List przekazany w czwartek przez przedstawicieli Niemiec, Francji i Wielkiej Brytanii wskazuje, że te kraje postanowiły uruchomić wobec Iranu specjalny mechanizm sankcyjny.
Zainicjowany proces przywracania sankcji trwa 30 dni. Przez ten czas europejskie kraje (nazywane E3) mają pozostać otwarte na negocjacje z Iranem, ich przedstawiciele wyrażają gotowość do zatrzymania procedury. Dotychczasowe rozmowy z Irańczykami w Genewie nie przyniosły jednak w ich ocenie przełomu. Stąd Europejczycy zdecydowali się na uruchomienie sankcyjnego mechanizmu.
Apel do Iranu
"Jesteśmy zdeterminowani, aby wykorzystać otwierający się 30-dniowy okres na dialog z Iranem. Pozostajemy zaangażowani w działania dyplomatyczne, by zapewnić, że Iran nigdy nie uzyska broni jądrowej" - przekazał szef francuskiego MSZ Jean-Noel Barrot.
Niemiecki minister spraw zagranicznych Johann Wadephul (CDU) zaapelował natomiast do Iranu o pełną współpracę z Międzynarodową Agencją Energii Atomowej oraz bezpośrednie negocjacje ze Stanami Zjednoczonymi.
Zadowolenie w Waszyngtonie
Sekretarz stanu USA Marco Rubio wyraził zadowolenie z uruchomienia przez Niemcy, Francję i Wielką Brytanię (E3) mechanizmu sankcyjnego wobec Iranu. Według szefa amerykańskiej dyplomacji, kraje te pokazały, że Teheran "w znaczącej mierze nie realizuje swych zobowiązań dotyczących kwestii nuklearnych".
Rubio zapowiedział, że w najbliższych tygodniach USA będą pracować z E3, a także z innymi członkami Rady Bezpieczeństwa ONZ nad wdrożeniem mechanizmu sankcyjnego. Zapewnił też, że Waszyngton pozostaje otwarty na bezpośredni kontakt z Teheranem w celu pokojowego i trwałego rozwiązania irańskiej kwestii nuklearnej.
Sekretarz stanu ponadto wezwał irańskich przywódców do natychmiastowego podjęcia kroków, by zagwarantować, że ich kraj nigdy nie uzyska broni jądrowej.
Co przewiduje mechanizm sankcyjny
Mechanizm sankcyjny "snapback" przewiduje między innymi embargo na dostawy broni, ograniczenia dotyczące rozwoju pocisków balistycznych i zamrożenie aktywów. Sankcje te zostały zniesione na mocy międzynarodowego porozumienia nuklearnego z 2015 roku. Jego sygnatariuszami prócz Iranu są Wielka Brytania, Niemcy, Francja, Rosja, Chiny oraz Unia Europejska. USA wycofały się z umowy w 2018 roku.
Europejczycy przekonują, że Iran od lat łamie zapisy tego układu, wynegocjowanego jeszcze przez Baracka Obamę, i chcą by władze w Teheranie zapewniły inspektorom ONZ pełny dostęp do swojego programu nuklearnego. Choć Iran od lat zapewnia, że jest zainteresowany wyłącznie pokojowym zastosowaniem technologii nuklearnych, to wzbogacał uran do poziomu 60 procent, czyli wyższego niż stosowany w celach cywilnych.
Irańscy urzędnicy w przeszłości grozili, że uruchomienie mechanizmu "snapback" może spowodować ich wyjście z układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT) czy Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej (MAEA). Za nieuczciwe uznają karanie ich z mocy zapisów umowy, z której Stany Zjednoczone jednostronnie wycofały się.
Autorka/Autor: kkop/kab
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: ABEDIN TAHERKENAREH/EPA/PAP