Choć nazwali się "ruchem oporu", trafili na listy terrorystów. Co trzeba wiedzieć o Hamasie

W sobotę nad ranem palestyński Hamas zaatakował Izrael przy użyciu kilku tysięcy rakiet i przedzierając się do kraju lądem, od strony morza i powietrza. W odpowiedzi izraelskie siły rozpoczęły naloty i bombardowania w Strefie Gazy. W niedzielę Izraelski Gabinet Bezpieczeństwa oficjalnie ogłosił, że kraj jest w stanie wojny. W starciach do poniedziałkowego poranka zginęło co najmniej 700 Izraelczyków i niemal 500 Palestyńczyków, a kolejne tysiące ludzi zostało rannych. Bojownicy Hamasu informowali, że porwali bliżej nieznaną liczbę osób, zarówno cywili jak i żołnierzy.

ZOBACZ TEŻ: Atak Hamasu na Izrael. Najważniejsze wydarzenia ostatnich godzin

Hamas, czyli Muzułmański Ruch Oporu, jest palestyńską organizacją polityczną i militarną, oficjalnie uznawaną za terrorystyczną (przez Izrael, ale też m.in. Unię Europejską i Stany Zjednoczone). Samo arabskie słowo "hamas" oznacza entuzjazm, czy zapał.

Organizacja powstała w 1987 roku, po rozpoczęciu pierwszej intifady, czyli powstania Palestyńczyków przeciwko izraelskiej okupacji Palestyny. Jej założycielem byli szejk Ahmad Jasin i Abd al-Aziz ar-Rantisi. Hamas powstał jako odnoga Bractwa Muzułmańskiego, islamskiej organizacji założonej w Egipcie w 1928 roku i miał prowadzić walkę zbrojną przeciwko Izraelowi w celu wyzwolenia Palestyny. Uznaje się, że obecnie Hamas wspierany jest przez Iran, który go finansuje i zapewnia mu broń oraz szkolenia, a także przez Syrię i partię Hezbollah w Libanie.

ZOBACZ TEŻ: Ewakuacja Polaków z Izraela

Hezbollah to radykalna partia libańska (z arab. partia Boga) współpracująca z palestyńskim Hamasem. Przyznała w niedzielę, że ona również zaatakowała Izrael przy użyciu "dużej liczby pocisków artyleryjskich i rakiet kierowanych". Partia ta, podobnie jak Hamas, jest uważana za organizację terrorystyczną m.in. przez Izrael, Stany Zjednoczone, czy Wielką Brytanię. Jednak np. Unia Europejska wpisała na listę organizacji terrorystycznych jedynie zbrojne skrzydło Hezbollahu, co pozostawia furtkę do rozmów ze skrzydłem politycznym.

ZOBACZ TEŻ: Chcą, by Izrael przestał istnieć, zacieśniają sojusz. "Walczymy z tym samym wrogiem"

Od 2007 roku Hamas sprawuje kontrolę nad Strefą Gazy, obejmującą powierzchnię około 365 km kwadratowych, graniczącą z Izraelem, Egiptem i Morzem Śródziemnym. Według danych Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie - UNRWA, Strefa Gazy zamieszkiwana jest przez około 2 mln Palestyńczyków, w tym około 1,7 mln uchodźców palestyńskich. Uciekli oni tam z Izraela po jego powstaniu w 1948 roku oraz po kolejnych konfliktach między Izraelczykami i Palestyńczykami. Do przejęcia tego obszaru przez Hamas doszło w wyniku krótkiej wojny domowej między Hamasem a Al-Fatah, czyli Palestyńskim Ruchem Wyzwolenia Narodowego. W jej wyniku przywódcy Hamasu ogłosili się legalnym rządem Autonomii Palestyńskiej (obejmuje ona terytorium Strefy Gazy i Zachodniego Brzegu Jordanu).

Po przejęciu przez organizację Strefy Gazy Izrael wraz z Egiptem utworzyły wokół niej blokadę lądową, morską i powietrzną, zamykając wszystkie przejścia graniczne. Są one ściśle kontrolowane przez oba państwa. Izrael kontroluje też przestrzeń powietrzną i linię brzegową Strefy. Wszystko to sprawia, że na obszarze tym pogłębia się kryzys humanitarny, a większość (81,5 proc.) zamieszkującej go ludności cywilnej żyje w ubóstwie i przy przekraczającym 46 proc. wskaźniku bezrobocia. W dodatku Strefa Gazy jest jednym z najgęściej zaludnionych regionów na świecie.

ZOBACZ TEŻ: Słyszała przez telefon, jak porywają jej dzieci. "Były przerażone. Nawet nie mogę sobie wyobrazić, co czuły"

Hamas nie uznaje państwowości Izraela, uważa go za nielegalne państwo i okupanta oraz dąży do jego likwidacji i wyzwolenia terytoriów palestyńskich. Było to jednym z powodów, dla których organizacja odrzuciła wypracowane w 1993 roku Porozumienie z Oslo, mające gwarantować pokój między Izraelczykami i Palestyńczykami. Od czasu przejęcia przez organizację kontroli nad Strefą Gazy między stronami doszło już do kilku eskalacji - Hamas wystrzelił w kierunku Izraela tysiące rakiet i przeprowadzał inne śmiertelne ataki, a izraelskie siły wielokrotnie atakowały Hamas z powietrza. Do ostatniego poważnego ataku doszło w 2021 roku.

Sobotni atak Hamasu uznawany jest jednak za bezprecedensowy, ponieważ miał miejsce bez żadnego wcześniejszego ostrzeżenia. Ekspert BBC ds. bezpieczeństwa Frank Gardner zauważa, że izraelskie służby wywiadowcze są prawdopodobnie najbardziej rozbudowanymi i najlepiej finansowanymi na Bliskim Wschodzie, a wewnątrz palestyńskich grup bojowników kraj posiada informatorów i agentów. Dlatego zdziwienie może budzić fakt, że nikt nie przewidział ataku lub nie podjął żadnych działań wcześniej.

Jakub Katulski, ekspert od stosunków izraelsko-palestyńskich mówił na antenie TVN24, że Izrael dał się zaskoczyć i "wygląda na to, że wojskowi byli nieprzygotowani na to, że nastąpi atak, stąd też bezprecedensowa liczba ofiar". Zasugerował też, że niewykluczone, iż organizację w dokonaniu ataku wspomagała Rosja.

Sekretarz stanu USA Antony Blinken ocenił, że powodem ataku Hamasu na Izrael mogła być chęć przerwania obserwowanej w ostatnim czasie próby normalizacji stosunków między Arabią Saudyjską a Izraelem.

ZOBACZ TEŻ: Izraelskie miasta zasypywane rakietami. Żelazna Kopuła odpowiada ze "stuprocentową dokładnością"