Nadciąga letni europejski monsun. Przyniesie "żywioł nie do opanowania"

Źródło:
tvnmeteo.pl
Warunki biometeo w czwartek
Warunki biometeo w czwartek tvnmeteo.pl
wideo 2/3
Pogoda na dziś

Początek czerwca przyniósł podtopienia na Podbeskidziu. Wszystko wskazuje na to, że w tym miesiącu czeka nas wiele bardzo deszczowych chwil. O letnim europejskim monsunie i jego wpływie na aurę w kraju pisze synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek.

Po opadach deszczu, do jakich doszło w nocy z czwartku na piątek w centralnej Polsce, drzewa rano wyglądały jak obsypane diamentami. Rozszczepione światło wschodzącego Słońca, widoczne w oblepiających gałęzie sosen kroplach wody, dało tak widowiskowy efekt, że warto było wstać wcześnie rano. Rześkie powietrze i las okryty peleryną mieniących się diamentów to ta piękniejsza strona opadów deszczu. Ale jest jeszcze druga, groźna, z którą w najbliższych tygodniach również będziemy mieć w Polsce do czynienia. Spadnie bowiem dużo deszczu niesionego przez letni europejski monsun.

Deszcze świętojańskie

Czerwiec zaczął się podtopieniami na Podbeskidziu, gdzie w gminie Bielsko-Biała opady jednej nocy przekroczyły normę miesięczną, bo spadło prawie 150 litrów wody na metr kwadratowy. Wiele wskazuje na to, że takich miejsc będzie w tym miesiącu więcej. To nic niezwykłego, wszak czerwiec to miesiąc gorący i burzowy. Cechuje go średnia temperatura miesięczna rzędu około 16 stopni Celsjusza na Podlasiu, 17-18 st. C na Mazowszu i Śląsku, do ponad 18 st. C na Podkarpaciu. Temperatura maksymalna potrafi wzrastać powyżej 30 stopni przez wiele dni.

Czerwiec to jednak przede wszystkim miesiąc burz, i to nie byle jakich. Od połowy czerwca do połowy lipca w centrum Europy występują bowiem często tak zwane deszcze świętojańskie, niosące podtopienia i powodzie w wielkich dolinach Renu, Dunaju, Odry i Wisły. Czas górowania Słońca w okolicach zwrotnika Raka to czas letniego przesilenia i najsilniejszego dopływu promieniowania słonecznego, sprzyjającego piętrzeniu się chmur do zawrotnej wysokości 13-15 kilometrów, typowej dla tropików. Gdy te wodno-lodowe twory przemieszczają się znad Morza Śródziemnego nad górskimi pasmami Alp, Sudetów i Karpat, są jak rzymskie legiony w natarciu.

Niewiele regionów ma szanse wyjść obronną ręką z tej potyczki. W prognozach na najbliższe tygodnie widać już, jak uformują się legiony chmur burzowych, które podążą w naszą stronę. Prognoza skumulowanych opadów amerykańskiego modelu GFS na najbliższe dziesięć dni wylicza opady rzędu 100 l/mkw. na południu i południowym wschodzie kraju. Biorąc pod uwagę, że w modelu zwykle niedoszacowane są opady z chmur cumulonimbus - silnie wypiętrzonych, związanych z punktowymi ulewami - rysuje się ciekawa, ale i groźna perspektywa podtopień na południu i południowym wschodzie kraju.

Prognoza skumulowanych opadów na okres od 7 do 17 czerwcaGFS/wetter3.de

Żywioł nie do opanowania

Europejskie Centrum Średnioterminowych Prognoz Pogody (ECMWF) podobnie prognozuje falę obfitych opadów deszczu, przemieszczającą się od Śląska, przez Małopolskę i Podkarpacie, po Lubelszczyznę i Podlasie. Szczególnie ulewne opady wystąpić mają w okresie od 10 do 16 czerwca. Prognozowane odchylenie sumy opadów od normy, widoczne na mapie prognostycznej w postaci niebieskiej smugi biegnącej od Alp, przez Karpaty, po Ukrainę i Białoruś, wynieść ma w tym tygodniu do 30 l/mkw. na krańcach południowych Polski. Sumy opadów dla czerwca w górach wynoszą średnio ponad 200 litrów w Tatrach i około 160-180 litrów na Podhalu i w Beskidach. Szacowane wartości odchylenia na tle średniej nie są wcale duże, ale model daje wyraźny sygnał, że przez południe i południowy wschód kraju przetoczy się żywioł, który w górach bywa nie do opanowania, a w dolinach zdarza mu się zalewać wszystko, co stoi na jego drodze. Widać jedno - dopływy górnej Odry oraz górnej i środkowej Wisły będą musiały w ciągu najbliższych dwóch tygodni odprowadzić ogromne ilości wody.

Prognozowane odchylenie sumy opadów w dniach od 10 do 16 czerwcaECMWF

Czy przez Polskę przetoczą się tak intensywne opady jak niedawno przez Niemcy? W modelach nie widać tak obfitych sum, ale sytuacja baryczna, która doprowadziła do powodzi w niemieckiej Bawarii i Badenii-Wirtembergii, rozwinie się w sposób bardzo podobny. Za powodziami świętojańskimi stoją zawsze niże śródziemnomorskie - wiry powietrza dojrzewające w rejonie Genui i sunące na północny wschód, nad Austrią i Węgrami w kierunku Polski oraz krajów bałtyckich.

Już dziś w wyliczeniach modelu GFS widać kolejne niże wędrujące znad północnych Włoch w naszym kierunku. Od 9 czerwca jeden po drugim przetaczać się mają nad górami, dalej na wschód, zrzucając co kilkanaście godzin kolejne porcje wody. Szczególnie malownicza bruzda niskiego ciśnienia z trzema wirami powietrza uformować się ma około 10 czerwca od północnej Afryki po Skandynawię. Prognozowane odchylenie ciśnienia atmosferycznego od normy o co najmniej 10 hektopaskali "na minus" rysuje dobrze rozwiniętą dolinę, którą płynące z południa ciepłe powietrze siłą otworzy wrota dla wielkich mas wilgoci. Zapanują idealne warunki do rozwoju burz nad górami.

Prognozowane odchylenie ciśnienia atmosferycznego od normy na 10 czerwcaGFS/tropicaltidbits

Poczynając od nocy z soboty na niedzielę, nadchodzące dni przyniosą nam kilka fal ulewnych opadów. Deszcz nawiedzi nas również w nocy z niedzieli na poniedziałek, a następnie po 12 czerwca. Wszystko wskazuje na to, że po tej fali nastąpią kolejne.

Deszczonośny niż śródziemnomorski, prognoza na 12 czerwcaGFS/tropicaltidbits

Pierwsze fale letniego europejskiego monsunu

Pogodny Wyż Azorski będzie usiłował wepchnąć się klinem w ten typowo letni obszar niskiego ciśnienia nad Europą, ale słoneczna pogoda nie utrzyma się długo. W czerwcu dominować mają fronty atmosferyczne z przelotnymi opadami i burzami. Brytyjczycy przyglądający się pogodzie od stuleci zauważyli pewną regularność pogody i udowodnili, że na początku oraz w połowie czerwca miejsce mają w Europie tzw. pierwsze fale europejskiego monsunu. Na Wyspach niesie on sztorm i ochłodzenie, a w naszej części kontynentu - starcia na formującym się wielkim froncie atmosferycznym.

Monsun to typ cyrkulacji powietrza między oceanem i lądem, latem związany z obszarami niskiego ciśnienia nad lądem i wysokiego nad morzem. Zjawisko, napędzane przez cyrkulację północno-zachodnią nad Atlantykiem, doprowadza w naszym rejonie do ścierania się ciepłych mas powietrza z basenu śródziemnomorskiego z chłodnymi oceanicznymi. Potyczki potrafią trwać nieprzerwanie przez dwa-trzy tygodnie. Motorem tych silnych zjawisk są kliny ciepła rozciągające się od południowej po wschodnią Europę oraz zatoki chłodu nad zachodnią, wciskające się również nad Polskę. Pięknie rysuje się ten kontrast około 13 czerwca w wyliczeniach modelu GFS dla pola wysokości geopotencjału na wysokości 5 km, co w uproszczeniu wiąże się z ilością energii w atmosferze.

Prognoza wysokości geopotencjału - zatoka chłodu nad zachodnią Europą i klin ciepła nad wschodnią na 13 czerwcaGFS/wetter3.de

Zarówno amerykański, jak i europejski model są zgodne w tym, że burzowa i cyklonalna pogoda utrzymać się może nad środkową Europą aż do końca czerwca. Wartości temperatury między 20 a 30 st. C i padający co jakiś czas deszcz przy wtórze burz mogą okazać się zupełnie przyjemną i korzystną pogodą. Jednak prognozowane na południu opady powyżej normy zwiastują niebezpieczeństwo wystąpienia podtopień, zalań i zniszczeń.

Co dalej?

Według amerykańskiego modelu Narodowej Administracji Oceanu i Atmosfery, czerwiec ma cechować temperatura średnia miesięczna w normie, ale opady mogą znacznie przekroczyć średnią sumę z wielolecia. To przy średnich sumach rzędu 60-70 litrów w Wielkopolsce do 160 litrów w obszarach podgórskich stanowi dla nizin na ogół dobrą perspektywę, dla gór - niekoniecznie.

Prognozowane odchylenie od normy sum opadów w czerwcuNOAA

Sezon burzowy w tym roku zaczął się dość wcześnie i z przytupem. W końcu jednak przyjdzie i letnie uspokojenie, zapanuje słoneczny wyż umożliwiający w lipcu rozwój czapy ciepła nad Europą. Po opadach świętojańskich prędzej czy później przyjdą fale upału. Ale nadmiar energii, szukając ujścia, wyzwoli miejscami nawałnice. Wiele wskazuje na to, że w Polsce lato w tym roku może obfitować w zjawiska ocierające się chwilami o ekstrema, termicznie i opadowo, co zaczęło być normą.

Autorka/Autor:Arleta Unton-Pyziołek

Źródło: tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: NataliAlba/AdobeStock, GFS/wetter3.de

Pozostałe wiadomości
Pogoda na dziś - czwartek, 21.08. Zagrzmi i popada w części kraju

Pogoda na dziś - czwartek, 21.08. Zagrzmi i popada w części kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

W weekend napłynie do Polski chłodniejsze powietrze z północy. Miejscami temperatura maksymalna wyniesie zaledwie 16 stopni.

Jak chłodno się zrobi?

Jak chłodno się zrobi?

Źródło:
tvnmeteo.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej ostrzega przed niebezpiecznymi warunkami pogodowymi. W czwartek i w piątek prognozowane są burze z silnym deszczem. W części kraju obowiązują ostrzeżenia pierwszego i drugiego stopnia w trzystopniowej rosnącej skali.

Możliwe nawałnice. Nawet drugi stopień ostrzeżeń IMGW

Możliwe nawałnice. Nawet drugi stopień ostrzeżeń IMGW

Źródło:
IMGW

Huragan Erin sunie przez Atlantyk. Amerykańskie Narodowe Centrum ds. Huraganów (NHC) ostrzega przed możliwymi powodziami, osuwiskami i lawinami błotnymi. Prognozowane są też groźne prądy wsteczne.

Erin sunie przez Atlantyk. "Ewakuujcie się teraz, póki jest to bezpieczne"

Erin sunie przez Atlantyk. "Ewakuujcie się teraz, póki jest to bezpieczne"

Źródło:
Reuters, CNN, BBC

Do niedawna Włosi zmagali się z ekstremalnie wysokimi temperaturami powietrza. Teraz w znacznej części kraju doszło do gwałtownego zwrotu w pogodzie. Ulewne deszcze doprowadziły do powodzi, w której zginęła jedna osoba. Prognozy nie zapowiadają poprawy pogody.

Załamanie pogody od Mediolanu po Sycylię

Załamanie pogody od Mediolanu po Sycylię

Źródło:
Enex, primocanale.it

Liczba przypadków wyrzucenia na brzeg ssaków morskich w wodach wokół Szkocji gwałtownie wzrosła - donoszą naukowcy. Zdaniem ekspertów trudno jest wskazać dokładne przyczyny tego zjawiska.

Gwałtownie rośnie liczba wyrzuconych na brzeg ssaków morskich

Gwałtownie rośnie liczba wyrzuconych na brzeg ssaków morskich

Źródło:
PAP, BBC

Obfite opady deszczu nawiedziły indyjski stan Maharasztra, gdzie leży między innymi Mumbaj. Na skutek żywiołu zginęło co najmniej 21 osób - podała w środę brytyjska stacja BBC. Ulewy sparaliżowały życie finansowej stolicy Indii.

Ulewy paraliżują finansową stolicę Indii

Ulewy paraliżują finansową stolicę Indii

Źródło:
PAP, BBC

Skąd przybyły do nas obiekty międzygwiezdne 'Oumuamua, Borisov i ATLAS? Śledząc ich kosmiczne trajektorie, naukowcy z Harvardu wyliczyli miejsca, z których mogą pochodzić kosmiczne skały. Ich wyniki rzucają także nieco światła na wiek tych tajemniczych ciał.

Ci goście odwiedzili Układ Słoneczny. Skąd pochodzą?

Ci goście odwiedzili Układ Słoneczny. Skąd pochodzą?

Źródło:
Universe Today, TVN24+

Mieszkańcy północnej Japonii zmagają się z intensywnymi ulewami. W części kraju odnotowano rekordowe opady deszczu, przez które wylała rzeka. Mieszkańcy otrzymali nakazy ewakuacji.

Padało tak, że rzeka wystąpiła z brzegów

Padało tak, że rzeka wystąpiła z brzegów

Źródło:
Reuters

Silny deszcz przyczynił się do śmierci co najmniej ośmiu osób w Karaczi, największym mieście Pakistanu. Ulewy nadciągnęły nad miasto we wtorek, powodując paraliż komunikacyjny i przerwy w dostawach prądu. Burmistrz wprowadził stan wyjątkowy.

Stan wyjątkowy po ulewach, nie żyje osiem osób

Stan wyjątkowy po ulewach, nie żyje osiem osób

Źródło:
Reuters, Lead Pakistan

Naukowcy opracowali przepis na najsmaczniejszą czekoladę. Zespół z Wielkiej Brytanii zidentyfikował najważniejsze czynniki procesu fermentacji ziaren kakaowca, które wpływają na smak wyrobów. Jak się okazało, w osiągnięciu idealnego smaku pomagają pewne grupy mikroorganizmów. Taka wiedza może pomóc producentom czekolady w jej ulepszaniu.

Znaleźli przepis na idealną czekoladę

Znaleźli przepis na idealną czekoladę

Źródło:
PAP

Huragan Erin został uchwycony z pokładu Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Astronautom udało się zarejestrować dobrze widoczne centrum żywiołu i wirujące dookoła niego chmury. W nadchodzących dniach towarzyszące burzy opady mogą spowodować wiele szkód na Wschodnim Wybrzeżu Stanów Zjednoczonych.

Groźne oko i wirujące chmury. Astronauci sfilmowali huragan

Groźne oko i wirujące chmury. Astronauci sfilmowali huragan

Źródło:
PAP, Reuters, NHC

Efektowna kula ognia rozbłysła nad zachodnią Japonią. Bolid pojawił się na niebie we wtorek około godziny 23 czasu lokalnego i rozświetlił niebo tak, jakby nadszedł dzień.

W środku nocy niebo zrobiło się zielone

W środku nocy niebo zrobiło się zielone

Źródło:
Reuters, NHK, tvnmeteo.pl

Powódź, która była następstwem obfitych opadów deszczu, nawiedziła stolicę Jemenu. W Sanie oraz w mieście portowym Aden zalane zostały ulice i budynki.

Powódź w stolicy i w ważnym porcie. Ranni i duże szkody

Powódź w stolicy i w ważnym porcie. Ranni i duże szkody

Źródło:
Reuters, Xinhua

W ostatnich dziesięcioleciach na Florydzie zmniejszyła się drastycznie populacja błotnicy tęczowej (Farancia erytrogramma). Dlatego władze apelują, aby każdy przypadek pojawienie się tego węża został zgłoszony.

Szukają rzadkiego gatunku węża. "Potrzebujemy pomocy"

Szukają rzadkiego gatunku węża. "Potrzebujemy pomocy"

Źródło:
CNN, CBS News

Burza, podczas której wystąpiło silne gradobicie, nawiedziła hiszpańską prowincję Lleida. Ulice lokalnych miast i miejscowości zrobiły się białe, jakby nastała tam zima. 

Zaspy gradu na ulicach. "Tak silnej burzy nie było tutaj od 20 lat"

Zaspy gradu na ulicach. "Tak silnej burzy nie było tutaj od 20 lat"

Źródło:
ENEX, .eltiempo.es

W słowackich Tatrach odkryto nowy wodospad o wysokości ponad 100 metrów. Na jednym z odcinków trasy prowadzącej na jego szczyt można napić się wody prosto ze źródła wodospadu. Wejście na niego jest jednak wyjątkowo niebezpieczne.

W Tatrach odkryto wyjątkowy wodospad

W Tatrach odkryto wyjątkowy wodospad

Źródło:
PAP

W londyńskim zoo w Regent’s Park rozpoczęło się coroczne ważenie zwierząt. Będzie trwało cały tydzień. Kapibary, lemury i żółwie słoniowe stanęły jako pierwsze na wadze.

Lemury już stanęły na wadze, sajmiri będą oszukiwać

Lemury już stanęły na wadze, sajmiri będą oszukiwać

Źródło:
PAP, Reuters

Pożary pustoszą Europę. Do wtorku ogień strawił ponad 1,5 miliona hektarów terenów zielonych - więcej niż kiedykolwiek w okresie do połowy sierpnia. Najtrudniejsza sytuacja panuje na Półwyspie Iberyjskim, gdzie walka z żywiołem toczona jest na wielu frontach.

Europa płonie. Sytuacja jest najgorsza w historii

Europa płonie. Sytuacja jest najgorsza w historii

Źródło:
ENEX, SIC Noticias, El Pais, EFFIS

Tysiące ryb wspinających się po skałach zaobserwowano w Brazylii. Niewielkie zwierzęta chciały się dostać w górę rzeki. Naukowcy przyjrzeli się mechanizmom, jakie wykorzystują one podczas wspinaczki, oraz możliwym przyczynom tego zachowania.

Tysiące ryb wspinały się po skałach. Zobacz nagranie

Tysiące ryb wspinały się po skałach. Zobacz nagranie

Źródło:
Science X Network

Wzrósł bilans ofiar śmiertelnych powodzi w północnych Chinach. Prognozy nie zapowiadają poprawy pogody. Chiny ze śmiertelnymi ulewami zmagają się od miesiąca.

Liczba ofiar powodzi rośnie, a deszcz nie przestaje padać

Liczba ofiar powodzi rośnie, a deszcz nie przestaje padać

Źródło:
Reuters

Sezon na zbieranie grzybów coraz bliżej, a wraz z nim - zagrożenie stwarzane przez niewłaściwe oznaczenie gatunku. Co roku w Polsce pojawiają się przypadki zatrucia nimi. Przed wyruszeniem w las warto przypomnieć sobie podstawowe zasady bezpieczeństwa dotyczące grzybobrania.

Niewielka pomyłka, tragiczne konsekwencje. Zasady bezpiecznego grzybobrania

Niewielka pomyłka, tragiczne konsekwencje. Zasady bezpiecznego grzybobrania

Źródło:
PAP

Japońscy naukowcy zaobserwowali, że burzyki kreskowane wypróżniają się prawie wyłącznie podczas lotu, a nie kiedy unoszą się na wodzie. Czasami nawet wzbijają się w powietrze tylko w tym celu. Co istotne - robią to bardzo często, bo co 4-10 minut.

Wypróżniają się w locie - i to co kilka minut. Ten nawyk może mieć istotny wpływ na ocean

Wypróżniają się w locie - i to co kilka minut. Ten nawyk może mieć istotny wpływ na ocean

Źródło:
phys.org, Current Biology

Monarchy z Ameryki Północnej rozpoczęły coroczną podróż na południe. Organizacja badająca ich populację donosi, że w ostatnich latach liczba tych motyli drastycznie spadła. Ekolodzy mają jednak kilka pomysłów na to, jak ją odbudować.

Rozpoczęły swoją coroczną widowiskową podróż. Ich populacja spada na łeb na szyję

Rozpoczęły swoją coroczną widowiskową podróż. Ich populacja spada na łeb na szyję

Źródło:
FOX Weather

W pożarach, które siały spustoszenie w albańskim mieście Delvina, ucierpieli nie tylko ludzie, lecz także zwierzęta. Wiele z nich zostało poparzonych - na przykład klacz, którą zaopiekowała się Szwajcarka Maria Cristina Medina.

"Klacz walczy o życie", "nie udało nam się odpiąć krowy"

"Klacz walczy o życie", "nie udało nam się odpiąć krowy"

Źródło:
Reuters

Chwile grozy przeżyła grupa kajakarzy, która w niedzielę pływała po zbiorniku retencyjnym niedaleko Madrytu. Z powodu silnego wiatru część łódek wywróciła się, a kilkanaście osób wpadło do wody.

Silny wiatr wywrócił kajaki. Kilkanaście osób wpadło do wody

Silny wiatr wywrócił kajaki. Kilkanaście osób wpadło do wody

Źródło:
ENEX, El Confidencial

Zanim skończą się wakacje na termometrach znowu będzie prawie 30 stopni. Co jeszcze przyniesie nam sierpniowa aura? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: raz tak, raz inaczej - żadnej stabilizacji

Pogoda na 16 dni: raz tak, raz inaczej - żadnej stabilizacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

60 procent lądów na Ziemi ponosi poważne straty w zakresie funkcjonalnej integralności biosfery - zdolności ekosystemów do samoregulacji. Jak wyliczyli badacze, najtrudniejsza sytuacja panuje w regionach Europy, Azji i Ameryki Północnej. To kolejny dowód na coraz większe zmiany w środowisku naturalnym spowodowane działalnością człowieka.

Ponad połowa lądów Ziemi poza strefą bezpieczeństwa. Na czele Europa

Ponad połowa lądów Ziemi poza strefą bezpieczeństwa. Na czele Europa

Źródło:
Potsdam Institute for Climate Impact Research

Długa, jasna smuga pojawiła się na polskim niebie w nocy z niedzieli na poniedziałek. Obiekt, który ją zostawił, poruszał się z północy na południe. Prawdopodobnie był to jeden ze stopni chińskiej rakiety, która w niedzielę wyniosła na orbitę konkurencję dla Starlinków.

Jasna smuga przecięła polskie niebo

Źródło:
Mr SuperMole, "O kosmosie i astronautyce"