Kosmologia – czym się zajmuje i jakie ma zastosowanie?

Źródło:
zpe.gov.pl
Jak wygląda wszechświat
Jak wygląda wszechświattvn24
wideo 2/3
Jak wygląda wszechświattvn24

Jak wygląda Wszechświat? Jaka jest jego struktura? Jak zakończy się ewolucja Wszechświata? Odpowiedzi na te pytania poszukują naukowcy zajmujący się kosmologią.

● Kosmologia pierwotnie była działem filozofii, a obecnie klasyfikowana jest jako nauka o strukturze i ewolucji Wszechświata.

● Kosmologia jest często mylona z kosmogonią, która zajmuje się badaniem pochodzenia Wszechświata.

● Kosmologia wykorzystuje badania astronomii pozagalaktycznej, dzięki którym wyznacza ogólne prawidłowości rządzące Wszechświatem.

Czym zajmuje się kosmologia?

Kosmologia to nauka zajmująca się badaniem Wszechświata jako całości. Przez stulecia opierała się na filozofii. Jeszcze w XX wieku była nauką czysto teoretyczną, dopiero późniejszy rozwój technologii sprawił, że kosmologia stała się nauką doświadczalną. Nazwa kosmologia pochodzi z greckiego, kosmos – oznacza porządek, Wszechświat, natomiast logos – studium, nauka.

Definicja kosmologii mówi o tym, że nauka zajmuje się badaniem Wszechświata jako całości. Ale co to właściwie znaczy? W praktyce nauka ta zajmuje się ewolucją i strukturą Wszechświata. Szuka odpowiedzi na pytania jak powstał Wszechświat, co było przed Wielkim Wybuchem, czy Wszechświat nadal będzie ewoluował, czy Wszechświat jest nieskończony?.

Kosmologię można podzielić na kosmologię obserwacyjną i kosmologię teoretyczną. Dzięki temu podziałowi jest zaliczana jednoczenie do astronomii i astrofizyki teoretycznej. Kosmologię teoretyczną uznaje się za starszą od kosmologii obserwacyjnej, ponieważ początek tej drugiej przyjmuje się 1917 rok. Konkretnym wydarzeniem, które zapoczątkowało kosmologię teoretyczną było skonstruowanie przez Alberta Einsteina pierwszego cylindrycznego modelu kosmologicznego na podstawie ogólnej teorii względności. Kosmologia obserwacyjna również opiera się na ogólnej teorii względności Einsteina, jednak jej podstawą jest badanie relatywistycznych modeli kosmologicznych wprowadzonych przez Aleksandra Friedmana, Georgesa Lemaître, Howarda Robertsona i Arthura Geoffrey’a Walkera.

Jak stary jest wszechświat
Jak stary jest wszechświatJak stary jest wszechświat

ZOBACZ TEŻ: Jaki jest wiek Wszechświata? I jak liczyć czas we Wszechświecie...

Odkrycia kosmologii

W historii kosmologii jednym z najistotniejszych wydarzeń było odkrycie mikrofalowego promieniowania tła (Cosmic Microwave Background – CMB, inaczej promieniowanie reliktowe) w 1964 roku. CMB jest rodzajem promieniowania elektromagnetycznego i pozostałością po bardzo wczesnym etapie ewolucji Wszechświata. Badania promieniowania tła niosą istotne informacje o „młodości” przestrzeni kosmicznej i procesach, jakie w nim wtedy zachodziły (np. powstanie gwiazd i galaktyk).

Współczesna kosmologia zgromadziła wiele dowodów na to, że Wszechświat rozpoczął się od eksplozji, która znana jest jako Wielki Wybuch. Miało to miejsce około 13,7 miliarda lat temu. W Wielkim Wybuchu oprócz materii, która została wyrzucona w kosmos, powstała sama przestrzeń.

Obecny Wszechświat, który jest obserwowalny, ma średnicę około 90 miliardów lat świetlnych. Całość Wszechświata może być znacznie większa lub nawet nieskończona. Duża część fizyków zajmujących się kosmologią twierdzi, że Wszechświat jest jednym z wielu, które są osadzone w jeszcze większym multiwersum (utrawszechświecie, wieloświecie).

Kim jest kosmolog?

Kosmolog jest osobą, która bada Wszechświat fizyczny. Interesuje się odpowiedzią na pytania o to, jak powstał Wszechświat, co się z nim dzieje i jakie jest miejsce człowieka we Wszechświecie. Kosmolodzy przeważnie posiadają wiedzę z kilku dziedzin naukowych. Zazwyczaj specjalizują się w fizyce, ponieważ ma ona szczególne znaczenie dla zrozumienia wielu pojęć z kosmologii. Mają także wiedzę z zakresu astronomii i nauki identyfikowania, nazywania oraz opisywania różnych obiektów istniejących we Wszechświecie. Kosmologowie często są naukowcami eksperymentalnymi. Testują różne hipotezy dotyczące makrokosmosu i obserwują jego części, które są widoczne z Ziemi.

Kosmologów interesują obiekty fizyczne we Wszechświecie i ich wzajemny stosunek. Ciekawi ich też ruch ciał niebieskich oraz tworzenie i niszczenie różnych obiektów w przestrzeni kosmicznej. Do swojej pracy wykorzystują wiele różnych przyrządów, w tym teleskopy o dużej mocy czy specjalistyczne radioteleskopy, a także narzędzi związanych z Ziemią, jak np.: akceleratory cząstek.

CZYTAJ TEŻ: Jaki teleskop wybrać?

Źródła: Mała księga kosmologii, Page Lyman, wydawnictwo: Copernicus Center Press, 2021 zpe.gov.pl ncbj.gov.pl Filozofia kosmologii, Heller Michał, wydawnictwo: Copernicus Center Press, 2016 Stulecie kosmologii. Jak zrozumieliśmy Wszechświat, Peebles P.J.E, wydawnictwo: Prószyński Media, 2021

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: zpe.gov.pl

Źródło zdjęcia głównego: toteraz

Pozostałe wiadomości

Kolejne dni przyniosą sporo słońca - nigdzie nie prognozowane są opady deszczu, nawet do końca tygodnia. W weekend na termometrach miejscami zobaczymy nawet 28 stopni. Czy słoneczna pogoda utrzyma się na długo? Sprawdź prognozę na kolejne dni.

Sporo słońca, weekend gorący. Nowy tydzień przyniesie zmianę

Sporo słońca, weekend gorący. Nowy tydzień przyniesie zmianę

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gdzie jest burza? W środę 11.06 w części kraju wciąż pojawiają się pojedyncze wyładowania atmosferyczne. Burzom towarzyszą przelotne opady deszczu. Śledź aktualną sytuację pogodową w Polsce w tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Tu wciąż słychać grzmoty

Gdzie jest burza? Tu wciąż słychać grzmoty

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Środowy start misji Ax-4 z polskim astronautą Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim został odwołany ze względów technicznych - podała firma SpaceX. Nowy termin lotu pozostaje nieznany.

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Przez problemy techniczne

Lot Polaka w kosmos znów przełożony. Przez problemy techniczne

Źródło:
PAP

Nadal nieznana jest nowa data rozpoczęcia misji Ax-4 z udziałem dr. Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. Z powodu usterki technicznej firma SpaceX odwołała dzisiejszy start zaplanowany na godzinę 14 polskiego czasu. O emocjach, jakie mogą towarzyszyć Polakowi i reszcie załogi, opowiadała na antenie TVN24 psycholożka Magdalena Chorzewska.

Problemy misji Ax-4. "On trochę inaczej to przeżywa niż my tutaj"

Problemy misji Ax-4. "On trochę inaczej to przeżywa niż my tutaj"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Efekty zmiany klimatu widoczne są wszędzie, a szczególnie w Antarktyce. Według najnowszego raportu populacja pingwinow cesarskich spada szybciej, niż przewidywano. W ciągu ostatnich 15 lat ich liczebność zmniejszyła się o ponad 20 procent.

Ich populacja dramatycznie spada. "To absolutnie alarmujące"

Ich populacja dramatycznie spada. "To absolutnie alarmujące"

Źródło:
PAP

Usterka techniczna związana z wyciekiem płynnego tlenu stała się przyczyną kolejnego opóźnienia startu misji Ax-4 z udziałem polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. - Trzymajmy kciuki, pewnie wszystko będzie dobrze, ale musimy mieć wszystko zapięte na ostatni guzik - powiedział w TVN24 astronom Jerzy Rafalski.

"Najbezpieczniejszy sprzęt", ale "trzeba dopiąć na ostatni guzik". Stąd opóźnienie

"Najbezpieczniejszy sprzęt", ale "trzeba dopiąć na ostatni guzik". Stąd opóźnienie

Źródło:
TVN24

Lód na Grenlandii topniał w tym roku 17-krotnie szybciej niż przeciętnie - wynika z raportu organizacji World Weather Attribution. Wszystko przez falę ciepła, która nawiedziła ten region w trzecim tygodniu maja. Według islandzkiego instytutu meteorologicznego 94 procent stacji zarejestrowało w ubiegłym miesiącu nowe rekordy temperatury.

Fala ciepła nad Grenlandią i Islandią. Pobito niemal wszystkie rekordy

Fala ciepła nad Grenlandią i Islandią. Pobito niemal wszystkie rekordy

Źródło:
PAP, WWA,

Tragicznie zakończył się niedzielny turniej golfowy w jednym z klubów w amerykańskim stanie Teksas. W trakcie gry, przy idealnych warunkach pogodowych, z nieba uderzył piorun. Nie żyje 40-letni zawodnik, a jego 70-letni ojciec trafił w ciężkim stanie do szpitala.

Piorun śmiertelnie ranił golfistę. Pogoda była idealna

Piorun śmiertelnie ranił golfistę. Pogoda była idealna

Źródło:
ENEX, KXII, tvnmeteo.pl

Co najmniej siedem osób zginęło w wyniku burzy śnieżnej, jaka nawiedziła trzy prowincje w Republice Południowej Afryki. Obfite opady deszczu i śniegu oraz porywisty wiatr doprowadziły także do przerw w dostawie prądu oraz zniszczenia wielu domów. Lokalne władze wydały także ostrzeżenie przed powodzią.

Atak zimy w Republice Południowej Afryki. Nie żyje kilka osób

Atak zimy w Republice Południowej Afryki. Nie żyje kilka osób

Źródło:
PAP

Pogoda na dziś. W środę 11.06 w większości kraju będzie pochmurno. Nie będzie brakować też miejsc, gdzie wystąpią opady deszczu. Na wschodzie kraju może też zagrzmieć. Na termometrach zobaczymy do 20 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - środa 11.06. Dziś warto mieć przy sobie parasol

Pogoda na dziś - środa 11.06. Dziś warto mieć przy sobie parasol

Źródło:
tvnmeteo.pl

Start misji kosmicznej Ax-4 z doktorem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim po raz kolejny został odwołany. O tym, jak atmosfera niepewności może wpływać na samopoczucie uczestników przyszłego lotu, opowiadał na antenie TVN24 w programie "Fakty po Faktach" Tomasz Rożek, popularyzator nauki.

"Nie mam żadnych wątpliwości, że astronautów się do tego przygotowuje"

"Nie mam żadnych wątpliwości, że astronautów się do tego przygotowuje"

Źródło:
TVN24

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej sporządził eksperymentalną prognozę pogody na wakacje i początek jesieni. Jaka aura spodziewana jest w regionach, w których najchętniej wypoczywają Polacy? Sprawdź najnowsze prognozy na lipiec, sierpień, wrzesień i październik 2025.

Niezwykły skwar ma ominąć jeden region. Prognoza IMGW na wakacje

Niezwykły skwar ma ominąć jeden region. Prognoza IMGW na wakacje

Źródło:
IMGW

Lot Polaka w kosmos znów został przesunięty. Na Florydzie, skąd ma wystartować rakieta Falcon 9 z kapsułą Dragon trwają ostatnie przygotowania. Na start misji Ax-4 z niecierpliwością czekają nie tylko astronauci, ale także naukowcy.

Co łączy wszystkie osoby, które poleciały w kosmos?

Co łączy wszystkie osoby, które poleciały w kosmos?

Źródło:
TVN24

Stado krów poturbowało parę turystów w trakcie spaceru po alpejskiej ścieżce, niedaleko austriackiej miejscowości Heiligenblut am Grossglockner. Zwierzęta przestraszyły się ich psa, który towarzyszył im w trakcie spaceru.

Krowy przestraszyły się psa i poturbowały turystów

Krowy przestraszyły się psa i poturbowały turystów

Źródło:
PAP

Turysta podczas górskiej wyprawy na północy Grecji natknął się w poniedziałek na niedźwiedzia. Mężczyzna został zepchnięty w głąb wąwozu. Ciało poszkodowanego zostało znalezione we wtorek - akcję ratunkową utrudniały warunki pogodowe.

Niedźwiedź zepchnął turystę w przepaść. Mężczyzna zmarł

Niedźwiedź zepchnął turystę w przepaść. Mężczyzna zmarł

Źródło:
PAP, ekathimerini

Budowlańcy zostali uwięzieni przez pożar lasu w kanadyjskiej prowincji Ontario. 19-osobowa ekipa przez kilka godzin chowała się przed dymem w kontenerach transportowych. Ze względu na słabą widzialność niemożliwa była ewakuacja z powietrza, więc budowlańcy musieli ostatecznie ratować się ucieczką.

Przez kilka godzin kryli się w kontenerach. Dookoła szalał pożar

Przez kilka godzin kryli się w kontenerach. Dookoła szalał pożar

Źródło:
The Globe and Mail

Start polskiego astronauty w kosmos to wydarzenie, które zapisze się na kartach historii - tak o nadchodzącej misji Ax-4 mówią eksperci i dziennikarze TVN24, którzy z bliska śledzą przygotowania do lotu z przylądka Canaveral. Choć start Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego został przesunięty w czasie ze względu na problemy techniczne, emocje rosną - nie tylko wśród naukowców, ale i tych, którzy zadają sobie pytanie: po co nam to wszystko?

"Start Polaka w kosmos zdarza się raz na kilkadziesiąt lat, tego przegapić nie można"

"Start Polaka w kosmos zdarza się raz na kilkadziesiąt lat, tego przegapić nie można"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Amerykańskie służby schwytały zebrę, która przez kilka dni włóczyła się po stanie Tennessee na Południowym Wschodzie USA. Właściciel ssaka zgłosił jego zaginięcie pod koniec maja. Od tego czasu pasiaste zwierzę było widywane kilkukrotnie i stało się "gwiazdą internetu".

Zebra przez ponad tydzień "zwiedzała" amerykański stan

Zebra przez ponad tydzień "zwiedzała" amerykański stan

Źródło:
CNN, CBS, PAP

W nocy z niedzieli na poniedziałek nad rumuńskim miastem Targu Mures przeszła gwałtowna burza z ulewnym deszczem, silnym wiatrem i gradem. Powaliła dziesiątki drzew, uszkodziła samochody i linie energetyczne.

Potężna burza wyrządziła wiele poważnych szkód

Potężna burza wyrządziła wiele poważnych szkód

Źródło:
Enex

Silny wiatr powalił drzewo w Ustce (woj. pomorskie). W poniedziałek na Wybrzeżu od rana występują niebezpieczne podmuchy. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Mocno wieje. Wiatr powalił drzewo w Ustce

Mocno wieje. Wiatr powalił drzewo w Ustce

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

Po kilku bardzo ciepłych, a nawet gorących dniach temperatura spadnie poniżej 20 stopni. Jak długo potrwa ochłodzenie? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni. Nadchodzi duże ochłodzenie - czy na długo?

Pogoda na 16 dni. Nadchodzi duże ochłodzenie - czy na długo?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Już niebawem Sławosz Uznański-Wiśniewski ma wyruszyć w stronę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Lot na ISS składa się z wielu trudnych, potencjalnie nawet niebezpiecznych momentów. Chociaż z niecierpliwością czekamy na moment startu, eksperci wyjaśniają, że najważniejsze będzie to, co przyjdzie już po nim - od prowadzenia badań po inspirację, jaką lot na ISS wzbudzi w młodych Polakach.

Sławosz Uznański-Wiśniewski leci na ISS. Ten moment będzie najbardziej niebezpieczny

Sławosz Uznański-Wiśniewski leci na ISS. Ten moment będzie najbardziej niebezpieczny

Źródło:
TVN24, PAP, tvnmeteo.pl

Ponad 700 razy interweniowali strażacy w związku z frontem burzowym, który przechodził w niedzielę przez Polskę. W Wielkopolsce dwie osoby zostały ranne po tym, jak drzewa spadły na samochody. Jednym z poszkodowanych był 11-letni chłopiec. W wielu regionach obowiązywały ostrzeżenia meteorologiczne, wydane przez IMGW.

Dwie osoby ranne, uszkodzone auta. Ponad 700 interwencji

Dwie osoby ranne, uszkodzone auta. Ponad 700 interwencji

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

Cypr zmaga się z ogromną suszą. Poziom wody w zbiornikach retencyjnych niebezpiecznie maleje, co widać na zdjęciach satelitarnych. Kurczące się zasoby wody nie pozostały bez wpływu na obchody ważnego dla mieszkańców Cypru święta.

"Święto Potopu" z brakiem wody. Wszystko przez suszę

"Święto Potopu" z brakiem wody. Wszystko przez suszę

Źródło:
EU Copernicus, philenews.com

Włochy przygotowują się na długotrwałą falę upałów. Temperatury sięgające nawet 40 stopni Celsjusza mają utrzymać się niemal do końca czerwca - ostrzegają meteorolodzy.

Szykują się na nadejście afrykańskiego upału

Szykują się na nadejście afrykańskiego upału

Źródło:
PAP, meteo.it

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,4 nawiedziło w niedzielę Kolumbię. Wstrząsy były odczuwalne między innymi w Bogocie, stolicy kraju, gdzie w budynkach rozległy się alarmy. W innych regionach lekko rannych zostało kilka osób, odnotowano uszkodzenia budynków.

Trzęsienie ziemi w Kolumbii. W stolicy rozległy się alarmy

Trzęsienie ziemi w Kolumbii. W stolicy rozległy się alarmy

Źródło:
El Tiempo, CNN, tvnmeteo.pl

Fala upałów zalała Indie, uprzykrzając codzienne życie mieszkańców i turystów. W Nowym Delhi i innych miastach temperatura przekracza 40 stopni Celsjusza, zmuszając ludzi do szukania cienia, unikania wychodzenia z domu i ustawiania się w kolejkach po zimne napoje. Meteorolodzy ostrzegają, że najgorsze dopiero nastąpi.

Fala upałów zalewa kraj, temperatura przekracza 40 stopni

Fala upałów zalewa kraj, temperatura przekracza 40 stopni

Źródło:
Reuters