Były zaporami dla duchów, symbolami wierności i nieśmiertelności. Teraz zdradzają, gdzie są groby

Źródło:
tvn24.pl
Renowacji wymaga wiele zapomnianych cmentarzy w Warszawie (materiał z 2009 r.)
Renowacji wymaga wiele zapomnianych cmentarzy w Warszawie (materiał z 2009 r.)TVN24
wideo 2/7
Renowacji wymaga wiele zapomnianych cmentarzy w Warszawie (materiał z 2009 r.)TVN 24

Zapomniane cmentarze można znaleźć na starych mapach albo zdać się na samą przyrodę. Jak przekonuje badaczka z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, po roślinach można poznać, gdzie niegdyś znajdowały się groby.

Na obszarze Wielkopolski jest ponad 2150 starych, nieczynnych cmentarzy, które są obecnie zapomniane. Od wielu lat w Katedrze Botaniki na Wydziale Rolnictwa, Ogrodnictwa i Bioinżynierii Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu prowadzone są badania tego typu obiektów. W ostatnich latach robi się to już w całej Polsce, ale najlepiej przebadanym obszarem pozostaje Wielkopolska.

Tekst pierwotnie ukazał się 1 listopada 2020 roku.

Dr Aneta Czarna cmentarze bada od kilkunastu lat. - Większość roślin na nich posiana została przez człowieka. Miały znaczenie symboliczne. Obecnie to fitoindykatory, czyli rośliny wskazujące. Zdarza się, że tylko dzięki nim dowiadujemy się, że w tym miejscu znajdował się kiedyś cmentarz - mówi.

Większość nieczynnych cmentarzy funkcjonowało do II wojny światowej. Potem pozostały po nich groby, które z czasem znikały.

- Często rośliny, które tam zostały, są w formie wegetatywnej i nie rozrastają się - tłumaczy dr Aneta Czarna.

Zostali pochowani z palcami przywiązanymi do dzwonków. To był dom dla "pozornie umarłych".

Cmentarz przy ul. Samotnej w PoznaniuMarcin Gościniak

Wierzono w ich specjalne moce

Wiele roślin miało znaczenie symboliczne lub było otoczonych czcią. Prawie na każdym cmentarzu sadzone były barwinek pospolity i bluszcz pospolity. Symbolizowały nieśmiertelność i raj, a także przyjaźń i wierność.

Bluszcz na dawnym cmentarzu przy ulicy Winogrady w PoznaniuFilip Czekała

Bardzo popularny był również lilak pospolity, który miał chronić przed złymi duchami. Zaporę przed duchami, według przesądów, miały stanowić także kolczaste drzewa i krzewy, jak robinia akacjowa czy karagana syberyjska.

Wokół grobów samobójców sadzono z kolei rośliny cierniste takie jak jeżyny, śliwa tarnina czy głogi. Jeżyny pozyskiwano z pobliskich lasów. W sumie naukowcy badający cmentarze odkryli na nich aż 36 różnych jej rodzajów.

Niewiele mniej było gatunków róż - w sumie podczas inwentaryzacji odnotowano 35 różnych jej rodzajów. Ich symbolika jest wieloraka. Róża jest kojarzona z symbolem Marii i krwi Chrystusa. Wiąże się z przemijaniem, miłością i śmiercią. Jako krzew kolczasty ma znaczenie podobne jak inne cierniste rośliny, czyli odstrasza zmarłych od świata żywych. Białe kwiaty róży mają znaczenie jako zwiastun śmierci i jednocześnie znak dziewiczej czystości. Natomiast czerwone kwiaty oznaczają krew Chrystusa. Spośród sadzonych gatunków róż najczęściej występuje na starych cmentarzach róża francuska, róża girlandowa, róża frankfurcka i róża damasceńska. 

Dr Aneta Czarna i dr hab. Wojciech Antkowiak z Katedry Botaniki Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu we współpracy z profesorem Jerzym Zielińskim z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku utworzyli kolekcję najciekawszych gatunków róż w ogrodzie Katedry Botaniki przy budynkach Collegium Cieszkowskich, która liczy 83 okazy.

Czytaj też: Cmentarz Centralny w Szczecinie to jedna z największych nekropolii Europy. Jakie są największe cmentarze w Polsce?

Na cmentarzach żydowskich nie było kolorowo

Nieczynne cmentarze różnią się między sobą roślinnością.

Widoczne są różnice między tymi ulokowanymi na otwartych przestrzeniach i w lasach. - Bez lilak, tak chętnie zrywany przez nas wiosną, normalnie zarasta cały cmentarz. Na cmentarzu położonym w borze sosnowym, również go widzieliśmy, ale ledwie tam żył - mówi dr Czarna.

Cmentarzy znajdujących się na wsi i w miastach nie różni zbyt wiele. - W miastach często jednak dawne cmentarze przekształcono w parki - zwraca uwagę ekspertka.

Za to wyraźne są różnice w roślinności na cmentarzach różnych wyznań. - Żydzi uznają, że kolorowe rośliny cieszą oczy żywych. Na Pogórzu, gdy badaliśmy cmentarze żydowskie, faktycznie nie było roślin kolorowych. No może poza fiołkiem, ale ten mógł trafić tam z pobliskiego ogrodu. W Poznaniu na cmentarzu żydowskim kolorowe rośliny już były. Przypuszczamy jednak, że już po wojnie mogli nasadzić je ludzie. Na cmentarzach ewangelickich jest odwrotnie - roślin kolorowych jest bardzo dużo - mówi dr Czarna.

Polski olimpijczyk uporządkował zapomniany żydowski cmentarz
Polski olimpijczyk uporządkował zapomniany żydowski cmentarzW życiu ma dwie pasje - sport i historię. W tej historii łączą się obie pasje. Olimpijczyk Dariusz Popiela, kajakarz górski, podczas treningów na Dunajcu trafił na zapomniany żydowski cmentarz w Krościenku i nie potrafił już o nim zapomnieć. Podjął wyzwanie. A to, czego dokonał, zasługuje na coś więcej niż medal.Fakty TVN

Drzewa też mogą być wskazówką

A co z drzewami? Te też pomagają nam w znalezieniu zapomnianych cmentarzy. - Głównymi gatunkami, które znajdziemy na polskich cmentarzach są dąb, lipa, jesion, rzadziej tuje - wymienia dr Czarny.

One także miały znaczenie symboliczne. Lipa uznawana była za drzewo święte, symbol dobroci i spokoju. Dąb to moc i trwałość, a jesion - spokój i bezpieczeństwo.

Drzewa na dawnym cmentarzu przy ul. Winogrady w PoznaniuFilip Czekała

Autorka/Autor:FC/gp

Źródło: tvn24.pl

Źródło zdjęcia głównego: Filip Czekała

Pozostałe wiadomości

W ciągu minionego roku pożegnaliśmy wielu przywódców politycznych, ludzi filmu, muzyki, mody. We Wszystkich Świętych przypominamy tych, którzy odeszli - ich najważniejsze dokonania, role, dzieła.

Odeszli w minionym roku

Odeszli w minionym roku

Źródło:
tvn24.pl

Alert RCB. SMS-owe ostrzeżenie przed silnym wiatrem otrzymały osoby przebywające na terenie czterech województw. Eksperci przypominają jak się zachowywać, kiedy mocno wieje.

Alert RCB. "Zabezpiecz wolno stojące rzeczy"

Alert RCB. "Zabezpiecz wolno stojące rzeczy"

Źródło:
RCB, tvnmeteo.pl

Członkini komisji do spraw badania wpływów rosyjskich i białoruskich profesor Irena Lipowicz powiedziała w "Faktach po Faktach" w TVN24, że obok zaniedbań związanych z sytuacją w Ukrainie, jest "przebiegała dezinformacja, która oddziałuje na całą polską infosferę". Trzeba przyjrzeć się, czy jesteśmy już ofiarami tak zwanej wojny kognitywnej - dodała.

Polska na wojnie kognitywnej? "Społeczeństwo nie będzie nawet rozumiało, co się z nim dzieje"

Polska na wojnie kognitywnej? "Społeczeństwo nie będzie nawet rozumiało, co się z nim dzieje"

Źródło:
TVN24

78-letni mężczyzna przyznał się do zabójstwa ciężko chorej żony i został uniewinniony przed francuskim sądem. Po ogłoszeniu wyroku wezwał do zalegalizowania eutanazji.

Wstrzyknął żonie truciznę, potem udusił. "Nie miałem wyboru"

Wstrzyknął żonie truciznę, potem udusił. "Nie miałem wyboru"

Źródło:
PAP

Łotewski parlament zdecydował, że deputowany eurosceptycznej partii Dla Stabilności Viktors Puczka będzie musiał zdać państwowy egzamin znajomości języka narodowego. Jeśli polityk nie zda, straci mandat.

Wysłali posła opozycji na egzamin językowy. Nie zda, straci mandat

Wysłali posła opozycji na egzamin językowy. Nie zda, straci mandat

Źródło:
PAP

W Konstantynowie Łódzkim kobieta, która kierowała oplem potrąciła na oznakowanym przejściu dla pieszych 13-latkę. Uderzyło w nią jeszcze jadące z przeciwka bmw. Policja wyjaśnia, co było przyczyną tego zdarzenia. Do wypadku z udziałem dziecka doszło też w Pyrzowicach na Śląsku.

Potrąciła 13-latkę na przejściu dla pieszych, w dziewczynkę uderzył też drugi samochód

Potrąciła 13-latkę na przejściu dla pieszych, w dziewczynkę uderzył też drugi samochód

Źródło:
TVN24

500 złotych mandatu i powrót do domu zamiast lotów na wakacje. Tak skończyły się dla dwóch podróżnych "bombowe żarty" na warszawskim lotnisku.

Nikogo nie rozbawili i nigdzie nie polecieli

Nikogo nie rozbawili i nigdzie nie polecieli

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W tym szczególnym dniu przypominamy koleżanki i kolegów, którzy przez lata współtworzyli naszą telewizję. Wspominamy zmarłych pracowników i współpracowników TVN24.

Bez nich TVN24 nie byłaby taka sama. Wspominamy naszych kolegów, którzy odeszli

Bez nich TVN24 nie byłaby taka sama. Wspominamy naszych kolegów, którzy odeszli

Źródło:
tvn24.pl

Z powodu silnego wiatru Zarząd Dróg i Zieleni w Gdańsku odradza wizyty na cmentarzach, zwłaszcza w tych częściach, gdzie rosną wysokie drzewa. Odwołano też zbiórkę dla lokalnego hospicjum, która miała być prowadzona na gdańskich nekropoliach.

Na Pomorzu wieje. Odwołana zbiórka na cmentarzach, apel o przekładanie wizyt

Na Pomorzu wieje. Odwołana zbiórka na cmentarzach, apel o przekładanie wizyt

Źródło:
tvn24.pl / PAP

Gruzin Niko M. i Ukrainka Liubov D. mieli oszukać ponad 600 osób z całej Polski na zakupie bitcoinów. Pokrzywdzeni stracili łącznie ponad 40 milionów złotych. Akt oskarżenia w tej sprawie został skierowany do Sądu Okręgowego w Rzeszowie.

Ponad 600 osób oszukanych na bitcoinach, stracili 40 milionów

Ponad 600 osób oszukanych na bitcoinach, stracili 40 milionów

Źródło:
PAP

Jacek Sasin, były wicepremier, który był gościem w "Kropce nad i" w TVN24, mówił w programie o katastrofie smoleńskiej. W pewnym momencie doszło do ostrej wymiany zdań między nim a prowadzącą Moniką Olejnik. - Pani wmawia, że był wypadek, a Putin jest aniołkiem - zwrócił się do niej polityk. Dziennikarka zażądała przeprosin.

"Za chwilę pan opuści ten program, jeżeli pan mnie nie przeprosi". Ostra wymiana zdań

Źródło:
TVN24

Przed nami cztery kluczowe dni kampanii wyborczej w Stanach Zjednoczonych. Sondaże wciąż są nierozstrzygające, a poparcie dla Kamali Harris i Donalda Trumpa niemal równe. Mówi się, że o wynikach wyborów zdecydują wyborcy z siedmiu stanów wahających się.

Wybory w USA. Co mówią najnowsze sondaże w kluczowych stanach 

Wybory w USA. Co mówią najnowsze sondaże w kluczowych stanach 

Źródło:
PAP

Prawie 160 osób zginęło w powodziach, które dotknęły południowo-wschodnie regiony Hiszpanii. Najbardziej poszkodowana przez kataklizm została prowincja Walencja. Tam, jak podają meteorolodzy, podczas jednego dnia spadła suma opadów bliska rocznej.

Trwają poszukiwania zaginionych. "Czuję bezradność, po prostu nie da się tak żyć"

Trwają poszukiwania zaginionych. "Czuję bezradność, po prostu nie da się tak żyć"

Źródło:
Reuters, PAP, www.rtve.es

Jak co roku 1 i 2 listopada, w dniu Wszystkich Świętych i w Zaduszki, wspominamy zmarłych. Wśród tych, którzy odeszli w ciągu minionych dwunastu miesięcy, są artyści, naukowcy, pisarze, politycy i dziennikarze. Żegnali ich bliscy, przyjaciele, współpracownicy, a także ludzie pełni uznania i szacunku dla ich dokonań.

Znani Polacy, którzy odeszli w minionym roku

Znani Polacy, którzy odeszli w minionym roku

Źródło:
tvn24.pl

Do 12 lat więzienia grozi 66-letniemu mężczyźnie, który między miejscowościami Wierzch a Nowy Browiniec (Opolskie) doprowadził do śmiertelnego wypadku i uciekł. Zginął 52-letni kierowca, a ranny 49-latek trafił do szpitala.

Doprowadził do śmiertelnego wypadku i uciekł

Doprowadził do śmiertelnego wypadku i uciekł

Źródło:
tvn24.pl

Od 1 listopada sieć dróg płatnych zostanie rozszerzona. Zmiany dotyczą wyłącznie pojazdów, których dopuszczalna masa całkowita przekracza 3,5 tony, czyli ciężarówek i autobusów. Jak podkreśla GDDKiA, nie ma w planach wprowadzenia poboru opłat od samochodów osobowych czy motocykli.

Od dzisiaj więcej płatnych dróg w Polsce

Od dzisiaj więcej płatnych dróg w Polsce

Źródło:
PAP

Policjanci z Siedlec (Mazowieckie) poszukiwali zaginionego 90-letka. Wyszedł on z domu i poszedł w kierunku rzeki Bug. Życie starszego mężczyzny było zagrożone.

W klapkach wyszedł z domu w kierunku rzeki i zniknął

W klapkach wyszedł z domu w kierunku rzeki i zniknął

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Brytyjski prawnik Dean Armstrong poinformował, że ponad 400 kobiet skontaktowało się dotychczas z zespołem prawnym pracującym nad sprawą przeciwko zmarłemu egipskiemu miliarderowi Mohamedowi al-Fayedowi, który był oskarżony o molestowanie seksualne i gwałt.

Po śmierci miliardera Mohameda al-Fayeda zgłosiło się ponad 400 kobiet

Po śmierci miliardera Mohameda al-Fayeda zgłosiło się ponad 400 kobiet

Źródło:
PAP

Dziennik "Guardian" informuje o wykryciu w Wielkiej Brytanii pierwszego przypadku nowego wariantu wirusa mpox. Brytyjska Agencja Bezpieczeństwa Zdrowotnego oceniła, że ryzyko rozprzestrzeniania się wirusa na wyspach pozostaje niskie.

W Wielkiej Brytanii wykryto pierwszy przypadek nowego wariantu mpox

W Wielkiej Brytanii wykryto pierwszy przypadek nowego wariantu mpox

Źródło:
PAP

Szef Pentagonu Lloyd Austin powiedział, że około ośmiu tysięcy żołnierzy Korei Północnej jest już w obwodzie kurskim. Przyznał, że USA nie widziały ich jeszcze w walce z siłami ukraińskimi i nadal trwają rozmowy, w jaki sposób odpowiedzieć na dołączenie Korei Północnej do wojny. Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zełenski skrytykował reakcję państw zachodnich, nazwał ją "zerową".

Zełenski "zaskoczony", mówi o "zerowej" reakcji Zachodu

Zełenski "zaskoczony", mówi o "zerowej" reakcji Zachodu

Źródło:
PAP

Do premiera Mateusza Morawieckiego zaczyna właśnie docierać, co znaczy "Red is bad" - napisał w czwartek po południu na platformie X premier Donald Tusk. Tego samego dnia zarzuty usłyszał twórca wspomnianej marki Paweł S.

"Do premiera Morawieckiego zaczyna docierać...". Wpis Tuska po zarzutach dla Pawła S.

"Do premiera Morawieckiego zaczyna docierać...". Wpis Tuska po zarzutach dla Pawła S.

Źródło:
tvn24.pl
Czy da się umierać z uśmiechem na ustach?

Czy da się umierać z uśmiechem na ustach?

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Strażnicy miejscy podczas patrolu zauważyli leżącego na ulicy człowieka i stojącą obok taksówkę. Byli przekonani, że doszło do wypadku. Mylili się. Taksówkarz zatrzymał się, by pomóc leżącemu na jezdni mężczyźnie.

"Jako jedyny zainteresował się leżącym na ulicy człowiekiem"

"Jako jedyny zainteresował się leżącym na ulicy człowiekiem"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Fińska Straż Przybrzeżna poinformowała, że coraz częściej statki na Morzu Bałtyckim obierają złe kursy. Powodem są zakłócenia nawigacji satelitarnej, które wywołują tankowce - tak zwana rosyjska flota cieni. Straż zwróciła uwagę również na inne zjawisko - fałszowanie danych lokalizacyjnych.

Nowe zjawisko na Bałtyku. Możliwe działania Rosji

Nowe zjawisko na Bałtyku. Możliwe działania Rosji

Źródło:
PAP

Arnold Schwarzenegger zapowiedział, że w wyborach prezydenckich zagłosuje na Kamalę Harris. Gwiazdor Hollywood i były republikański gubernator Kalifornii podzielił się tą informacją w długim wpisie w mediach społecznościowych.

Arnold Schwarzenegger zapowiedział, kogo poprze w wyborach. "Macie prawo być wkurzeni"

Arnold Schwarzenegger zapowiedział, kogo poprze w wyborach. "Macie prawo być wkurzeni"

Źródło:
CNN, tvn24.pl

Centralna Komisja Wyborcza Gruzji ogłosiła w czwartek, że ponownie podliczono część głosów oddanych w sobotnich wyborach parlamentarnych. Wynik głosowania się nie zmienił, co oznacza, że zwycięstwo partii Gruzińskie Marzenie zostało utrzymane. Opozycja, w tym prezydentka Gruzji Salome Zurabiszwili, domaga się przeprowadzenia kolejnych wyborów pod nadzorem "międzynarodowej administracji".

Ponownie przeliczyli 14 procent głosów. Nowe informacje po wyborach w Gruzji

Ponownie przeliczyli 14 procent głosów. Nowe informacje po wyborach w Gruzji

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Pogodowy kataklizm w Hiszpanii został wzmocniony przez zmiany klimatyczne - twierdzą eksperci. We wtorek i środę południowo-wschodnie regiony tego kraju nawiedziła największa od blisko 30 lat powódź, w której zginęło ponad 150 osób. W niektórych miejscach w kilka godzin odnotowano roczną sumę opadów deszczu.

"Nie ma wątpliwości". Co wydarzyło się w Hiszpanii

"Nie ma wątpliwości". Co wydarzyło się w Hiszpanii

Źródło:
Reuters, BBC, PAP

To była prawdziwa sensacja archeologiczna. Podczas rutynowych badań archeolodzy z Torunia znaleźli w miejscowości Pień szkielet zabezpieczony sierpem na wysokości szyi i kłódką zamontowaną na dużym palcu lewej stopy. "To typowa antywampiryczna praktyka" - mówili naukowcy. Szwedzki rzeźbiarz i archeolog zrekonstruował wizerunek "wampirzycy" z XVII-wiecznego cmentarzyska. I choć ta młoda kobieta wygląda zupełnie zwyczajnie, to coś musiało sprawiać, że budziła grozę.

Jej współcześni bali się, że wstanie z grobu. Tak wyglądała "wampirzyca"

Jej współcześni bali się, że wstanie z grobu. Tak wyglądała "wampirzyca"

Źródło:
Fakty po południu, tvn24.pl, PAP

Modelka Heidi Klum, która każdego roku zaskakuje swoimi kostiumami, na tegoroczną imprezę z okazji Halloween przebrała się za E.T. Towarzyszył jej mąż, Tom Kaulitz, który pojawił się w dopasowanym do niej kostiumie.

Heidi Klum znów oszołomiła kostiumem na Halloween

Heidi Klum znów oszołomiła kostiumem na Halloween

Źródło:
Vogue, People

Policyjne szeregi "gorączkują". Rozszerza się strajk włoski, który polega na braniu przez funkcjonariuszy w całym kraju zwolnień lekarskich. Nie wiadomo dokładnie, jaki tym razem protest ma zasięg, gdyż organizowany jest "oddolnie". Nie kontrolują go związki zawodowe, a oficjalnych informacji brak. Nastroje wśród mundurowych podgrzewają też nieprawdziwe informacje, których policjanci mogą stawać się ofiarami. Dlatego protestowi przyglądają się funkcjonariusze ABW oraz Biura Nadzoru Wewnętrznego MSWiA. Sprawdzają, czy dezinformacje są przygotowywane przez rosyjskie i białoruskie służby, by destabilizować sytuację w Polsce.

Coraz więcej "grypy" na komendach i w komisariatach. Protest i dezinformacja w tle

Coraz więcej "grypy" na komendach i w komisariatach. Protest i dezinformacja w tle

Źródło:
tvn24.pl

Już 5 listopada Amerykanie będą wybierać swojego prezydenta. Ale kandydat, który zdobędzie najwięcej głosów, wcale nie musi zostać głową państwa. Jak to możliwe? W naszym przewodniku wyborczym zebraliśmy to, co warto wiedzieć o amerykańskich wyborach prezydenckich.

Wszystko, co warto wiedzieć o wyborach prezydenckich w USA

Wszystko, co warto wiedzieć o wyborach prezydenckich w USA

Źródło:
tvn24.pl, BBC, Sky News, Reuters

Ubiegający się o urząd prezydenta USA kandydaci wspierani są zarówno w wielkich miastach, jak i na prowincji. Miejsca te różni jednak charakter działań i preferencje wyborców. Pokazał to korespondent "Faktów" TVN24 Marcin Wrona, który pojechał do Madison, miasteczka w stanie Wirginia. Zwrócił uwagę, że sympatie lokalnej społeczności można poznać obserwując to, co znajduje się na poboczach dróg.

Pobocze prawdę ci powie. Korespondent "Faktów" TVN w "sercu Ameryki"

Pobocze prawdę ci powie. Korespondent "Faktów" TVN w "sercu Ameryki"

Źródło:
TVN24

Niosą mrok, smutek i melancholię. Zabierają w podróż do utraconego świata. Po 16 latach brytyjska grupa The Cure wraca z kolejnym studyjnym albumem. Płyta "Songs of a Lost World" to osobisty zapis przeżyć lidera zespołu Roberta Smitha. Jest ból po śmierci rodziców i brata, jest poczucie pustki i przemijania. Premiera płyty w piątek. Towarzyszy jej zapowiedź muzyków, że za 5 lat zamierzają zejść ze sceny.

The Cure wraca z kolejnym studyjnym albumem

The Cure wraca z kolejnym studyjnym albumem

Źródło:
Fakty TVN