"Polska potrzebuje Europy, ale także Europa potrzebuje Polski". Historyczne przemówienie Elżbiety II w Sejmie

- W 1940 roku mój ojciec wysłał do waszego prezydenta (Władysława Raczkiewicza - przyp. red.) depeszę, w której pisał: "Jesteśmy dumni, że mamy przy sobie bohaterskie polskie wojsko, siły powietrzne i marynarkę wojenną, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy okryły się chwałą". Pamiętam, że w czasach, gdy oba nasze kraje wspólnie walczyły przeciwko tyranii, w BBC co tydzień grano polski hymn narodowy oraz hymny innych naszych dzielnych sojuszników. Nigdy też mój kraj nie zapomni odwagi polskich pilotów, jednych z owych "niewielu", którym, jak słusznie stwierdził (brytyjski premier Winston - red.) Churchill, zawdzięczano tak wiele - mówiła między innymi królowa Elżbieta II w czasie swojego wystąpienia w Sejmie, w czasie wizyty w Polsce w marcu 1996 roku.

Powiedziała, że "kto wie, czy płomień wolności nie zostałby zduszony, gdyby w tamtych dniach nie stała przy nas Polska".

Elżbieta II oceniła, że Polacy, którzy po wojnie zostali w Wielkiej Brytanii, "stworzyli społeczność wnoszącą duży wkład" w życie jej narodu. - Ale ich wolność nie znajdowała odzwierciedlenia w ich własnym kraju. Pozostałe po wojnie blizny i podziały rodziły niesprawiedliwość i wywoływały rozgoryczenie, także w stosunku do przyjaciół i dawniejszych sojuszników - mówiła.

- Obchodząc rocznicę alianckiego zwycięstwa w Europie, doskonale zdawaliśmy sobie sprawę, że w wypadku Polski opóźniło się zbieranie owoców zwycięstwa. Tym bardziej więc cieszyliśmy się z odzyskania przez Polskę pełnej suwerenności i z podjętej przez was decyzji ubiegania się o członkostwo w europejskich i zachodnich instytucjach - przyznała królowa Elżbieta II.

Podkreślała przy tym, że "Polska potrzebuje Europy, ale także Europa potrzebuje Polski".

Zdaniem królowej "Polska i Wielka Brytania znacznie wyprzedziły swoją epokę, tworząc na obu krańcach Europy wolne i skuteczne instytucje parlamentarne". - Oba parlamenty były też świadkami dramatycznych momentów w dziejach swych narodów, a nie było momentu bardziej doniosłego niż stworzenie przez Sejm Wielki konstytucji 1791 roku, owego modelu oświeconej myśli - oceniła Elżbieta II.

Całe przemówienie królowej Elżbiety II z polskiego Sejmu (marzec 1996 rok):

Panie Prezydencie! Panowie Marszałkowie! Członkowie Sejmu! Członkowie Senatu! Zdaję sobie doskonale sprawę z tego, że stojąc tutaj, stoję w samym sercu polskiej demokracji. Dziękuję, że państwo mnie zaprosili. To zaproszenie, które przyjęłam, było dla mnie powodem do dumy.

W latach podziału Europy przemówienie monarchy brytyjskiego na forum polskiego parlamentu wyłonionego w wolnych wyborach wydawałoby się pomysłem fantastycznym, ale tak wiele z tego, co w owych latach wydawało się fantastyczne, stało się rzeczywistością.

Polska i Wielka Brytania znacznie wyprzedziły swoją epokę, tworząc na obu krańcach Europy wolne i skuteczne instytucje parlamentarne. Oba parlamenty były też świadkami dramatycznych momentów w dziejach swych narodów, a nie było momentu bardziej doniosłego, niż stworzenie przez Sejm Wielki konstytucji 1791 roku, owego modelu oświeconej myśli.

Utrzymywane przez nas na przestrzeni wieków kontakty dynastyczne, handlowe i polityczne były bogate i zróżnicowane. Jeden z mych bardzo dalekich przodków, król Kanut, był siostrzeńcem waszego króla Bolesława Chrobrego; najsłynniejszy pretendent do brytyjskiego tronu, Bonnie Prince Charlie, urodził się z polskiej matki, wnuczki króla Jana Sobieskiego. Związki Polski ze Szkocją zawsze były szczególnie silne.

Jeśli chodzi o bliższą przeszłość, jednym z przyjaciół mojego ojca był szef waszego rządu na uchodźstwie, generał Sikorski. W 1940 roku mój ojciec wysłał do waszego prezydenta depeszę, w której pisał: "Jesteśmy dumni, że mamy przy sobie bohaterskie polskie wojsko, siły powietrzne i marynarkę wojenną, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy okryły się chwałą". Pamiętam, że w czasach, gdy oba nasze kraje wspólnie walczyły przeciwko tyranii, w BBC co tydzień grano polski hymn narodowy oraz hymny innych naszych dzielnych sojuszników. Nigdy też mój kraj nie zapomni odwagi polskich pilotów, jednych z owych "niewielu", którym, jak słusznie stwierdził Churchill, zawdzięczano tak wiele. Kto wie, czy płomień wolności nie zostałby zduszony, gdyby w tamtych dniach nie stała przy nas Polska.

Wojna nas połączyła, lecz potem podzieliła, bo rok 1945 nie wszystkim przyniósł wolność. Polacy, którzy pozostali w Wielkiej Brytanii, stworzyli społeczność wnoszącą duży wkład w życie naszego narodu. Ale ich wolność nie znajdowała odzwierciedlenia w ich własnym kraju. Pozostałe po wojnie blizny i podziały rodziły niesprawiedliwość i wywoływały rozgoryczenie - także w stosunku do przyjaciół i dawniejszych sojuszników. W ubiegłym roku, obchodząc rocznicę alianckiego zwycięstwa w Europie, doskonale zdawaliśmy sobie sprawę, że w wypadku Polski opóźniło się zbieranie owoców zwycięstwa.

Tym bardziej więc cieszyliśmy się z odzyskania przez Polskę pełnej suwerenności i z podjętej przez was decyzji ubiegania się o członkostwo w europejskich i zachodnich instytucjach. Silnie popieramy poszerzenie Unii Europejskiej i NATO, solidaryzujemy się z waszym dążeniem do przystąpienia do tych organizacji i zdecydowanie twierdzimy, że dążenie to nie może być przedmiotem weta ze strony jakiegokolwiek kraju.

Polska potrzebuje Europy. Ale także Europa potrzebuje Polski.

Tymczasem w ciągu ostatnich sześciu lat bardzo nasiliły się kontakty pomiędzy naszymi krajami - wymiana handlowa, ruch turystyczny, wymiana kulturalna oraz kontakty w dziedzinie obrony. Na przykład w Bośni nasi żołnierze wspólnie starają się utrzymać pokój. Oba kraje gotowe są wziąć na swe barki odpowiedzialność za przekazanie bezpieczniejszego i szczęśliwszego świata następnemu pokoleniu. Ja zaś jestem szczególnie wdzięczna za ciepłe przyjęcie, z jakim spotkały się w Polsce inicjatywy Funduszu Know How, British Council i Forum Liderów Biznesu Księcia Walii, które rozwija swą działalność dzięki wzajemnej życzliwości kół biznesu i organizacji ochotniczych w obu naszych krajach.

Jako kraje o żywych narodowych kulturach i tradycjach musimy unieść się na fali zmian, jaka przetacza się przez nasz kontynent. Ale także, dostosowując się do tych zmian, musimy zachować to, co w tych narodowych tradycjach jest dobre i warte zachowania.

Żeby Polska była Polską.

Panie Prezydencie! Panowie Marszałkowie! Członkowie Sejmu i Senatu! Książę Filip i ja dziękujemy wam za gościnę i życzymy wam wszystkiego dobrego. Spełniacie prawdziwie historyczne zadanie, kontynuujecie bowiem to, co wasi poprzednicy wiele lat temu rozpoczęli, a czego siły zewnętrzne nie pozwoliły im dokończyć.

Czy mogę zacytować fragment waszej konstytucji z 1791 roku? Mówi on, że Polacy "chcą korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje, i z tej dogodnej chwili, która nas samym sobie wróciła: ceniąc drożej nad życie, nad szczęśliwość osobistą, egzystencję polityczną, niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu".

Tymi słowami można określić dzisiejszą sytuację Polski. Wiele przed wami wyzwań, ale macie wiarę i nadzieję, by stawić im czoło. My w Wielkiej Brytanii przez całą tę drogę będziemy z wami.

Królowa Elżbieta II zmarła 8 września w szkockim zamku Balmoral w wieku 96 lat. Na tronie zasiadała przez ponad 70 lat - dłużej niż jakikolwiek brytyjski monarcha w historii. Po jej śmierci nowym monarchą został jej syn, król Karol III.