Jarzębina - wygląd, gatunki, owoce, właściwości jarzębu i przepis na nalewkę z jarzębiny

Źródło:
Drzewa. Encyklopedia ilustrowana.

Jarzębina, czyli potoczna nazwa jarzębu pospolitego, to wieloletnia roślina z rodziny różowatych. Jarzębina w Polsce jest pospolitym krzewem lub drzewem owocowym. Jest popularna, ponieważ ładnie kwitnie i ma atrakcyjne pomarańczowo-czerwone owoce. Jarzębina jest jadalna, można z niej przyrządzić m.in. nalewkę, sok czy dżem.

● Jarzębina, czyli jarząb pospolity, to często spotykane w Polsce drzewo lub krzew ozdobny. ● W Polsce rosną cztery gatunki jarzębiny, niektóre z nich, jak jarząb szwedzki, są pod ochroną. ● Jarzębina jest jadalna. Z owoców jarzębiny można przygotować soki, dżemy, konfitury, nalewkę, wino. ● Owoce mają właściwości lecznicze, m.in. w przebiegu schorzeń wątroby i nerek.

Jarzębina - co to za drzewo?

Jarzębina, inaczej jarząb zwyczajny, jarząb pospolity (Sorbus aucuparia) to wieloletnie drzewo owocowe z rodziny różowatych. Rośnie na półkuli północnej, w Polsce występują 4 z 80 różnych gatunków jarzębu. Drzewo jarzębiny może dorosnąć do ok. 15 metrów. Może też mieć postać krzewu.

Gdzie rośnie jarząb pospolity?

Jarzębina rośnie praktycznie wszędzie: w lasach liściastych i mieszanych, w parkach, ogrodach, przy drogach. Jarząb pospolity to niewymagająca roślina. Rośnie na każdym rodzaju gleby, nawet na piasku. To drzewo (krzew) rosnące na półkuli północnej, dlatego dobrze znosi mróz i przejściowo małą ilość światła.

Jarzębina: drzewo - do czego wykorzystuje się drewno?

Jarzębina jest krzewem lub drzewem wieloletnim, dożywającym do ok. 80 lat. Drewno jarzębiny jest twarde i wytrzymałe, wytwarzano z niego instrumenty muzyczne (np. flety), laski spacerowe, było też wykorzystywane w stolarstwie i tokarstwie

Jak wygląda jarzębina?

Jarząb pospolity może mieć postać drzewa, wtedy ma jeden pień lub krzewu z wieloma pniami. Gałęzie jarzębiny są proste, skierowane w górę. Kora jarzębu jest gładka, szarawa i błyszcząca. Jarzębina ma zielone pierzaste liście i pomarańczowe lub czerwone owoce.

Liść jarzębiny 

Liście jarzębiny są ciemnozielone z wierzchu i szarawe od dołu. Mają pierzasty kształt z 5-10 listkami i wyrastają z gałęzi skrętolegle. Górne listki na liściach mają piłki, są cienkie i ostre na końcach. 

Kwiat jarzębiny

Jarzębina kwitnie w maju na biało lub kremowo, w baldachach. Kwiaty jarzębu mają nieprzyjemny rybi zapach, ale - dla kontrastu - młode listki po roztarciu wydzielają woń marcepanu.

Czerwona jarzębina

Określenie czerwona jarzębina pochodzi od koloru owoców jarzębu pospolitego. Jarzębina owocuje we wrześniu, choć zdarza się, że jej owoce można zauważyć już w lipcu czy sierpniu. Jej młode owoce są intensywnie pomarańczowe, z czasem czerwienieją. Wykorzystuje się je do przetworów, a dzieci tradycyjnie robią czerwone korale z owoców jarzębiny, nawlekając czerwone kulki jarzębiny na sznurek.

Jarząb szwedzki 

Jarząb szwedzki (Sorbus intermedia) to jeden z najrzadszych gatunków jarzębiny w Polsce, choć dobrze się rozsiewa i spotykany jest coraz częściej. Figuruje w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin, jest pod ścisłą ochroną. Dobrze rośnie w miastach i ma bardzo ozdobne liście, dlatego jarząb szwedzki wykorzystywany jest m.in. jako drzewo ozdobne sadzone wzdłuż ulic.

Gatunki jarzębu

Inne gatunki jarzębiny, poza jarząbem pospolitym i jarząbem szwedzkim, występujące w Polsce to:

- jarząb mączny, inaczej mąkinia (Sorbus aria) rośnie m.in. w Tatrach i Pieninach, w niskich warstwach gór. Ma piękne srebrzystobiałe liście; 

- jarząb brekinia (Sorbus torminalis) rośnie na północnym wschodzie i jest objęty ścisłą ochroną. 

Jarzębina - jadalna czy nie?

Czy jarzębina jest jadalna? Tak, owoce jarzębiny są jadalne i zdrowe. Zawierają dwukrotnie więcej karotenu niż marchew. Co można zrobić z jarzębiny? Z owoców wytwarza się m.in. wino, nalewkę (jarzębiak), sok, dżem, syrop, musy. Konfitura z jarzębiny świetnie sprawdza się jako dodatek do mięs. 

Poza witaminą A, w owocach jarzębiny znajdują się też: - witamina C, - witamina E, - witamina K, - witamina P, - witamina B3, - kwasy organiczne: jabłkowy i cytrynowy, - pektyny, - garbniki, - flawonoidy, - magnez, - wapń, - cynk, - żelazo, - mangan.

Jarzębina zawiera również sorbinę (kwas parasorbowy). To jej owoce jarzębiny zawdzięczają swój gorzki smak, z powodu którego wiele osób myśli, że jarzębina jest trująca. Wystarczy jednak odpowiednio przetworzyć owoce jarzębu, żeby zneutralizować sorbinę i pozbyć się goryczki. Owoce jarzębiny można więc jeść po obróbce, nie na surowo. Wystarczy je włożyć do zamrażarki przed spożyciem lub zblanszować, dzięki temu stracą gorycz.  

Jarzębina - właściwości lecznicze

Warto przyrządzać z owoców jarzębiny soki, dżemy i konfitury, a leczniczo stosować nalewkę i napary z owoców jarzębiny, ponieważ jarzębina: - działa moczopędnie i przeciwzapalnie,

- łagodzi objawy kamicy nerkowej, nieżytów jelit,

- działa korzystnie na wątrobę, pęcherzyk żółciowy,

- pomaga na przewlekłe biegunki i zaburzenia trawienia.

W medycynie naturalnej owoce jarzębiny stosowano już w starożytnym Rzymie, gdzie wyciąg z jarzębiny miał wzmacniać pracę serca i całego układu krwionośnego. polscy zielarze stosowali jarząb na choroby płuc, wątroby i nerek, a także jako pomoc przy krwawych biegunkach. 

Jarzębina - kiedy zbierać?

Kiedy zbierać owoce jarzębiny? Jarzębinę na przetwory, a także do suszenia, zbiera się, kiedy jej owoce są już czerwone, bardzo dojrzałe, czyli na przełomie września i października.

Najlepiej zbierać je w całych baldachach i po przymrozkach (zimno zniweluje gorycz).

Nalewka z jarzębiny

Jeśli chcesz przygotować coś z owoców jarzębiny, wypróbuj na początek dżem (przygotujesz go tak samo, jak dżem z borówek, możesz dodać też jabłka lub gruszki). Jeśli jednak masz ochotę na coś bardziej wyrafinowanego i pracochłonnego, zrób nalewkę z jarzębiny. Owoce jarzębiny do przygotowania nalewki warto zbierać po pierwszych przymrozkach — będą wtedy mniej gorzkie. Możesz włożyć je na dobę do zamrażarki przed przygotowaniem nalewki.

ZOBACZ >> Jak pasteryzować słoiki? Do zrobienia nalewki z jarzębiny będziesz potrzebować: - 1 kg owoców jarzębiny, - litr spirytusu, - 400-500 g cukru, - ok. litr wody.

Jak zrobić nalewkę z jarzębiny?

Aby zrobić nalewkę z jarzębiny, postępuj wg tego przepisu:

Nieuszkodzone owoce przelej wrzątkiem i przełóż do słoika. Zalej spirytusem i wodą (0,5 l spirytusu i 0,5 l wody). Zakręć słoik i odstaw w ciepłe miejsce na ok. miesiąc. 

Po tym czasie zlej płyn, dodaj cukier i zalej pozostałym spirytusem i wodą. Możesz też najpierw przygotować syrop cukrowy - rozpuść cukier w pozostałej wodzie, ostudź i taką mieszankę wlej wraz ze spirytusem do słoja. Zakręć i odstaw na kolejny miesiąc.

W następnym kroku przecedź nalewkę przez drobne sitko lub gazę, rozlej do butelek. Taka nalewka z jarzębiny może leżakować nawet przez pół roku.

Podstawą przygotowania jarzębiaka, jest zalanie owoców spirytusem. Aby pozbyć się goryczy z jarzębiny, wsyp jej owoce do gotującej się wody na kilka minut, następnie odsącz, osusz i włóż do słoika. Po zalaniu spirytusem postaw słoik w ciemnym miejscu na ok. 5 tyg.

Autorka/Autor:ks//mro

Źródło: Drzewa. Encyklopedia ilustrowana.

Źródło zdjęcia głównego: SHUTTERSTOCK

Pozostałe wiadomości

O ile sobota zapowiada się spokojnie, o tyle w niedzielę w części kraju pogoda może być niebezpieczna. IMGW może wydać ostrzeżenia drugiego stopnia przed burzami. Spodziewane są również upały.

Niedzielne burze mogą być naprawdę groźne

Niedzielne burze mogą być naprawdę groźne

Źródło:
IMGW

Start misji Axiom-4 z Polakiem Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) może odbyć się w czwartek 19 czerwca - wynika z nieoficjalnych informacji.

Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos? Jest nieoficjalny nowy termin

Kiedy Sławosz Uznański-Wiśniewski poleci w kosmos? Jest nieoficjalny nowy termin

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gwałtowne powodzie, które nawiedziły miasto San Antonio w Teksasie, pochłonęły co najmniej 11 ofiar śmiertelnych. Kilka osób uznaje się za zaginione. Służby ratunkowe prowadzą intensywne poszukiwania. Władze ostrzegają, że bilans ofiar śmiertelnych może jeszcze wzrosnąć.

"Rozmawiałam z nim przez telefon, kiedy to się działo". Powodzie zabiły 11 osób

"Rozmawiałam z nim przez telefon, kiedy to się działo". Powodzie zabiły 11 osób

Źródło:
PAP, BBC

Choć nietoperze żyją zaskakująco długo jak na swoje niewielkie rozmiary, niemal nie zapadają na nowotwory. Naukowcy z University of Rochester doszli do tego, dlaczego się tak dzieje. To odkrycie może mieć ogromne znaczenie dla rozwoju nowych terapii onkologicznych u ludzi.

Dlaczego nietoperze nie chorują na raka

Dlaczego nietoperze nie chorują na raka

Źródło:
PAP

Pogoda na dziś, czyli sobotę 14.06. Sobota przyniesie ocieplenie, termometry pokażą nawet 27 stopni Celsjusza. Nigdzie nie powinno padać.

Pogoda na dziś - sobota, 14.06. Tylko słońce i nawet 27 stopni

Pogoda na dziś - sobota, 14.06. Tylko słońce i nawet 27 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogodą w nadchodzących dniach władać będzie układ wyżowy Xara, który w sporej części Europy przyniósł słoneczną i ciepłą pogodę. Jego panowanie nie potrwa jednak długo - nad Polskę nadciągnąć ma strefa frontowa, która przyniesie ze sobą gwałtowne zjawiska pogodowe i ochłodzenie.

Po upale przyjdzie załamanie pogody

Po upale przyjdzie załamanie pogody

Źródło:
tvnmeteo.pl

Międzynarodowy zespół naukowców dokonał interesującego odkrycia na temat bakterii. Okazuje się, że gdy są głodne, mogą zabijać i zjadać swoich "pobratymców". Odkrycie opisano w magazynie "Science".

Co zjadają głodne bakterie. Zaskakujące odkrycie

Co zjadają głodne bakterie. Zaskakujące odkrycie

Źródło:
phys.org

Nadchodzący weekend we Włoszech minie pod znakiem dokuczliwego upału. Ministerstwo zdrowia ogłosiło najwyższy, czerwony stopień alarmu. To pierwsza taka sytuacja w tym roku. Termometry mają w wielu regionach pokazać nawet ponad 40 stopni Celsjusza.

Ma być ponad 40 stopni. Najwyższy stopień alarmu

Ma być ponad 40 stopni. Najwyższy stopień alarmu

Źródło:
PAP, ANSA

Naprawiono nieszczelność w rosyjskim segmencie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) - przekazała w piątek rosyjska agencja kosmiczna Roskosmos. To przez tę usterkę na czas nieokreślony odłożono start misji Axiom-4 z udziałem doktora Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego.

Co z wyciekiem, który zatrzymał na Ziemi polskiego astronautę? Komunikat Roskosmosu

Co z wyciekiem, który zatrzymał na Ziemi polskiego astronautę? Komunikat Roskosmosu

Źródło:
Reuters, Interfax

W Niemczech temperatura przekroczyła w piątek 30 stopni Celsjusza. Pogoda zachęciła mieszkańców kraju do wyjścia na plaże. Gorące powietrze pozostanie tam również przez weekend, ale na horyzoncie widać burze.

U naszych zachodnich sąsiadów już upał

U naszych zachodnich sąsiadów już upał

Źródło:
wetteronline.de, IMGW, tvnmeteo.pl

Tajfun Wutip dotarł w piątek do południowych Chin. Przyniósł wichury i obfite opady deszczu. Przed uderzeniem żywiołu władze prewencyjnie ewakuowały kilkanaście tysięcy mieszkańców.

Ewakuacje, nie kursują pociągi, zamknięte szkoły. Wutip uderzył

Ewakuacje, nie kursują pociągi, zamknięte szkoły. Wutip uderzył

Źródło:
Reuters, Xinhua, Anadolu Agency

Dziewięciolatka z USA niemal straciła rękę w wyniku ataku rekina na Florydzie. Dziewczynka została przetransportowana śmigłowcem do szpitala, gdzie przeszła "długą operację". Jej krewni opowiedzieli o dramatycznych wydarzeniach w rozmowie z mediami.

Rekin zaatakował 9-latkę

Rekin zaatakował 9-latkę

Źródło:
ABC News, CNN

W amerykańskim stanie Oregon szaleją pożary lasów. Władze zdecydowały o ewakuacji mieszkańców i zamknięciu odcinków autostrad. Niewykluczone, że pożar zaprószył człowiek.

Pożary lasów nie dają się opanować. Ewakuacje i przygotowanie do kolejnych

Pożary lasów nie dają się opanować. Ewakuacje i przygotowanie do kolejnych

Źródło:
CNN, KOIN.com

Wilczyca zmarła na skutek zadławienia się foliową torebką z resztkami jedzenia. Zwłoki zwierzęcia zostały znalezione w lasach Nadleśnictwa Kobiór w województwie śląskim. Przyrodnicy apelują o niepozostawianie odpadów w lasach - stanowią one śmiertelne zagrożenie dla ich mieszkańców.

Wilczyca konała w męczarniach. Połknęła woreczek foliowy

Wilczyca konała w męczarniach. Połknęła woreczek foliowy

Źródło:
RDLP Katowice, Stowarzyszenie dla Natury "Wilk"

Denga to zakaźna choroba tropikalna, roznoszona przez komary. Naukowcy stale próbują walczyć z jej rozprzestrzenianiem się, opracowując nowe metody, które pozwolą ostrzegać ludność przed zagrożeniem.

"Kiedy słyszę komary, czuję przerażenie"

"Kiedy słyszę komary, czuję przerażenie"

Źródło:
Reuters

W środę późnym popołudniem Madryt nawiedziła potężna burza gradowa. Zaskoczyła mieszkańców i sparaliżowała ruch w wielu częściach miasta. Grad wielkości piłek golfowych pozostawił po sobie duże zniszczeń. Na ulicach stolicy zrobiło się biało.

Grad jak piłki golfowe, połamane drzewa. Chaos w Madrycie

Grad jak piłki golfowe, połamane drzewa. Chaos w Madrycie

Źródło:
El Mundo, Europa Press

Start misji Axiom-4 na Międzynarodową Stację Kosmiczną został przełożony - poinformowała amerykańska agencja kosmiczna w komunikacie opublikowanym w czwartek po południu.

Co z lotem Polaka w kosmos. Komunikat NASA

Co z lotem Polaka w kosmos. Komunikat NASA

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

Elon Musk nawołuje do deorbitacji Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Prezes SpaceX wyraził w piątek obawy, że starzejąca się infrastruktura stacji wiąże się z ryzykiem dla astronautów. Jak dodał, do opuszczenia ISS powinno dojść w ciągu dwóch lat.

Elon Musk "rekomenduje" deorbitację Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

Elon Musk "rekomenduje" deorbitację Międzynarodowej Stacji Kosmicznej

Źródło:
Reuters, AP, SpaceNews, x.com

Tornada przeszły w czwartek przez Teksas. W hrabstwie Wharton potwierdzono wystąpienie dwóch trąb powietrznych, a silny wiatr zdewastował wiele domów. Tornada pojawiły się także w innych częściach stanu.

Wiało z prędkością 160 kilometrów na godzinę. Podmuchy zmiotły domy

Wiało z prędkością 160 kilometrów na godzinę. Podmuchy zmiotły domy

Źródło:
CNN, myhighplains.com

"Jaki dzień jest w Boże Ciało, takich dni potem niemało" - głosi stare, gospodarskie przysłowie. W tym roku Boże Ciało, święto ustanowione w Kościele katolickim na pamiątkę Eucharystii, przypada na 19 czerwca. W związku z wymiarem społecznym święta, które jednoczy wiernych we wspólnej modlitwie podczas procesji wiejskimi drogami i miejskimi ulicami, szalenie ważna jest pogoda, pomagająca lub nie, kultywować ludowe tradycje.

Pogoda na Boże Ciało. Jaki będzie długi weekend

Pogoda na Boże Ciało. Jaki będzie długi weekend

Źródło:
TVN24+

Część Republiki Południowej Afryki nawiedziły katastrofalne powodzie, wywołane przejściem zimnego frontu. Liczba ofiar śmiertelnych wzrosła w czwartek do 78. Władze podkreślają, że może być ich jednak jeszcze więcej.

"Kiedy wody opadną, zostanie znalezionych więcej ludzi"

"Kiedy wody opadną, zostanie znalezionych więcej ludzi"

Źródło:
Reuters, SABC

30-latek został zraniony przez bizona w Parku Narodowym Yellowstone we wtorek. Pracownicy podali, że zwiedzający podeszli zbyt blisko do grupy zwierząt, tym samym narażając się na atak. To drugie takie zdarzenie tej wiosny. W maju ofiarą bizona padł 47-latek.

"Są nieprzewidywalne, biegają trzy razy szybciej niż ludzie". Kolejny atak

"Są nieprzewidywalne, biegają trzy razy szybciej niż ludzie". Kolejny atak

Źródło:
The Independent, The Guardian

Gorąca aura zawitała do Francji. W czwartek we wschodniej części kraju spodziewane są upały rzędu 35 stopni Celsjusza, które utrzymają się przez najbliższe dni. W Bordeaux wysokie temperatury dawały się we znaki mieszkańcom już w środę.

Jest aż 10 stopni goręcej niż zazwyczaj

Jest aż 10 stopni goręcej niż zazwyczaj

Źródło:
Reuters, Meteo France

Beztroska zabawa młodych lisów została uwieczniona przez Reportera24. Zwierzaki bawiły się w błotnistym, osłoniętym terenie. Jak opowiadał autor nagrania, Leśny Kawaler, doskonale widać na nim, jak młode naśladują zachowania matki.

Nic bardziej uroczego dziś nie zobaczysz. Młode lisy uczą się od mamy

Nic bardziej uroczego dziś nie zobaczysz. Młode lisy uczą się od mamy

Źródło:
Kontakt24

Regularne przyjmowanie leków może pomóc w profilaktyce ciężkiej astmy. Jak wyjaśnił prezes Polskiego Towarzystwa Alergologicznego prof. Radosław Gawlik, wiele osób mylnie postrzega astmę jako chorobę napadową, incydentalną i przerywa leczenie. Jej lekceważenie może jednak mieć poważne skutki dla naszego zdrowia.

To nie jest choroba napadowa. Nie warto przerywać leczenia

To nie jest choroba napadowa. Nie warto przerywać leczenia

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Zwłoki pływacza szarego zostały wyrzucone na brzeg w rejonie San Francisco. Naukowcy przekazali, że to 18 podobny przypadek od początku roku - to najwyższa liczba, jaką zanotowano od wielu lat. Eksperci nie są pewni, co spowodowało nagły wzrost zgonów zwierząt.

W tym miejscu zginęło 18 waleni. Badacze nie wiedzą, dlaczego

W tym miejscu zginęło 18 waleni. Badacze nie wiedzą, dlaczego

Źródło:
The Charlotte Observer, Cal Academy

Truskawkowy Księżyc zalśnił na niebie. Ta pełnia była wyjątkowo efektowna - nasz naturalny satelita pojawił się nisko nad horyzontem, przez co wydawał się szczególnie okazały. Materiały otrzymaliśmy na Kontakt24.

Za nami wyjątkowa pełnia. Na kolejną taką trochę poczekamy

Za nami wyjątkowa pełnia. Na kolejną taką trochę poczekamy

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24, tvn24.pl

W Grecji po podmorskim trzęsieniu ziemi w rejonie góry Athos uszkodzone zostały co najmniej trzy klasztory - poinformowało ministerstwo kultury. Wstrząsy odnotowano w ubiegły weekend.

Trzy klasztory uszkodzone po trzęsieniu ziemi

Trzy klasztory uszkodzone po trzęsieniu ziemi

Źródło:
PAP, AFP

Rośnie bilans burz śnieżnych i intensywnych opadów deszczu w Republice Południowej Afryki. W środę lokalne władze przekazały, że w wyniku żywiołu zginęło co najmniej 49 osób. Wśród nich byli uczniowie podróżujący szkolnym autobusem, który został zepchnięty do rzeki.

Atak śniegu i ulew, nie żyje prawie 50 osób

Atak śniegu i ulew, nie żyje prawie 50 osób

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, CNN, SABC

Efekty zmiany klimatu widoczne są wszędzie, a szczególnie w Antarktyce. Według najnowszego raportu populacja pingwinow cesarskich spada szybciej, niż przewidywano. W ciągu ostatnich 15 lat ich liczebność zmniejszyła się o ponad 20 procent.

Ich populacja dramatycznie spada. "To absolutnie alarmujące"

Ich populacja dramatycznie spada. "To absolutnie alarmujące"

Źródło:
PAP

Usterka techniczna związana z wyciekiem płynnego tlenu stała się przyczyną kolejnego opóźnienia startu misji Ax-4 z udziałem polskiego astronauty Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. - Trzymajmy kciuki, pewnie wszystko będzie dobrze, ale musimy mieć wszystko zapięte na ostatni guzik - powiedział w TVN24 astronom Jerzy Rafalski.

"Najbezpieczniejszy sprzęt", ale "trzeba dopiąć na ostatni guzik". Stąd opóźnienie

"Najbezpieczniejszy sprzęt", ale "trzeba dopiąć na ostatni guzik". Stąd opóźnienie

Źródło:
TVN24

Lód na Grenlandii topniał w tym roku 17-krotnie szybciej niż przeciętnie - wynika z raportu organizacji World Weather Attribution. Wszystko przez falę ciepła, która nawiedziła ten region w trzecim tygodniu maja. Według islandzkiego instytutu meteorologicznego 94 procent stacji zarejestrowało w ubiegłym miesiącu nowe rekordy temperatury.

Fala ciepła nad Grenlandią i Islandią. Pobito niemal wszystkie rekordy

Fala ciepła nad Grenlandią i Islandią. Pobito niemal wszystkie rekordy

Źródło:
PAP, WWA,