COVID-19 a nowotwory. Aż milion Europejczyków może żyć z niezdiagnozowanym rakiem. Jak sytuacja wygląda w Polsce?

Specjaliści z Queen's University Belfast i European Cancer Organization zebrali z 17 europejskich krajów dane, które wskazują, że około 100 milionów onkologicznych badań przesiewowych nie zostało wykonanych, a opóźnienia w terapii dotknęły nawet połowę wszystkich chorych na raka pacjentów. Co więcej, aż milion Europejczyków może żyć z niezdiagnozowanym rakiem.

Ze względu na koronawirusa SARS-CoV-2 szpitale i ośrodki medyczne na całym kontynencie były zmuszone do przełożenia lub odwołania operacji pacjentów onkologicznych, aby zminimalizować ryzyko narażenia ich na COVID-19.

To, jak bardzo duży wpływ pandemia wywarła nie tylko na opiekę nad chorymi na raka, lecz także na leczenie innych chorób, nie jest jeszcze wiadome. Naukowcy mają jednak nadzieję, że uzyskane dane dadzą pełniejszy obraz tego, jaka będzie spuścizna wirusa.

- Podczas gdy COVID-19 ujawnił istotne luki w naszych systemach opieki zdrowotnej, ogólny jego wpływ na świadczenie usług opieki nad chorymi na raka w krajach europejskich nie jest jeszcze znany - powiedział Mark Lawler, profesor z Queen's University w Belfaście i współprzewodniczący specjalnej sieci ds. wpływu COVID-19 na raka w ramach European Cancer Organization. - Nie można ignorować katastrofalnego wpływu COVID-19 na pacjentów z rakiem i usługi onkologiczne. Tacy pacjenci nie mogą czekać i musimy dopilnować, aby COVID-19 nie osłabiał walki z rakiem - dodał.

Pandemia COVID-19 wpłynęła w Polsce na wszystkie formy terapii onkologicznej, a w szczególności diagnozę związaną z rakiem piersi. Z danych organizacji European Cancer Organisation wynika, że liczba mammografii wykonanych w kwietniu i maju 2020 roku spadła o 94 procent w porównaniu z 2019 r. Zmniejszyła się też w tym czasie liczba przeprowadzonych badań cytologicznych - o 85 proc. Ponadto odnotowano spadek w wykonaniu kolonoskopii o 85 proc. w okresie kwiecień-maj 2020 r. w porównaniu z poprzednim rokiem.

Liczba zdiagnozowanych nowych nowotworów spadła o 20 proc., porównując 2020 do 2019 roku. Spadła też liczba przeprowadzonych terapii onkologicznych - o 33 proc. Z danych wynika, że zmniejszyła się też liczba porad onkologicznych - o 19 proc.

Porównując dane z 2020 r. do tych z 2019 r. wynika, że spadła liczba wykonywanych badań przesiewowych pod kątem nowotworowym o 25 proc.

Odnotowano również spadek przeprowadzonych radioterapii o 5,5 proc., a chemioterapii o 3 proc. Ponadto liczba przeprowadzonych operacji onkologicznych zmniejszyła się o 15 proc. 

W Niemczech liczba nowo zdiagnozowanych nowotworów spadła w kwietniu 2020 r. o 27,6 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Ponadto we wczesnej fazie pandemii 46,4 proc. pacjentów onkologicznych zgłaszało trudności w potwierdzeniu terminów badań, takich jak biopsje i operacje, a także pobyty w szpitalu.

52,5 proc. pacjentów między kwietniem a majem 2020 r. zgłaszała niepokój związany z przedłużającymi się przerwami między terapiami onkologicznymi.

Belgia była jednym z krajów, które mocno ucierpiały podczas pierwszej fali pandemii COVID-19. Zakłócenia, jakie pojawienie się wirusa spowodowało w usługach dla pacjentów onkologicznych w tym kraju, były również poważne - o 81 proc. zmniejszyła się liczba badań przesiewowych w kierunku raka, a o kolejne 44 proc. liczba rozpoznań nowotworów.

Ponadto około 11 proc. pacjentów chorych na raka spotkało się z opóźnieniami w leczeniu chemioterapią, a w sierpniu 2021 roku do potwierdzenia pozostały jeszcze cztery tysiące zaległych diagnoz nowotworowych.

Według danych dostarczonych przez organizację Breast Cancer Now, z powodu pandemii COVID-19 w Wielkiej Brytanii odwołano około 986 tysięcy wizyt onkologicznych związanych z nowotworem piersi. W kwietniu 2021 r. 4,6 miliona osób z tym rodzajem raka oczekiwało na operacje, z czego 300 tysięcy czekało na nie ponad rok. Odnotowano też 9,6-procentowy wzrost liczby zgonów wśród pacjentów z rakiem piersi, u których diagnoza została postawiona w ciągu ostatnich pięciu lat.

Dwumiesięczne zawieszenie wczesnych badań przesiewowych w kierunku raka piersi spowodowało, że liczba procedur przesiewowych przeprowadzonych w kwietniu i maju 2020 roku spadła o 70 procent w porównaniu z tym samym okresem rok wcześniej.

Nowe rozpoznania nowotworów piersi i ginekologicznych spadły o połowę w kwietniu 2020 r. w porównaniu do 2019 r.