Będzie nowe śledztwo IPN-u w sprawie śmierci działacza opozycji antykomunistycznej Jana Samsonowicza

CZYTAJ TEŻ: Msza św. w rocznicę tragicznej śmierci Samsonowicza

- Spotkaliśmy się w Gdańsku, aby decyzją prokuratora Andrzeja Pozorskiego rozpocząć nowe śledztwo w sprawie śmierci Jana Samsonowicza. Dzisiejsza konferencja nie jest próbą odpowiedzi na pytanie, "czy Jan Samsonowicz był ofiarą systemu komunistycznego?". Od 1971 r. był inwigilowany przez ten system, był represjonowany, niesłusznie więziony. Niezależnie od tego, jakie były przyczyny śmierci, człowiek poddany przez 12 lat inwigilacji jest ofiarą systemu komunistycznego - powiedział dr Nawrocki.

- Wznowione dziś śledztwo jest po, to, by wyjaśnić okoliczności jego śmierci z 30 czerwca 1983 r. W tej sprawie może się wiele zmienić. W archiwum IPN są nowe dowody, dokumenty. Są też nowe możliwości skorzystania z biegłych. Można podjąć nową tezę, której nie podjęli śledczy w latach 80. - tezę wykluczającą samobójczą śmierć Jana Samsonowicza- podkreślił.

Jest to 18. już śledztwo podjęte przez pion śledczy IPN w ramach projektu Archiwum Zbrodni.

- Niedługo minie rok, od kiedy został zapoczątkowany projekt "Archiwum Zbrodni" i są już pierwsze efekty. Sprawa śmierci Jana Samsonowicza jest 18. sprawą. Decyzja została poprzedzona wnikliwą analizą materiału dowodowego. Dostrzegamy dziś nowe możliwości dowodowe jak np. przebadanie śladów kryminalistycznych, zasięgnięcie opinii zakładów medycyny sądowej i opinii w zakresie toksykologii - powiedział prokurator Andrzej Pozorski, dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

- Chcemy zweryfikować dane, które powszechnie się pojawiają, a które wykluczają samobójczą wersję, mówiąc, że było to zabójstwo na tle politycznym. Dziś wiemy, że SB podjęła wobec Jana Samsonowicza ofensywne działania operacyjne. Nie był to materiał znany prokuratorowi w 1991 roku - dodał.

W konferencji wziął także udział syn opozycjonisty, Maciej Samsonowicz.

Jan Michał Samsonowicz urodził się 27 marca 1944 r. w Gorlicach (Podkarpackie). Pracował w dziale zaopatrzenia Akademii Medycznej w Gdańsku. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Gdańskim. W tym czasie podjął współpracę z Ruchem Obrony Praw Człowieka i Obywatela (ROPCiO). Pod koniec dekady był jednym z założycieli Ruchu Młodej Polski (RMP). 8 kwietnia 1978 r. Wydział III Komendy Wojewódzkiej MO w Gdańsku założył sprawę operacyjnego rozpracowania (SOR) pod kryptonimem "Samson".

Samsonowicz aktywnie współpracował z Wolnymi Związkami Zawodowymi Wybrzeża i był delegatem Akademii Medycznej na strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina w sierpniu 1980 r. W maju i czerwcu 1981 r. był uczestnikiem głodówki protestacyjnej w Gdańsku w sprawie uwolnienia więźniów politycznych.

Był założycielem i redaktorem naczelnym pisma Komisji Zakładowej Akademii Medycznej "Pomost". Po ogłoszeniu stanu wojennego był internowany w ośrodku odosobnienia w Strzebielinku i zakładach karnych w Iławie i Kwidzynie. Zwolniono go 16 lipca 1982 r.

30 czerwca 1983 r. zwłoki Samsonowicza odnaleziono powieszone na ogrodzeniu stadionu Klubu Sportowego "Stoczniowiec" przy ul. Marynarki Polskiej 177 w Gdańsku. Pogrzeb na cmentarzu w Sopocie, który odbył się 6 lipca stał się patriotyczną manifestacją z udziałem kilku tysięcy osób.

Służba Bezpieczeństwa utrzymywała, że opozycjonista cierpiał na depresję, która doprowadziła go do samobójstwa. Wykluczano inne wersje wydarzeń. Drugie śledztwo rozpoczęto w październiku 1991, lecz umorzono je w czerwcu 1992 r.

Jan Samsonowicz został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2006) i Krzyżem Wolności i Solidarności (2018).

W sierpniu 2022 roku Prezes Instytutu Pamięci Narodowej poinformował opinię publiczną o zainicjowaniu w Instytucie Pamięci Narodowej projektu "Archiwum Zbrodni. Działania polegające na podejmowaniu na nowo śledztw w sprawie zbrodni z okresu lat 80. XX wieku realizuje Główna Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Przestępstwa popełnione w okresie obowiązywania w Polsce stanu wojennego są weryfikowane na nowo pod kątem nowych możliwości dowodowych. W konsekwencji może to prowadzić do wykrycia i pociągnięcia do odpowiedzialności karnej sprawców bezprawnych czynów.