"Po dłuższej przerwie polscy żołnierze wrócą na Bliski Wschód"

Promowanie i wzmocnienie rządów prawa w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa były przedmiotem wtorkowego posiedzenia Rady Bezpieczeństwa. Obradom przewodniczył Jacek Czaputowicz, ponieważ w sierpniu Polska sprawuje prezydencję w RB.

Szef polskiej dyplomacji zwrócił uwagę, że konwencje genewskie zostały ratyfikowane i przyjęte przez niemal wszystkie państwa na świecie. Uzupełniły je trzy dodatkowe protokoły, które - jak zaznaczył - razem odgrywają fundamentalną rolę w ograniczeniu brutalności w konfliktach zbrojnych.

- Od pierwszych dni członkostwa Polski w Radzie Bezpieczeństwa realizujemy priorytet wzmocnienia prawa międzynarodowego. To zawsze jest dla Polski sprawą szczególnie ważną z powodu naszej trudnej historii, na którą boleśnie wpłynęły skutki tego, że inne państwa nie przestrzegały porozumień międzynarodowych, a także naszego poczucia odpowiedzialności za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa – powiedział minister.

Jak akcentował, dla ochrony ofiar wojny niezbędne jest poszanowanie zasad prawa humanitarnego zapisanego w konwencjach od 1949 roku.

Polacy mieliby ponownie włączyć się w misję pokojową ONZ działająca od 1978 r. na terenie południowego Libanu, znaną jako UNIFIL.

Jest to jedna z najdłuższych, ale też i najmniej skutecznych misji ONZ. Jej żołnierze nie byli w stanie zapobiec ani wojnie z 1982 r., połączonej z masakrą przebywających w libańskich obozach dla uchodźców Palestyńczyków, ani też późniejszym nalotom izraelskiego lotnictwa.

- Chodzi o nieco ponad 200 żołnierzy, którzy mogliby się przyczynić do zaprowadzenia pokoju i zapewnienia bezpieczeństwa w regionie Bliskiego Wschodu w ramach tej operacji - podkreślił. - Nie jest to znaczny udział, ale będzie to nasz powrót. Po dłuższej przerwie pierwsi polscy żołnierze wrócą na Bliski Wschód - dodał.

Z majowego raportu sekretarza generalnego ONZ wynika, że w minionym roku dziesiątki tysięcy cywilów zginęły, zostały ranne lub okaleczone w wyniku bezpośrednich lub masowych ataków stron konfliktów, m.in. w Republice Środkowoafrykańskiej, Czadzie, Libii, Nigrze, Nigerii, Birmie, Syrii i na Ukrainie.

Poszanowanie ustanowionych reguł przez siły zbrojne oraz niepaństwowe ugrupowania zbrojne minister określił jako największe wyzwanie w ochronie ludzkiego życia. Uwydatnił nowe zjawiska w konfliktach zbrojnych, wymagające odpowiednich działań i polityki zgodnej z międzynarodowym prawem humanitarnym.

- We współczesnych konfliktach zbrojnych poważną rolę odgrywają podmioty niepaństwowe. Walka toczy się faktycznie na gęsto zaludnionych obszarach miejskich, co wiąże się z przerażającymi konsekwencjami dla cywilów. Sztuczna inteligencja i autonomiczne systemy uzbrojenia, takie jak roboty militarne i broń cybernetyczna, ograniczają rolę i kontrolę czynnika ludzkiego w trakcie wojny – wyszczególnił Czaputowicz.

Zgodnie z raportem sekretarza generalnego ONZ w 2018 roku organizacja ta odnotowała przypadki śmierci i obrażeń ponad 22,8 tys. cywilów. 11 tys. z nich zginęło w Afganistanie, 3,7 tys. w Sudanie Południowym, 2,7 tys. w Jemenie, ponad 2,6 tys. w Iraku, 1,3 tys. w Mali, a 1,5 tys. w Somalii.

Zdaniem Czaputowicza rzeczywistość współczesnego konfliktu, rosnąca rola podmiotów niepaństwowych oraz luki w międzynarodowym prawie humanitarnym hamują stosowanie tego prawa w wieloraki sposób.

- Złożoność nowych wyzwań opóźnia proces klasyfikowania sytuacji konfliktowych i utrudnia sformułowanie dokładnych zasad, które można stosować – stwierdził Czaputowicz.

- Na przykład tylko małą część międzynarodowego prawa humanitarnego można odnieść do podmiotów niepaństwowych. Rodzi się pytanie, czy wyłanianie się podmiotów niepaństwowych i nowych sposobów walki wymaga rewizji międzynarodowego prawa humanitarnego lub czy istniejące zasady są wystarczająco elastyczne, aby sprostać nowym wyzwaniom – dodał.

Do zasad prawa międzynarodowego zasługujących na szczególną uwagę zaliczył obowiązek ochrony cywilów, jeńców wojennych, rannych i ofiar katastrof morskich. Wspomniał o konieczności narzucenia ograniczeń w prowadzeniu przez strony konfliktów operacji i w wyborze broni.

Czaputowicz podjął też problem niewystarczającej lub nawet żadnej odpowiedzialności za naruszenia międzynarodowych przepisów prawa humanitarnego. Brak jasnych mechanizmów odpowiedzialności mających zastosowanie do wszystkich bez rozróżnienia, zaznaczył, wyklucza nałożenie kary.

- Rolą społeczności międzynarodowej jest zapewnienie, aby zerwać z bezkarnością i zapewnić środki zaradcze dla ofiar naruszeń. Bezkarność można wykorzenić jedynie poprzez ściganie domniemanych sprawców. Dotyczy to przede wszystkim państw – przekonywał szef MSZ.

Czaputowicz zapewniał, że Polska prowadzi działania w celu promowania zgodności z prawami człowieka zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym. Potępia - stwierdził minister - wszelkie naruszenia i łamanie praw człowieka i międzynarodowego prawa humanitarnego w konfliktach zbrojnych popełnionych przeciwko ludności cywilnej.

- Grupy szczególnie narażone, takie jak kobiety, dzieci, osoby niepełnosprawne, członkowie mniejszości religijnych lub osoby przymusowo przesiedlone zasługują na szczególną ochronę – wyszczególnił minister, nawiązując do współpracy Polski z Międzynarodowym Komitetem Czerwonego Krzyża.

Wyraził nadzieję, że RB ONZ będzie kontynuować wysiłki, by znaleźć rozwiązania dla problemów stojących przed międzynarodowym prawem humanitarnym.

Przed briefingiem Rady Bezpieczeństwa ONZ minister Jacek Czaputowicz spotkał się z szefem niemieckiej dyplomacji Heiko Maasem.

Tematami rozmów było polskie przewodnictwo Radzie, Proces Warszawski oraz sytuacja na Bliskim Wschodzie, a także w regionie Zatoki Perskiej. Czaputowicz i Maas dyskutowali również na temat obchodów rocznicy wybuchu drugiej wojny światowej.

Podczas posiedzenia Rady Bezpieczeństwa Heiko Maas już na początku wystąpienia przypomniał o swej wizycie w Warszawie z okazji 75. rocznicy Powstania Warszawskiego.

- W końcowych miesiącach II wojny światowej 200 tysięcy niewinnych mężczyzn i kobiet, większość cywilów zostało zamordowanych przez niemieckich żołnierzy. Z Warszawy zostały gruzy. Takie przestępstwa doprowadziły społeczność międzynarodową do zadeklarowania: nigdy więcej – akcentował.

Jak dodał, w ślad za tym przyjęto konwencje genewskie, które nazwał jednym z osiągnięć napawających ludzkość największą dumą. Wojnę bez ograniczeń uznał za coś nie do przyjęcia.

Podczas wtorkowej debaty w Radzie Bezpieczeństwa przemawiali też m.in. zastępca sekretarza generalnego ONZ ds. prawnych Miguel de Serpa Soares oraz prezydent Międzynarodowego Komitetu Czerwonego Krzyża Peter Maurer.

Autor: asty / Źródło: PAP