Badacze z Uniwersytetu Lizbońskiego uważają, że szczelina w płycie tektonicznej jest odpowiedzialna zarówno za silne trzęsienie ziemi, które nawiedziło Portugalię w 1755 roku, jak i kataklizm z 1969 r. W pierwszym przypadku magnituda wyniosła 9, zaś w drugim - 8. Wspomniane miejsce na dnie Atlantyku zlokalizowane jest około 200 kilometrów na południowy zachód od Portugalii kontynentalnej. Jeden z autorów badania opublikowanego na łamach "Nature Geoscience" - geolog Joao Duarte tłumaczył, że do rozdzielenia części płyty tektonicznej doszło wskutek postępującego od dawna procesu delaminacji.
Szczelina powstawała przez co najmniej pięć milionów lat
Delaminacja to proces, który zachodzi w rejonie abisalnej równiny Ferradura, usytuowanej w pobliżu podwodnego masywu górskiego Banco de Gorringe. Przebiega tam granica dwóch płyt tektonicznych: euroazjatyckiej i afrykańskiej. Według badaczy, szczelina w płycie tektonicznej powstawała przez okres co najmniej pięciu milionów lat na skutek parcia płyty afrykańskiej w kierunku płyty euroazjatyckiej. Rozwarstwienie płyty tektonicznej trudno było dotychczas znaleźć, gdyż biegnie ono w poziomie - skomentował Duarte. Jak dodał, wskutek delaminacji dolna część płyty euroazjatyckiej zapadła się już znacząco do co najmniej 200 kilometrów w kierunku płaszcza Ziemi.
- Górna część płyty pozostaje tymczasem w niezmienionej pozycji poziomej, co uniemożliwiało dotychczas znalezienie szczeliny podczas obserwacji dna morskiego - wyjaśnił portugalski geolog. Postępujące w płycie rozwarstwienie odkryto przy okazji prowadzonych przez ponad 8 miesięcy badań z wykorzystaniem tomografii sejsmicznej oraz rejestracji dźwięku występujących na dnie Atlantyku trzęsień ziemi, w tym również niewielkich wstrząsów sejsmicznych. Jak dodał Duarte, podczas badania zarejestrowano dużą ilość niewielkich trzęsień ziemi, występujących na głębokości około 30-40 km, co - jak założyli naukowcy - jest źródłem sejsmiczności w tymże rejonie Oceanu Atlantyckiego.
Katastrofalne trzęsienia ziemi w Portugalii
Trzęsienie ziemi z 1 listopada 1755 r. w Portugalii uznawane jest za jedno z najsilniejszych w nowożytnej historii świata. Odcisnęło szczególne piętno na portugalskiej stolicy i jej okolicach doprowadzając do licznych zniszczeń poprzez wstrząsy oraz wskutek następującego po nim tsunami. Historycy szacują, że kataklizm doprowadził do śmierci około 40 tys. osób.
Autorka/Autor: anw
Źródło: PAP, volcano.si.edu
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock