. Poza Ziemią spędzi pół roku

Źródło:
PAP, BBC

W ostatnich dniach wzrosła aktywność wulkanu Popocatépetl w Meksyku. Z jego krateru wydobywa się dym, zawierający popiół i żarzące się fragmenty. Krajowe służby zabroniły zbliżania się do wulkanu, a także wprowadziły alert drugiego stopnia dotyczący jego aktywności.

Gęsty dym od kilku dni unosi się nad wulkanem

Gęsty dym od kilku dni unosi się nad wulkanem

Źródło:
Cenapred, ENEX, Infobae, Milenio

Obryw skalny spowodował zamknięcie szlaku prowadzącego do Jaskini Raptawickiej w Tatrach dla ruchu turystycznego. Jak przekazał Tatrzański Park Narodowy, przed ponownym otwarciem konieczna będzie ocena stanu jaskini przez ekspertów.

Obryw skalny może zagrażać turystom. Zamknięto popularny tatrzański szlak

Obryw skalny może zagrażać turystom. Zamknięto popularny tatrzański szlak

Źródło:
Tatrzański Park Narodowy, PAP

Strażacy w hrabstwie Teller w stanie Kolorado walczą z pożarem, który wybuchł w poniedziałek. Z powodu zagrożenia do ewakuacji wezwano mieszkańców 700 domów. Ogień w kilka godzin strawił co najmniej około 36 hektarów terenu i nie został opanowany.

Pożar się rozszalał. Żywioł zagraża setkom domów

Pożar się rozszalał. Żywioł zagraża setkom domów

Źródło:
ABC News, Denver7, CBS News

Pyton birmański pożerający w całości jelenia - na taki widok natknęli się naukowcy z południowej Florydy. Aby połknąć ofiarę, samica gada rozwarła szczęki na prawie maksymalną szerokość. Pytony birmańskie są uznawane na Florydzie za gatunki inwazyjne, mające negatywny wpływ na lokalną faunę.

Pyton pożerał jelenia w całości. "Niezapomniany widok"

Pyton pożerał jelenia w całości. "Niezapomniany widok"

Źródło:
Conservancy od Southern Florida, Live Science

Wcześnie rano w ubiegły piątek kamery sieci bolidowej Skytinel zarejestrowały prawdopodobny upadek meteorytu w Polsce. Gwiezdna skała, której największy fragment może ważyć około 80 gramów, miała spaść w rejonie miejscowości Grzebsk, niedaleko Mławy na Mazowszu.

Kosmiczna skała rozświetliła niebo nad Polską. Jej fragment mógł spaść na ziemię

Kosmiczna skała rozświetliła niebo nad Polską. Jej fragment mógł spaść na ziemię

Źródło:
Skytinel, tvnmeteo.pl

Podczas jesiennego liczenia kozic w Tatrach przyrodnicy naliczyli 949 sztuk tych chronionych zwierząt, w tym 67 koźląt urodzonych wiosną tego roku - podał we wtorek Tatrzański Park Narodowy (TPN). Więcej osobników zanotowano po słowackiej stronie.

Policzyli kozice w Tatrach

Policzyli kozice w Tatrach

Źródło:
PAP

Osoby w średnim wieku, mające problemy ze snem, wykazują więcej oznak złego stanu mózgu - twierdzą eksperci. Specjaliści z zakresu neurologii w niedawno opublikowanym badaniu przekonują, że istnieje powiązanie między jakością naszego snu a kondycją jednego z najważniejszych organów w ludzkim ciele.

Jesteś w średnim wieku i źle sypiasz? To może wpływać na twój mózg

Jesteś w średnim wieku i źle sypiasz? To może wpływać na twój mózg

Źródło:
American Academy of Neurology

Japońscy naukowcy z niepokojem patrzą na szczyt najwyższej góry w ich kraju. Mierzący 3776 metrów stratowulkan Fudżi o tej porze roku powinien być już biały od śniegu. Jednak kolejny dzień z rzędu w tym miejscu nie zarejestrowano opadów. Eksperci zaznaczają, że taka sytuacja wydarzyła się pierwszy raz od końca XIX wieku, kiedy rozpoczęto zbierać dane.

W tym miejscu wciąż nie spadł śnieg. Pierwszy raz od co najmniej 130 lat

W tym miejscu wciąż nie spadł śnieg. Pierwszy raz od co najmniej 130 lat

Źródło:
Phys.org

Po osunięciu się ziemi część autostrady w mieście Bellingham w amerykańskim stanie Waszyngton została zablokowana. Dwa samochody utknęły na jezdni, ale nikomu nic się nie stało - poinformowały służby.

Osunęła się ziemia, fragment autostrady zablokowany

Osunęła się ziemia, fragment autostrady zablokowany

Źródło:
The Bellingham Herald, tvnmeteo.pl

Populacje jeża europejskiego dramatycznie zmalały w ciągu ostatniej dekady - niektóre z nich skurczyły się o nawet 30 procent. Zwierzętom zagrażają środki ochrony roślin, urbanizacja i coraz większa fragmentacja ich naturalnych siedlisk. Jak wynika z danych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, tracimy nie tylko populacje ssaków.

Jeży europejskich jest coraz mniej. "Niepokojące i powszechne"

Jeży europejskich jest coraz mniej. "Niepokojące i powszechne"

Źródło:
The Guardian, OTOP, tvnmeteo.pl