Ciśnienie atmosferyczne – czym jest? Od czego zależy i jak wpływa na samopoczucie?

● Ciśnienie atmosferyczne to siła, z jaką oddziałuje na nas otaczające powietrze. ● Do mierzenia ciśnienia atmosferycznego służy barometr, a jego wartości podawane są najczęściej w paskalach lub hektopaskalach. ● Wartość ciśnienia atmosferycznego nie jest stała i zależy od temperatury powietrza, szerokości geograficznej oraz wysokości nad poziomem morza. ● Nagłe zmiany ciśnienia atmosferycznego mają wpływ na ludzkie samopoczucie, zwłaszcza jego spadki.

Ciśnienie jest wartością określającą siłę oddziałującą na określoną powierzchnię. Im większa siła i im mniejsza powierzchnia, tym większe jest ciśnienie. Inaczej można również powiedzieć, że ciśnienie jest stosunkiem wielkości siły i polem powierzchni na które ta siła oddziałuje.

Najczęściej ciśnienie określa się dla gazów oraz dla płynów. Przykładowo gdy mowa jest o gazie zamkniętym w naczyniu lub zbiorniku, ciśnienie określać będzie siłę, z jaką gaz ten oddziałuje (napiera lub wciąga do wewnątrz) na ścianki tego naczynia lub zbiornika.

Siły oddziałujące na powierzchnie nie mają jednego źródła i są bardzo różne. Ciśnienie to pojawia się naturalnie, np. ciśnienie atmosferyczne czyli siła, z jaką powietrze oddziałuje na znajdujące się w nim obiekty, może być też wytwarzane przez człowieka. Przykładowo sprężając duże ilości gazu i zamykając je w szczelnym zbiorniku, np. butli z tlenem lub puszce dezodorantu, wytwarza się duże ciśnienie. Z kolei zamieniając buty na rakiety śnieżne zmniejsza się siła z jaką podczas chodzenia napieramy na śnieg, czyli zmniejsza się ciśnienie jakim oddziałujemy na ten śnieg.

Szczególne znaczenie w życiu codziennym ma ciśnienie atmosferyczne, czyli siła, z jaką otaczające powietrze oddziałuje na nas i na wszystkie obiekty. W uproszczeniu, im wyższe ciśnienie atmosferyczne, tym gęstsze powietrze i większa siła, z jaką powietrze to na nas ze wszystkich stron napiera.

Podstawową jednostkę, w której mierzone i wyrażane jest ciśnienie, stanowi paskal. Jej nazwa pochodzi od nazwiska francuskiego inżyniera, wynalazcy i intelektualisty, Blaise'a Pascala, i została nadana w uznaniu zasług nad badaniem przez niego m.in. działania ciśnienia. Jeden paskal to ciśnienie, jakie wywiera siła o wartości 1N (jednego newtona) na jeden metr kwadratowy. Nie jest to duża siła, co powoduje że w użyciu są też jednostki takie jak m.in. hektopaskal (hPa) czyli 100 paskali oraz kilopaskal (kPa) czyli 1000 paskali.

Inną często spotykaną jednostką ciśnienia jest również bar. Jednostkę tę łatwo przeliczyć na paskale, ponieważ jeden bar wynosi 1000 hektopaskali.

Wartość ciśnienia atmosferycznego na Ziemi nie jest stała i zależy od temperatury powietrza, szerokości geograficznej oraz wysokości nad poziomem morza. Najważniejszym punktem odniesienia uznaje się średnie ciśnienie atmosferyczne na poziomie morza, które określono jako 1013,25 hPa. Gdy ciśnienie powietrza jest niższe od tej wartości, mówimy o niskim ciśnieniu atmosferycznym, zaś gdy jest wyższe - o wysokim ciśnieniu atmosferycznym.

W Polsce najniższe zmierzone ciśnienie atmosferyczne wynosiło 965,2 hPa i zarejestrowano je w Szczecinie i Łodzi w 1989 roku. Najwyższe zmierzone w Polsce ciśnienie wynosiło zaś 1054 hPa i wystąpiło w 1997 roku w Suwałkach.

Na świecie rekordy te są jeszcze większe. Najwyższe ciśnienie w historii zmierzone zostało w Mongolii w 2001 roku i wyniosło 1086 hPa. Najniższe zaś, wynoszące 870 hPa, zmierzono na Pacyfiku w 1979 roku, a do jego powstania przyczynił się przechodzący tam właśnie tajfun.

ZOBACZ TEŻ: Możemy narzekać na złe samopoczucie. Ciśnienie będzie blisko rekordu

Do mierzenia ciśnienia atmosferycznego służy urządzenie zwane barometrem. Przyrząd ten może mieć różne zasady działania, zawsze służy jednak do tego samego celu.

Najprostszym i najstarszym rodzajem barometru jest barometr cieczowy. Jest to cienka, przezroczysta rurka umieszczona pionowo, częściowo wypełniona płynem o dużej gęstości, np. rtęcią. Wraz ze zmianami ciśnienia atmosferycznego zmienia się objętość cieczy, a co za tym idzie wysokość słupa cieczy w rurce (np. wysokość słupa rtęci). Umieszczając na rurce skalę wraz ze zmianami wysokości słupa możemy odczytywać zmiany wysokości ciśnienia atmosferycznego.

Ciśnienie atmosferyczne ma zauważalny wpływ na samopoczucie ludzi. Niskie ciśnienie atmosferyczne, czyli wynoszące mniej niż 1013,25 hPa, może powodować senność, zmęczenie i ogólny brak chęci do działania. Często spotykane są również bóle i zawroty głowy oraz bóle stawów. Niskie ciśnienie niekorzystnie wpływa także na układ nerwowy oraz układ krążenia, co może być szczególnie odczuwalne przez osoby z chorobami tych układów.

Niskie ciśnienie atmosferyczne często utożsamiane jest z niekorzystnymi warunkami meteorologicznymi, takimi jak chłód i opady, nie zawsze jest to jednak prawda. Z niskim ciśnieniem spotkamy się ponadto podczas przebywania na dużych wysokościach, na przykład podczas górskich wędrówek. Każdy metr wyżej nad poziomem morza to spadek ciśnienia o około 0,13 hPa. Oznacza to, że jeżeli na poziomie morza ciśnienie wynosi 1013,25 hPa, na szczycie Kasprowego Wierchu (1987 m n.p.m) ciśnienie wyniesie jedynie ok. 795 hPa.

Przyjmuje się, że spadek ciśnienia jest odczuwalny od wysokości 2000 m n.p.m i objawia się m.in. problemami z oddychaniem i mniejszą wydolnością organizmu. Ryzyko niedotlenienia wynika w tym przypadku nie ze spadku ilości tlenu w powietrzu - ta jest zawsze taka sama - tylko ze spadku "ilości powietrza". Coraz niższe ciśnienie atmosferyczne oznacza, że otaczające nas powietrze jest po prostu coraz rzadsze.

Wysokie ciśnienie atmosferyczne również może negatywnie wpływać na samopoczucie człowieka powodując m.in. bóle głowy i uczucie rozdrażnienia. Wysokie ciśnienie atmosferyczne zwiększa także ciśnienie tętnicze i krzepliwości krwi, co może być szczególnie niebezpieczne dla osób z wysokim ciśnieniem krwi i chorobami układu krążenia.

Wysokie ciśnienie atmosferyczne kojarzone jest z dobrymi warunkami meteorologicznymi, takimi jak wysokie temperatury i bezchmurne niebo. Podobnie jak z niskim ciśnieniem, nie zawsze się to jednak sprawdza. Z wysokim ciśnieniem spotkamy się ponadto także podczas przebywania poniżej poziomu morza, np. schodząc w dół do jaskini lub znajdując się na obszarze depresji.

Meteopatą nazywana jest osoba wykazująca nadwrażliwość na zmiany pogodowe. Szczególnie uciążliwe są dla takiej osoby wahania ciśnienia atmosferycznego, zwłaszcza jego gwałtowne spadki. Zakres objawów oraz ich charakter zależy od konkretnego człowieka, różna jest również ich intensywność. Uznaje się, że meteopatia może mieć podłoże genetyczne, choć bywa też efektem ubocznym operacji czy stresującego trybu życia.

Osoby odczuwające negatywny wpływ zmian ciśnienia atmosferycznego powinny zadbać o właściwą regenerację organizmu i odpoczynek zwłaszcza, gdy prognozowany jest znaczny spadek ciśnienia. Można także wspomagać się napojami zawierającymi kofeinę, np. kawą, oraz umiarkowaną aktywnością fizyczną, taką jak np. jazda na rowerze, jogging i spacery. 

ZOBACZ TEŻ: Chorzy na pogodę. Kto się boi hektopaskali