Środa, 24 listopadaKryzys finansów państwa wywołał dyskusję wokół działania otwartych funduszy emerytalnych. Zespół ministra Michała Boniego opracowuje pomysły zmian. Jak obecnie wygląda system emerytalny w Polsce, a jakie zmiany proponuje rząd?

Propozycje zmian przewidują m.in. obniżenie składki przekazywanej do OFE, zmniejszenie opłat pobieranych od składek ubezpieczonych, wprowadzenie specjalnych obligacji emerytalnych. Najgłośniejszy jest projekt zmian przygotowany przez zespół ministra Michała Boniego. Zakłada on, że miałyby powstać dwa subfundusze emerytalne - A i C. Pierwszy inwestowałby dynamicznie, głównie w akcje, a drugi - bezpiecznie, przede wszystkim w obligacje. Inne propozycje dotyczą m.in. zmniejszenia opłaty pobieranej od składek przekazywanych do OFE oraz likwidacji akwizycji na rzecz OFE. W założeniach nie ma mowy na przykład o obniżeniu składki kierowanej do OFE.

I filar, czyli ZUS

Obecnie świadczenia emerytalne z I filaru wypłacane są przez ZUS. Każdy ubezpieczony posiada konto, na którym ZUS rejestruje składki przekazane przez pracodawcę. Co roku wysokość zgromadzonego w ZUS kapitału emerytalnego podlega waloryzacji.Dla wszystkich osób urodzonych po 1 stycznia 1949 roku, które przed dniem wejścia w życie reformy opłacały składkę na ubezpieczenie społeczne, ZUS wyliczył tzw. kapitał początkowy. W momencie przejścia na emeryturę ten kapitał posłuży do obliczenia wysokości emerytury

II filar, czyli OFE

Tak zwany II filar tworzą otwarte fundusze emerytalne (OFE). Co miesiąc ZUS przekazuje część składki (7,3 proc. pensji brutto) na ubezpieczenie emerytalne, na rachunki ubezpieczonych w OFE. Reszta pieniędzy (pozostałe 12,2 proc.) trafia do ZUS. Otwarte fundusze emerytalne są tworzone oraz zarządzane przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE).

OFE mają za zadanie gromadzone pieniądze inwestować, m.in. w:

- obligacje i inne papiery gwarantowane przez Skarb Państwa- akcje notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie- obligacje komunalne- lokaty bankowe i bankowe papiery wartościowe - jednostki uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych (TFI)

Jedynie w obligacje Skarbu Państwa mogą inwestować bez ograniczeń. Wszystkie osoby urodzone po 31 grudnia 1968 roku muszą wybrać fundusz emerytalny. Te, które podlegają ubezpieczeniu po raz pierwszy, np. w wyniku rozpoczęcia pracy zawodowej, powinny wybrać fundusz w ciągu 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. W innym przypadku fundusz zostanie im przydzielony w drodze losowania przeprowadzanego przez ZUS (w styczniu lub w lipcu).

Przy przechodzeniu na emeryturę nie otrzymuje się całej zaoszczędzonej przez OFE sumy pieniędzy do ręki. Można natomiast wybrać sposób w jaki pieniądze są wypłacane. Można zdecydować się na tzw. emeryturę indywidualną wypłacaną aż do śmierci, indywidualną z gwarantowanym okresem wypłacenia (co najmniej 10 lat), która w razie wcześniejszej śmierci będzie wypłacana wybranej osobie do końca zadeklarowanego okresu, małżeńską, która będzie wypłacana po śmierci ubezpieczonego jego małżonkowi aż do jego śmierci, i małżeńską z gwarantowanym okresem płatności (co najmniej 10 lat), która jeżeli oboje małżonkowie umrą wcześniej, wypłacana będzie wskazanej przez nich osobie do końca umówionego okresu.

Dobrowolny III filar

Każdy może też dodatkowo samodzielnie oszczędzać. Można gromadzić pieniądze w ramach pracowniczych programów emerytalnych, indywidualnych kont emerytalnych, indywidualnych ubezpieczeń na życie z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, zakładowych i branżowych programów emerytalnych organizowanych przez pracodawców, czy też w towarzystwach ubezpieczeń wzajemnych.

Problem demograficzny

Reforma OFE jest o tyle istotna, że Polska powoli przekształca się w społeczeństwo starych ludzi. W 2007 roku, osób w wieku produkcyjnym było ok. 24,5 mln, a osób w wieku poprodukcyjnym 6,1 mln. Można w przybliżeniu powiedzieć, że wtedy 4 osoby przypadały na 1 emeryta. Jednak liczba osób faktycznie pracujących jest znacznie mniejsza. W 2009 roku jako pracujących zostało zarejestrowanych 8,334 mln osób, a liczba emerytów wyniosła 9,275 mln. W 2020 roku na 1 emeryta będzie przypadało 2,71 osoby w wieku produkcyjnym, a w 2035 – już tylko 2,14 osoby. Żeby pokolenie rodziców zostało zastąpione przez pokolenie dzieci, współczynnik dzietności (czyli liczba dzieci przypadająca na kobietę) musi wynosić 2,1. Teraz w Polsce ten współczynnik wynosi 1,3.