Dlaczego Rosja zaatakowała Ukrainę? Jak daleko może się posunąć? Analiza BBC

Dlaczego Rosja zaatakowała Ukrainę? Jak daleko może się posunąć? Czy ta inwazja jest niebezpieczna dla Europy? Jak reaguje Zachód, jakie sankcje nakłada? Kiedy NATO przyjmie Ukrainę? Czego chce Putin? Czy negocjacje mogą zakończyć wojnę w Ukrainie, która wybuchła 24 lutego?

Portal BBC wyjaśnia Europejczykom, co się dzieje w Ukrainie.

BBC powołuje się na przemówienie Władimira Putina z 24 lutego, w którym prezydent Rosji oświadczył, że jego kraj nie może się rozwijać i czuć się bezpiecznie z powodu stałego zagrożenia ze strony współczesnej Ukrainy. BBC przypomniała o natychmiastowym ataku na lotniska i kwatery główne, wjechaniu czołgów i wejściu wojsk z Rosji, z zaanektowanego wcześniej przez nią Krymu oraz ze strony jej sojusznika - Białorusi. Dziennikarze BBC przypomnieli też o tym, że w ostatnim czasie samoloty bojowe zbombardowały główne miasta ukraińskie.

"Rosja odmawia używania terminów wojna, a nawet inwazja; wiele z uzasadnień jej przywódcy było fałszywych lub irracjonalnych" - podaje BBC. Putin twierdził, że jego celem jest ochrona osób poddanych prześladowaniu i ludobójstwu oraz dążenie do "demilitaryzacji i denazyfikacji" Ukrainy. BBC kontruje: "Na Ukrainie nie było ludobójstwa, to tętniąca życiem demokracja, kierowana przez prezydenta, który jest Żydem".

Portal przywołał odpowiedź ukraińskiego prezydenta Wołodymyra Zełenskiego: "Jak ja mogę być nazistą?". Zełenski - jak przypomnieli dziennikarze BBC - porównał rosyjski atak do inwazji nazistowskich Niemiec podczas II wojny światowej. Naczelny rabin Ukrainy i Miejsce Pamięci Auschwitz również odrzuciły rosyjskie oszczerstwa.

Stacja przypomniała też początek konfliktu. W 2014 roku, po miesiącach protestów przeciwko rządom prorosyjskiego prezydenta Wiktora Janukowycza, został on obalony. A prezydent Putin wielokrotnie oskarżał Ukrainę, że została przejęta przez ekstremistów. W odwecie Rosja zajęła Krym, wywołując bunt na wschodzie, wspierała separatystów, walczących z siłami ukraińskimi w wojnie, która - według szacunków - miała pochłonąć 14 tysięcy ofiar.

Pod koniec 2021 roku Rosja zaczęła rozmieszczać dużą liczbę żołnierzy blisko granic Ukrainy, wielokrotnie zaprzeczając, że zamierza zaatakować. Następnie Putin zerwał porozumienie pokojowe z 2015 roku dla Wschodu i uznał obszary będące pod kontrolą rebeliantów jako niezależne.

Rosja od dawna sprzeciwia się europejskim aspiracjom Ukrainy. Władimir Putin nieprzychylnie patrzy na dążenie do przystąpienia do Unii Europejskiej, ale również do NATO.

Czytaj relację tvn24.pl: Atak Rosji na Ukrainę

"Teraz jest jasne, że Rosja dąży do przejęcia dużych miast i obalenia demokratycznie wybranego rządu Ukrainy" - podkreśla BBC. Prezydent Zełenski powiedział: "wróg oznaczył mnie jako cel numer jeden; moja rodzina jest celem numer dwa".

Według BBC, Rosja deklaruje, że jej celem jest uwolnienie Ukrainy od opresji i "oczyszczenie z nazistów".

"Pod tą fałszywą narracją o Ukrainie, rządzonej przez faszystów od 2014 roku, Putin mówił o postawieniu przed sądem 'tych, którzy popełnili liczne krwawe zbrodnie przeciwko cywilom'" - czytamy na portalu BBC. Portal podaje, że długoterminowe plany i ambicje Putina wobec Ukrainy są nieznane. Przywódca Rosji zaprzecza, jakoby chciał okupować Ukrainę. Jak pisze BBC, według niepotwierdzonego raportu wywiadowczego, Putin zamierza podzielić kraj na dwie części.

Rosja natknęła się jednak na silny opór wrogo nastawionej ludności, ale udowodniła też - jak wskazuje BBC - że jest gotowa do bombardowania obszarów cywilnych, aby osiągnąć swoje cele.

"Nie ma bezpośredniego zagrożenia dla bałtyckich sąsiadów Rosji, ale NATO na wszelki wypadek wzmocniło ich siły obronne" - przypomniała BBC.

I dalej: "Przed inwazją Rosja zawsze skupiała uwagę opinii publicznej na wschodnich terenach Ukrainy, zajmowanych przez rebeliantów, wspieranych przez Rosję. Ale to się zmieniło, gdy prezydent Putin uznał ich niepodległość. Nie tylko dał jasno do zrozumienia, że ​​nie uważa ich już za część Ukrainy, ale ujawnił, że popiera ich roszczenia do znacznie większego terytorium Ukrainy. Samozwańcze republiki ludowe zajmują niewiele ponad jedną trzecią regionów Ługańska i Doniecka, ale rebelianci chcą zająć także resztę".

W "wojnie Putina" - BBC używa tego określenia za kanclerzem Niemiec Olafem Scholzem - zginęły już setki cywili i żołnierzy. Rosyjski atak skłonił setki tysięcy ludzi do ucieczki z Ukrainy. Polska, Węgry, Rumunia, Mołdawia i Słowacja odnotowują duży napływ uchodźców, a UE sugeruje, że przesiedlonych może zostać ponad siedem milionów osób.

Czytaj też: Atak Rosji na Ukrainę. UNHCR: do 1 marca niemal 836 tysięcy uchodźców wojennych opuściło Ukrainę

Przywódca Rosji postawił w stan gotowości siły nuklearne kraju, kilka dni po tym, jak zagroził Zachodowi "konsekwencjami, jakich nigdy nie widziano", jeśli stanie mu na drodze.

"Widok potężnej siły, która po raz pierwszy od dziesięcioleci najeżdża europejskiego sąsiada, to przerażające doświadczenie dla całego kontynentu" - podkreśliła BBC. I przypomniała, że dla przywódców państw europejskich inwaza Putina przyniosła "jedne z najczarniejszych godzin od II wojny światowej". Prezydent Francji Emmanuel Macron mówił o "punkcie zwrotnym w historii Europy", a niemiecki kanclerz Olaf Scholz ostrzegał, że "Putin chce rosyjskiego imperium".

Według BBC, te dni są pełne niepokoju dla rodzin żołnierzy z obu stron. Ukraińcy są po wyczerpującej, ośmioletniej wojnie. Armia powołała wszystkich rezerwistów w wieku od 18 do 60 lat.

Rosyjskie społeczeństwo, jak podaje BBC, również nie było na tę wojnę przygotowane, ponieważ inwazja została pospiesznie zatwierdzona przez wyższą izbę parlamentu, która jest w dużej mierze niereprezentatywna. Lider opozycji przebywa w więzieniu, a tysiące protestujących przeciwko wojnie zostało zatrzymanych.

BBC podaje, że sojusz obronny NATO dał jasno do zrozumienia, że ​​nie ma planów wysłania oddziałów wojskowych do Ukrainy. Ale kraje członkowskie dostarczyły broń i szpitale polowe, a Unia Europejska po raz pierwszy w swojej historii sfinansuje zakup i dostawę broni oraz innego sprzętu do zaatakowanego kraju.

NATO rozmieściło kilka tysięcy żołnierzy w krajach bałtyckich i w Polsce i po raz pierwszy uruchamia część swoich znacznie większych sił szybkiego reagowania. NATO nie informuje gdzie, ale niektóre z tych sił mogą udać się do Rumunii, Bułgarii, Węgier i Słowacji.

BBC przypomniało też, jak Zachód uderza w rosyjską gospodarkę, instytucje finansowe i osoby prywatne:

- UE, USA, Wielka Brytania, Japonia i Kanada odcinają kluczowe rosyjskie banki od międzynarodowej sieci płatności SWIFT, która umożliwia płynny i szybki transfer pieniędzy przez granice;

- UE, Wielka Brytania i Kanada zamknęły swoją przestrzeń powietrzną dla rosyjskich linii lotniczych;

- USA, UE i Wielka Brytania nałożyły sankcje osobiste na prezydenta Putina i ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa, a UE także na 351 rosyjskich deputowanych;

- Niemcy wstrzymały proces zatwierdzania rosyjskiego gazociągu Nord Stream 2, ważnej inwestycji zarówno Rosji, jak i europejskich firm;

- Rosyjskie państwowe media Sputnik i Russia Today, uważane za kremlowską propagandę, zostały zablokowane w całej UE;

- Rosyjskie miasto Sankt Petersburg nie będzie gospodarzem tegorocznego finału Ligi Mistrzów i nie odbędzie się Grand Prix Rosji, zaplanowane na wrzesień w Soczi.

Jak podaje BBC, Putin nie tylko zażądał, aby Ukraina nigdy nie przyłączyła się do NATO, ale również, by sojusz przywrócił stan z 1997 roku i wycofał ekspansję na wschód. Narzekał, że Rosja "nie ma dokąd się wycofać - czy myślą, że będziemy siedzieć bezczynnie?". Chce, by NATO usunęło swoje siły i infrastrukturę wojskową z państw członkowskich, które przystąpiły do ​​sojuszu po 1997 roku i nie rozmieszczało broni ofensywnej w pobliżu granic Rosji, czyli w Europie Środkowej, Europie Wschodniej i w krajach bałtyckich.

Powołując się na słowa kanclerza Niemiec, BBC podaje, że przywódca Rosji chce podporządkować swojej wizji całą Europę.

W zeszłym roku prezydent Putin w długiej odezwie opisał Rosjan i Ukraińców jako "jeden naród", a upadek Związku Radzieckiego w grudniu 1991 roku nazwał "rozpadem historycznej Rosji".

Twierdził, że współczesna Ukraina została w całości stworzona przez komunistyczną Rosję, a teraz jest państwem marionetkowym, kontrolowanym przez Zachód. To jego naciski na Ukrainę, by w 2013 roku nie podpisała umowy stowarzyszeniowej z UE, wywołały protesty, które obaliły jej prokremlowskiego prezydenta.

Zdaniem Putina, w 1990 roku Zachód obiecał, że NATO nie poszerzy się "ani cal na wschód", a obietnicy nie dotrzymano. Było to jednak - jak przypomina BBC - przed upadkiem Związku Radzieckiego, więc obietnica złożona ówczesnemu prezydentowi sowieckiemu Michaiłowi Gorbaczowowi odnosiła się tylko do Niemiec Wschodnich w kontekście zjednoczenia Niemiec. Gorbaczow powiedział później, że wtedy "temat ekspansji NATO nie był nigdy dyskutowany".

NATO stosuje politykę otwartych drzwi dla nowych członków. Prezydent Ukrainy chce wyznaczenia jasnego terminu przystąpienia do Sojuszu Północnoatlantyckiego. Ale niemiecki kanclerz postawił sprawę jasno, że w najbliższym czasie nie będzie to możliwe.

"Wydaje się, że na razie szanse są bardzo małe, nawet jeśli obie strony prowadziły rozmowy na granicy z Białorusią. Rosja nalega, by Kijów złożył broń i się rozbroił, a to się nie stanie" - tak BBC odpowiada na pytanie, czy istnieje wyjście dyplomatyczne z sytuacji w Ukrainie.

Poza wojną każda ewentualna umowa musiałaby określić status wschodniej Ukrainy oraz kontrolę zbrojeń z Zachodem.

USA zaproponowały rozpoczęcie rozmów w sprawie ograniczenia rakiet krótkiego i średniego zasięgu, a także rozmów nad nowym traktatem o rakietach międzykontynentalnych. Rosja chciała, aby wszelkie amerykańskie bronie nuklearne zostały wykluczone z ich terytoriów narodowych - przypomnieli dziennikarze BBC.

Rosja pozytywnie odniosła się do proponowanego "mechanizmu przejrzystości" w kwestii wzajemnych kontroli baz rakietowych – dwóch w Rosji i dwóch w Rumunii oraz Polsce.