Dwa niespotykane na Ziemi minerały odkryli naukowcy w znalezionym na terenie Poznania meteorycie Morasko. Noszą nazwy moraskoit i czochralskiit. - Są niewidoczne gołym okiem, mają wielkość części milimetra - wyjaśnia prof. Andrzej Muszyński z Instytutu Geologii Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Nowe minerały rozszerzają listę kilkunastu fosforanów znanych wcześniej z meteorytów i innych obiektów pozaziemskich.

Nazwa pierwszego minerału - moraskoit - pochodzi od nazwy dawnej miejscowości Morasko (obecnie północna część Poznania), gdzie od ponad 100 lat znajdowane są fragmenty meteorytu żelaznego. Drugi minerał - czochralskiit został nazwany na cześć polskiego metalurga, chemika i krystalografa Jana Czochralskiego (1885–1953). Jest on autorem metody syntetycznego otrzymywania kryształów krzemu, którą stosuje się przy produkcji mikroprocesorów.

Nazwy już zatwierdzone przez komisję

Odkrycia udało się dokonać dzięki współpracy naukowców z ośrodków uniwersyteckich w Poznaniu, Sosnowcu, Wrocławiu i Krakowie.

- Minerały są niewidoczne gołym okiem, mają wielkość części milimetra - wyjaśnia prof. Andrzej Muszyński z Instytutu Geologii Wydziału Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytetu im Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Badania nad oboma minerałami trwają od kilku lat. - Oba fosforany mają niespotykany skład. Znaleziono je w specjalnych strukturach w meteorycie, niewielkich bąbelkach w masie stopu żelazowo-niklowego, które nazywamy nodulami. Gdy zauważyliśmy ich obecność, zaczęliśmy to badać z kolegami z Uniwersytetu Śląskiego na mikrosondzie elektronowej. Do pomocy przy badaniach zaprosiliśmy fizyków i chemików – powiedział prof. Muszyński

Jak wyjaśnił, nowe struktury mogą się przydać do tworzenia nowych kompozytów. - Gdy odkrywa się nową strukturę, od razu sprawdza się, do czego może być ona przydatna. Takie badania już są prowadzone – powiedział.

Obydwa nowe fosforany zostały oficjalnie zatwierdzone jako nowe minerały przez Komisję Nazewnictwa i Klasyfikacji Nowych Minerałów Międzynarodowej Asocjacji Mineralogicznej (CNMNC IMA).

Jak wyjaśnia prof. Muszyński, fosforany są głównym nośnikiem fosforu w materii kosmicznej, zainteresowanie nimi wynika m.in. z ważnej roli, jaką miał pełnić fosfor przy powstaniu życia w Układzie Słonecznym.

Przybysz sprzed 5 tysięcy lat

Meteoryt Morasko to największy deszcz meteorytów żelaznych w Europie, który miał miejsce ok. 5 tys. lat temu. Jest zaklasyfikowany do głównej grupy meteorytów żelaznych. Składa się w głównej masie z metalicznego żelaza ze znaczną zawartością niklu. W metalu spotyka się owalne nodule wielkości do kilku centymetrów, zbudowane głównie z grafitu i troilitu, które dodatkowo zawierają kilkanaście innych rzadkich minerałów, w tym również minerałów niespotykanych na Ziemi.

Naukowcy szacują masę dotąd znalezionego materiału na około 1,8 tys. kg. Ciągle znajdowane są duże fragmenty. Największym do tej pory okazem jest znaleziony w 2012 roku meteoryt ważący po oczyszczeniu 261,2 kg.

Autor: FC/gp / Źródło: PAP