Maseczki ochronne, zdaniem ekspertów, nie uchronią nas całkowicie przed wniknięciem koronawirusa, ale mogą ograniczyć jego rozprzestrzenianie. O czym należy pamiętać, sięgając po maseczkę?
Od czwartku 16 kwietnia wprowadzony zostanie w Polsce obowiązek zakrywania ust i nosa w przestrzeni publicznej. Obowiązek będzie więc dotyczył wszystkich osób przemieszczających się po ulicach, a także przebywających w urzędach, sklepach, czy miejscach świadczenia usług. Używać można w tym celu między innymi maseczki.
Rodzaje maseczek
Jak mówiła doktor nauk medycznych Joanna Jursa-Kulesza, kierowniczka Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej na Pomorskim Uniwersytecie Medycznym, wyróżnia się trzy rodzaje maseczek, które hamują rozprzestrzeniania się kropelek - chirurgiczne, te z filtrem HEPA i samodzielnie wykonane. Kropelki te pojawiają się podczas mówienia, kaszlenia, kichania.
Jednorazowe maseczki chirurgiczne
Najczęściej używanymi są maseczki chirurgiczne jednorazowego użytku. Ich zadaniem nie jest filtrowanie powietrza, ale ochrona innych przed naszymi wydzielinami. Stanowią jednak skuteczną barierę dla aerozoli, w których mogą być obecne wirusy. Aby poprawnie ją założyć, trzeba zlokalizować umieszczoną w jej górnej części blaszkę, która po odpowiednim dogięciu powinna przylegać do górnej części nosa. Ponadto gdy tylko taka maseczka stanie się wilgotna, trzeba ją wymienić na nową.
Półmaski filtrujące
Półmaski filtrujące, których zadaniem jest zatrzymywanie pyłów zawieszonych w powietrzu i aerozoli, w swoim wyposażeniu mają filtr oczyszczający. Wyróżnia się trzy klasy: FFP1 o najniższym poziomie ochrony (do 1 mikrometra), FFP2 o średniej skuteczności (od 0,5 do 1 mikrometra) i FFP3 o dużej skuteczność (od 0,3 do 0,5 mikrometra).
Jursa-Kulesza nie poleca noszenia medycznych maseczek, czyli tych chirurgicznych oraz z filtrami HEPA, dlatego że może ich zabraknąć dla służby zdrowia. Jeśli nawet mamy w domu opakowanie masek chirurgicznych, można oddać je do przychodni, a samemu zaopatrzyć się maski bawełniane
Maseczki wykonane własnoręcznie
- Maseczki, które ja szczególnie polecam, to są takie, które możemy samodzielnie wykonać - mówiła Jursa-Kulesza. - Chodzi o to, żeby skutecznie zasłonić nos i usta - dodała.
Najprostszą maseczkę można wykonać z papierowego ręczniczka, ale należy pamiętać, że nie jest to pełnowartościowy produkt, który ochroni nas przed zakażeniem.
- Należy kartkę czy ręcznik papierowy złożyć na trzy części do uzyskania takiej harmonijki, po bokach na szybko przyczepia się zszywaczem gumki - tłumaczył Walentyn Pankiewicz, kierownik jednej z białostockich aptek. Dodał, że przez taką maskę trudno się oddycha, papier szybko nasiąka, robi się mokry i ostatecznie pęka. Używanie takiego zabezpieczenia - zdaniem Pankiewicza - ma sens tylko przez chwilę, na przykład podczas otwierania drzwi kurierowi czy listonoszowi.
Innym sposobem na ochronę ust i nosa jest uszycie maseczki materiałowej, najlepiej z bawełny. Do jej zrobienia wystarczą kawałek materiału, nici i gumki - na przykład te do włosów.
- Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że wirus zazwyczaj otoczony jest masą wodną, jest szansa, że na takiej bawełnie to się zatrzyma - tłumaczy kierownik apteki.
Zaleca się, by do maseczki doszyć specjalną kieszonkę, do której można wkładać wymienne filtry. Walentyn Pankiewicz podpowiada, że do uszycia takiej kieszonki doskonale nadaje się fragment prześcieradła z gumką.
- Te maski się świetnie sprawdzą, bo można je wyprać i wyprasować - wyjaśnia farmaceuta. Wysoka temperatura to sposób na szybką i skuteczną dezynfekcję maski. - Do kieszonki możemy włożyć wymienny filtr, który sami możemy sobie zrobić. Najprostszą rzeczą będą gaziki dostępne w aptece - dodaje. Zamiast tego użyć można także flizeliny lub czystej szmatki z dziurkami - takiej, która przepuszcza powietrze. Należy pamiętać, że filtr powinien być jednorazowy - musimy go wymieniać po każdym użyciu.
Natomiast Jursa-Kulesza nie poleca wkładania filtrów z chusteczki czy fizeliny, bo to jest dodatkowa manipulacja przy maseczce.
Jak prawidłowo używać maseczek
Jak bezpiecznie postępować z użytą już maseczką
W domu każdy z nas powinien mieć kilka masek bawełnianych na zmianę, żeby je prać. Trzeba pamiętać, że maseczka stanowi pozór bezpieczeństwa, jeśli nie będziemy przestrzegać zasad higieny podczas jej stosowania. Jak mówiła lekarka, po zdjęciu maseczka jest odpadem zakaźnym, w szpitalu takie odpady są transportowane do spalarni, dlatego po jej zdjęciu nie wkładamy jej do torebki ani kieszeni, tylko do pojemnika a potem bezpośrednio prania.
Profesor Włodzimierz Gut, wirusolog i doradca Głównego Inspektora Sanitarnego, zwraca uwagę na problem dotyczący utylizacji maseczek noszonych przez osoby chore. Powinno to się odbywać zgodnie z przepisami dotyczących odpadów medycznych.
- Jeśli jest się zakażonym, to maseczkę należy nosić zawsze. Generalny problem z maseczkami jest taki, że po pierwsze, jeżeli ma ją osoba, która ma objawy i chroni w ten sposób innych, równocześnie ostrzegając (w ten sposób - przyp. red.) - bo taka jest też funkcja maseczki normalnie - to jest to o tyle problem, że to odpad medyczny. Wtedy maseczka jest skażona. Utylizacja odpadów medycznych ma swoje własne przepisy - powiedział.
Zobacz, jak prawidłowo założyć maseczkę:
Walentyn Pankiewicz o maseczkach:
ECDC o maseczkach
Zdaniem Europejskiego Centrum do spraw Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) pierwszeństwo używania maseczek medycznych przed ogółem społeczeństwa muszą mieć pracownicy służby zdrowia.
Noszenie maseczek Agencja zaleca osobom, które mają objawy choroby powodowanej przez zakażenie koronawirusem SARS-CoV-2. Wirus przenosi się drogą kropelkową - podczas mówienia, kaszlu i kichania - a więc stosuje się je, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się aerozoli i wydzielin pochodzących z dróg oddechowych. Pomocne w zapobieganiu rozprzestrzeniania się wirusa może być także zakrywanie ust i nosa chusteczką podczas kaszlu i kichania. ECDC zaznacza, że nie wiadomo, w jakim stopniu stosowanie maseczek przez ogół społeczeństwa przyczynia się do zmniejszenia transmisji wirusa oprócz innych środków zaradczych. Agencja zaznacza jednak, że używanie maseczek przez osoby bezobjawowe można uznać za dodatkowy środek powstrzymujący rozwój pandemii.
Jak podkreśla Agencja, stosowanie maseczek może być istotne w miejscach, gdzie może występować duża liczba bezobjawowych osób, które nie wiedzą nawet, że są chore. Nałożenie maseczki na twarz można brać pod uwagę podczas przebywania w zatłoczonych i zamkniętych przestrzeniach, takich jak sklepy i centra handlowe, podczas korzystania z transportu publicznego oraz wykonując niektóre zawody, które wiążą się z bliskością fizyczną z innymi. Mowa tu na przykład o policjantach czy kasjerach.
Stosowanie maseczek przez ogół społeczeństwa powinno być środkiem uzupełniającym, a nie zastępującym podstawowe środki zapobiegawcze - podkreśla Agencja. Chodzi tutaj o fizyczne dystansowanie się od innych, w tym pozostawanie w domu, pracę zdalną oraz inne środki ochrony, takie jak zasłanianie ust i nosa podczas kaszlu i kichania. Należy pamiętać też o dokładnej higienie rąk i unikać dotykania twarzy, nosa, oczu i ust. CDC dodaje, że świadomość społeczeństwa na temat skuteczności maseczek można poprawić poprzez kampanie edukacyjne.
WHO o maseczkach
Nie ma odgórnego zalecenia używania maseczek ze strony Światowej Organizacji Zdrowia, ale może się to zmienić. WHO oceni badanie przeprowadzone przez amerykańskich badaczy, według którego w trakcie kaszlu i kichania wirus przenosi się na większą odległość niż sądzono.
- Być może noszenie maseczki jest równie skuteczne lub bardziej skuteczne niż zachowywanie dystansu - powiedział przewodniczący zespołu prof. David Heymann z WHO. Zaznaczył, że badania mogą doprowadzić do zmiany odgórnych zaleceń. Jednocześnie przypomniał, że z maseczkami należy się w odpowiedni sposób obchodzić. Powinny być właściwie zakładane i zdejmowane tak, aby wirus nie przeszedł na dłonie oraz regularnie zmieniane. Jeśli staną się wilgotne, same mogą być źródłem zakażenia się wirusem.
W tej chwili WHO zaleca noszenie maseczek przez osoby chore, aby wraz z kichaniem i kasłaniem nie przenosić wirusa do otoczenia, oraz przez tych, którzy mają bezpośredni kontakt z osobami zakażonymi wirusem. Chodzi tutaj przede wszystkim o pracowników służby zdrowia. Organizacja podkreśla też, że maseczki są skuteczne tylko w połączeniu z przestrzeganiem zasad higieny - myciem rąk wodą z mydłem lub środkiem na bazie alkoholu.
Autor: anw/map / Źródło: PAP, tvnmeteo.pl, GIS, WHO