Ganimedes to nie tylko największy księżyc Jowisza, ale i największy znany księżyc w całym Układzie Słonecznym. Jest także jedynym znanym satelitą w Układzie Słonecznym, który ma własne pole magnetyczne. Masa Ganimedesa jest dwa razy większa od masy ziemskiego Księżyca, natomiast powierzchnia 2,3 razy większa. Ten satelita swoimi rozmiarami przewyższa nawet Merkurego, który jest najmniejszą planetą w Układzie Słonecznym.
● Ganimedes jest największym księżycem Jowisza, który został odkryty w 1610 roku.
● Ganimedes jest jedynym księżycem, o którym wiadomo, że ma własne pole magnetyczne.
● Odkrycie Ganimedesa ostatecznie doprowadziło do zrozumienia, że planety w naszym Układzie Słonecznym krążą wokół Słońca.
Odkrycie Ganimedesa
Galileusz odkrył Ganimedes 7 stycznia 1610 roku. Skonstruowaną przez siebie lunetę skierował na Jowisza i dostrzegł cztery obiekty, które stale zmieniają swoje położenie. Były nimi największe księżyce Jowisza, które zostały później nazwane galileuszowymi. To odkrycie doprowadziło do zrozumienia, że planety w naszym Układzie Słonecznym krążą wokół Słońca.
Pierwotnie księżyc Jowisza nazywano za pomocą systemu nazewnictwa Galileusza. Nazwę Ganimedes zaproponował sam odkrywca, jednak została ona przyjęta dopiero w XX wieku. Pochodzi ona od kochanka boga Zeusa z mitologii greckiej, który był synem Trosa i Kalliroe.
Badania i obserwacje Ganimedesa były prowadzone przez przelatujące przez układ Jowisza bezzałogowe sondy kosmiczne NASA: Pioneer 10 i 11, Voyager 1 i 2 oraz New Horizons. Wiele informacji na temat tego księżyca zebrała również amerykańska bezzałogowa sonda Galileo wystrzelona w 1989 roku, również przez agencję kosmiczną NASA. Jednym z najważniejszych odkryć tego statku kosmicznego było posiadanie przez Ganimedesa własnego pola magnetycznego. Najnowsze zdjęcia powierzchni tego księżyca zostały zrobione podczas przelotów w czerwcu 2021 roku przez sondę Juno NASA.
Budowa i charakterystyka Ganimedesa
Promień Ganimedesa ma 2631 km i jest największym księżycem w Układzie Słonecznym. Jest to lodowy księżyc, który w znacznym stopniu składa się z lodu wodnego.
Obserwacje wykonane za pomocą Teleskopu Hubble’a wskazują na istnienie wokół księżyca bardzo rozrzedzonej atmosfery, składającej się w niemal 100 proc. z tlenu. Napromieniowanie prowadzi do dysocjacji lodu powierzchniowego. Grawitacja Ganimedesa nie zatrzymuje uwalnianego lotnego wodoru i pozostawia tlen.
Atmosfera wokół Ganimedesa jest zbyt cienka, aby mogła podtrzymywać życie, które jest nam znane. Oprócz tlenu i wodoru znajdują się w niej śladowe ilości dwutlenku węgla i dwutlenku siarki. W 2021 astronomowie z ESA ujawnili pierwsze dowody na istnienie pary wodnej w atmosferze Ganimedesa, która powstaje w wyniku sublimacji lodu na lodowej powierzchni księżyca. Temperatura na jego powierzchni w ciągu dnia wynosi średnio -113 st. Celsjusza, a w nocy spada do -193 st. Celsjusza.
Skorupa Ganimedesa jest podzielona na ciemne, stare obszary, które są mocno usiane kraterami oraz nieco młodsze, jaśniejsze regiony odznaczające się strukturami powierzchniowymi związanymi z procesami tektonicznymi. Średnica większości kraterów przekracza 100 km. Wokół niektórych rozrzucony jest jasny materiał, który świadczy o tym, że niedawno (w skali geologicznej) w księżyc uderzył meteoryt.
Wnętrze księżyca ma zróżnicowaną budowę. Jądro jest małe i metaliczne, otoczone krzemianowym płaszczem, na którym znajdują się kolejne warstwy będące mieszaniną skał i lodu. Pod tą lodową skorupą prawdopodobnie znajduje się głęboki ocean lub kilka oceanów oddzielonych od siebie przez warstwy lodu.
Zewnętrzna powłoka lodowa Ganimedesa ma około 800 km grubości. Powierzchnia jest samym wierzchołkiem skorupy lodowej. Mimo tego, że składa się głównie z lodu, może zawierać domieszkę skał. Na swoich biegunach księżyc posiada czapy lodowe z lodu wodnego.
Magnetosfera Ganimedesa
Dzięki temu, że Ganimedes posiada płynne, metaliczne jądro komórkowe, generuje swoje własne dipolowe pole magnetyczne. Czyni go to jedynym księżycem w Układzie Słonecznym, które wytwarza własną magnetosferę.
ZOBACZ TEŻ: Na Ganimedesie jest słona woda. Otwierają się nowe możliwości szukania życia pozaziemskiego
Źródła: solarsystem.nasa.gov zpe.gov.pl Planety i księżyce, Robert Estalella, wydawnictwo: Polskie Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych im. Eugeniusza Romera, 1993 Atlas Kosmosu. Księżyce Jowisza, Cykl: Atlas Kosmosu (tom 32), praca zbiorowa, wydawnictwo: Hachette Polska, 2022
Źródło: nasa
Źródło zdjęcia głównego: NASA/JPL/University of Arizona