Od dziś sąd bardziej aktywny. Zmiany w prawie karnym

Zmiany zapowiadało ministerstwo sprawiedliwościTVN24 Kraków

Odejście od kontradyktoryjnego procesu karnego i powrót do modelu sprzed reformy wprowadzonej 1 lipca 2015 r. przewiduje zmiana prawa karnego, która weszła w piątek w życie. Na sądzie - jak przed reformą - będzie ciążyć inicjatywa dowodowa.

"Przywrócony zostaje proces, którego podstawą jest zasada nadrzędności prawdy materialnej w stosunku do zasady kontradyktoryjności. Ustawa zobowiązuje sąd karny do podejmowania samodzielnej aktywności w toku procesu" - wskazywała w końcu marca Kancelaria Prezydenta po podpisaniu ustawy przez Andrzeja Dudę.

Bardziej aktywna rola sądu

Nowa procedura karna, która funkcjonowała od lipca 2015 r., zmieniła filozofię prowadzenia procesu. Uczyniła ona sędziego arbitrem rozsądzającym spór między oskarżycielem a obroną - co nosi to nazwę kontradyktoryjności, w miejsce wcześniejszego modelu tzw. inkwizycyjności, gdy na sądzie ciąży inicjatywa dowodowa w postaci przesłuchiwania świadków i zbierania dowodów. W modelu kontradyktoryjnym jedynie w wyjątkowych wypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd mógł dopuścić i przeprowadzić dowód z urzędu. Uchwalona 11 marca zmiana Kodeksu postępowania karnego i kilku innych ustaw powraca do modelu inkwizycyjnego i nakazuje natomiast sądowi "uzupełnianie inicjatywy dowodowej poprzez przeprowadzenie dowodów z urzędu w każdym wypadku, gdy jest to niezbędne dla wyjaśnienia istotnych okoliczności sprawy". Resort sprawiedliwości pod kierownictwem Zbigniewa Ziobry od początku krytycznie oceniał zeszłoroczną reformę procedury karnej. Zapowiadał odejście od kontradyktoryjnej koncepcji i powrót do najważniejszych zasad sprzed zmian; pojawiło się też kilka nowych propozycji. Według MS najważniejszą zmianą jest przywrócenie bardziej aktywnej roli sądu w procesie oraz pierwszeństwo zasady prawdy materialnej. Według MS po reformie do sądów trafiło ok. 1/3 spraw mniej niż w tym samym okresie 2014 r., a co czwarty akt oskarżenia zwracano prokuraturze. "Zmiany wprowadzone w lipcu 2015 r. stawiały w uprzywilejowanej pozycji osoby zamożne, które stać było na wynajęcie prawników, ekspertów czy biur detektywistycznych" - oceniał resort.

Sprawy częściej kończone w II instancji

Do K.p.k. wprowadzono także nowy rozdział: "Skarga na wyrok sądu odwoławczego". "Nadzwyczajny środek zaskarżenia dotyczyć będzie wyroku sądu odwoławczego uchylającego wyrok sądu pierwszej instancji i przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania. Stronie przysługiwać będzie skarga do Sądu Najwyższego, który po rozpoznaniu skargi na posiedzeniu bez udziału stron oddali skargę albo wyrokiem uchyli zaskarżony wyrok w całości lub części i przekaże sprawę sądowi odwoławczemu do ponownego rozpoznania" - wyjaśniano. Resort wskazywał też, że nastąpi przyspieszenie postępowań w instancji odwoławczej, gdyż sąd drugiej instancji będzie obowiązany dopuścić dowody z urzędu niezbędne w celu realizacji zasady prawdy materialnej, co spowoduje, że sprawy w znacznej większości będą kończone w drugiej instancji, a nie wielokrotnie uchylane do ponownego rozpoznania. W nowelizacji znalazł się też m.in. zapis, że "dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego". Wyjątkiem mają być wyłącznie dowody uzyskane "w związku z pełnieniem przez funkcjonariusza publicznego obowiązków służbowych, w wyniku: zabójstwa, umyślnego spowodowania uszczerbku na zdrowiu lub pozbawienia wolności". Od lipca 2015 r. ustawa stanowiła natomiast, że niedopuszczalne jest przeprowadzenie i wykorzystanie dowodu uzyskanego do celów postępowania karnego za pomocą czynu zabronionego (tzw. owoce zatrutego drzewa, czyli np. nielegalne podsłuchy lub dowody zebrane w operacji specjalnej tajnych służb z naruszeniem przepisów). "Takie brzmienie przepisu stanowi poważne ograniczenie swobodnej oceny dowodów przez sąd. W szczególności sąd powinien móc uznać za niedopuszczalny dowód uzyskany w oparciu o przekroczenie granic prowokacji, a tym samym przekroczenie uprawnień przez funkcjonariusza publicznego" - wskazywała Helsińska Fundacja Praw Człowieka, krytykując zapis z obecnej nowelizacji. Wiceminister Marcin Warchoł mówił w odpowiedzi na krytykę, że poprawka wprowadziła przepis "bardziej ograniczający w kwestii postępowania dowodowego, niż miało to miejsce przed 1 lipca 2015 r.".

Zmiany w wykorzystywaniu dowodów

W nowelizacji umożliwiono też prokuratorowi podjęcie decyzji w sprawie wykorzystania dowodu uzyskanego podczas prowadzenia kontroli operacyjnej, który będzie dotyczył popełnienia innego przestępstwa niż tego, które uzasadniało zarządzenie kontroli operacyjnej. Ponadto prokurator będzie podejmował decyzję co do wykorzystania takiego dowodu również, jeśli dotyczył będzie innej osoby niż tej, która została objęta kontrolą operacyjną. Wcześniej decyzję w takiej sprawie mógł podjąć wyłącznie sąd na wniosek prokuratora. Poszerzono także kompetencje referendarzy sądowych, do których będą należały także wszystkie czynności o charakterze nieorzeczniczym, porządkowym i technicznym. Referendarze będą podejmować decyzje dotyczące wykonania kary grzywny, niektóre decyzje dotyczące wykonania kary ograniczenia wolności oraz decyzje w sprawie ustanowienia obrońcy dla skazanego. Pomysł odejścia od kontradyktoryjnego modelu krytycznie oceniały: Krajowa Rada Sądownictwa, Naczelna Rada Adwokacka i sejmowe biuro analiz - wskazywały m.in., że rezygnacja z zeszłorocznej reformy jest zbyt szybka. Prokuratura Generalna - jeszcze przed połączeniem z resortem sprawiedliwości - wskazywała na potrzebę zmiany, gdyż jej zdaniem reforma z lipca 2015 r. była w dużej części nieudana.

Autor: mart/ja / Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: TVN24 Kraków

Pozostałe wiadomości

Michał Kuczmierowski wyszedł z aresztu. - Będę chciał wrócić do Polski. Moim celem jest obrona mojego dobrego imienia - zapowiedział. Wcześniej londyński sąd w Westminsterze informował, że za byłego szefa Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych wpłynęła kaucja.

Michał Kuczmierowski opuścił areszt

Michał Kuczmierowski opuścił areszt

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Prezydent USA Donald Trump podpisał memorandum o nałożeniu 25-proc. ceł na import stali i aluminium. Cła najbardziej uderzą w Kanadę, która jest największym eksporterem tych towarów, a także między innymi w Brazylię i Unię Europejską.

Trump podpisał rozporządzenie o nałożeniu 25-proc. ceł na stal i aluminium

Trump podpisał rozporządzenie o nałożeniu 25-proc. ceł na stal i aluminium

Źródło:
PAP

W regionie Wysp Cykladzkich w poniedziałek wieczorem doszło do trzęsienia ziemi o magnitudzie 5,3 - poinformował grecki publiczny nadawca ERT. Wstrząs był odczuwalny też w Atenach. To najsilniejsze trzęsienie ziemi zarejestrowane na Cykladach od końca stycznia.

Kolejny wstrząs w rejonie Santorini, odczuwalny także w Atenach

Kolejny wstrząs w rejonie Santorini, odczuwalny także w Atenach

Źródło:
PAP

Z jednej z farm w okolicach miejscowości Storvika w Norwegii uciekło co najmniej 27 tysięcy łososi. Mogą one stanowić zagrożenie dla ryb żyjących na wolności, ponieważ są nosicielami nieznanych im chorób i pasożytów.

Z przemysłowej hodowli uciekło 27 tysięcy łososi. Mogą zagrażać rybom żyjącym na wolności

Z przemysłowej hodowli uciekło 27 tysięcy łososi. Mogą zagrażać rybom żyjącym na wolności

Źródło:
PAP

Rzeczniczka Prokuratora Generalnego Anna Adamiak przekazała w poniedziałek wieczorem, że do jego sekretariatu zostały złożone dokumenty w sprawie "zamachu stanu". Śledztwo wszczął zaufany człowiek Zbigniewa Ziobry, prokurator Michał Ostrowski, po zawiadomieniu ze strony Bogdana Święczkowskiego, prezesa kwestionowanego w obecnym kształcie Trybunału Konstytucyjnego. Rzeczniczka Prokuratora Generalnego zwracała wcześniej uwagę, że postępowanie można wszcząć dopiero, gdy sprawa jest zarejestrowana i nadano jej sygnaturę.

Dokumenty w sprawie "zamachu stanu" trafiły do Prokuratora Generalnego

Dokumenty w sprawie "zamachu stanu" trafiły do Prokuratora Generalnego

Źródło:
PAP

- To nie Jarosław Kaczyński będzie decydował, czy dana sprawa ma charakter przestępczy, czy nie - zauważył w "Kropce nad i" w TVN24 wiceminister klimatu i środowiska Miłosz Motyka z PSL, odnosząc się do wszczęcia śledztwa w sprawie "dwóch wież". Wiceminister sprawiedliwości Arkadiusz Myrcha z Koalicji Obywatelskiej zaznaczył, że "ilość wątków do zbadania w tej sprawie jest niesamowicie duża".

"Kaczyński ma syndrom zderzenia z rzeczywistością"

"Kaczyński ma syndrom zderzenia z rzeczywistością"

Źródło:
TVN24

- Powinniśmy być wyposażeni w cyfrową walutę, która pomoże nam bronić naszej suwerenności - stwierdziła prezeska Europejskiego Banku Centralnego (EBC) Christine Lagarde. Podkreśliła przy tym, że "cyfrowe euro nie ma zastąpić gotówki".

Szefowa EBC o nowej walucie. "Gotówka będzie dalej dostępna"

Szefowa EBC o nowej walucie. "Gotówka będzie dalej dostępna"

Źródło:
PAP

Polski Fundusz Rozwoju zapowiedział złożenie oferty zakupu udziałów w hiszpańskim producencie taboru kolejowego Talgo - dowiadujemy się z oświadczenia PFR, które opublikowano na stronie hiszpańskiej Narodowej Komisji Rynku Papierów Wartościowych (CNMV).

Polacy mają złożyć ofertę kupna dużego producenta pociągów

Polacy mają złożyć ofertę kupna dużego producenta pociągów

Źródło:
PAP

Licytacja śniadania z premierem Donaldem Tuskiem na aukcji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy (WOŚP) zakończyła się kwotą ponad pół miliona złotych. Zwycięzca otrzyma, oprócz tradycyjnego kaszubskiego śniadania, zaproszenie do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów.

Śniadanie z premierem wylicytowane. "To jest chyba rekord"

Śniadanie z premierem wylicytowane. "To jest chyba rekord"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

"Oszuści poszukują, poprzez media społecznościowe, osób gotowych do wykonywania pracy kierowcy, świadczenia usług przewozu osób w państwach na granicy strefy Schengen" - informuje policja. Służby ostrzegają przed narastającym procederem i apelują o rozwagę.

Przemyt "na usługi przewozu osób". Policja przestrzega kierowców przed oszustami

Przemyt "na usługi przewozu osób". Policja przestrzega kierowców przed oszustami

Źródło:
TVN24

Europoseł Grzegorz Braun został ukarany za "obraźliwy" i "dyskryminujący wobec osób LGBTQI język" podczas debaty w Parlamencie Europejskim. Polityk został poinformowany o karze i nie wniósł od niej odwołania. Braun może być też ukarany za zakłócenie posiedzenia związanego z Międzynarodowym Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

Grzegorz Braun ukarany przez Parlament Europejski

Grzegorz Braun ukarany przez Parlament Europejski

Źródło:
PAP, tvn24.pl

- Z całą pewnością to nie jest tak, że problemy gospodarcze można pomijać i to się samo rozwiąże. Polska jest w tej chwili w bardzo trudnej sytuacji gospodarczej - stwierdził w "Faktach po Faktach" w TVN24 profesor Witold Orłowski. Doktor Małgorzata Starczewska-Krzysztoszek dodała, że prezentacja premiera Donalda Tuska dotycząca planów rządu w obecności przedsiębiorców "była ogromną wartością".

"To się samo nie rozwiąże"

"To się samo nie rozwiąże"

Źródło:
TVN24

Mieszkanka Łodzi zaobserwowała na przejściu dla pieszych seniora, który zdezorientowany chodził z jednej strony na drugą. Sprawę zgłosiła patrolującym ulicę policjantom. Mundurowi zaopiekowali się mężczyzną do czasu, aż udało się ustalić jego personalia i oddać go pod opiekę żonie.

Zdezorientowany chodził z jednej strony przejścia na drugą. Szukała go żona

Zdezorientowany chodził z jednej strony przejścia na drugą. Szukała go żona

Źródło:
KWP Łódź

Wiceminister cyfryzacji Paweł Olszewski (Koalicja Obywatelska) mówił w "Tak jest" w TVN24, że przypadki cyberataków w Polsce "intensyfikują się z roku na rok". - Od początku roku na administrację publiczną było 500 ataków, a w ciągu ostatnich siedmiu dni łącznie było 700 ataków na pozostałe jednostki - poinformował. Dodał, że według szacunków jego resortu skala tych ataków w najbliższym czasie "będzie się nasilała".

700 ataków w ciągu tygodnia. Wiceminister cyfryzacji: to się będzie nasilać

700 ataków w ciągu tygodnia. Wiceminister cyfryzacji: to się będzie nasilać

Źródło:
TVN24

Specjaliści z doświadczeniem i umiejętnościami zarządzania procesami administracyjnym to pracownicy, których szukują firmy - wynika z raportu Grafton Recruitment. W 2024 roku odnotowano wzrost pensji proponowanych kandydatom na te stanowiska.

Tych specjalistów szukają firmy

Tych specjalistów szukają firmy

Źródło:
PAP

W trakcie konferencji prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego reporterka TVN24 Maja Wójcikowska nie miała możliwości zadania pytania. Wstawił się za nią reporter TOK FM Maciej Kluczka, który uznał, że skoro Wójcikowska nie zadała pytania, to on także nie będzie o nic pytał. - To kończymy konferencję, jeśli tak państwo reglamentują pytania - skwitował Kluczka.

"Kończymy, jeśli tak państwo reglamentują pytania"

"Kończymy, jeśli tak państwo reglamentują pytania"

Źródło:
TVN24

Donald Trump nakazał zakończenie produkcji jednocentówek - podał portal stacji BBC, powołując się na wpis prezydent USA w mediach społecznościowych. Trump podkreślił, że produkcja tej monety to "marnotrawstwo".

Trump zapowiada koniec produkcji monety. "Marnotrawstwo"

Trump zapowiada koniec produkcji monety. "Marnotrawstwo"

Źródło:
PAP

W wypadku autobusu w Gwatemali zginęło co najmniej 51 osób. Pojazd spadł do wąwozu, a przyczyną mogła być awaria hamulców - informują służby ratunkowe.

Autobus spadł z mostu. Ponad 50 osób nie żyje

Autobus spadł z mostu. Ponad 50 osób nie żyje

Źródło:
PAP, Reuters

Marta Nawrocka, żona kandydata PiS na prezydenta Karola Nawrockiego, dodała pierwszy wpis na nowo utworzonym koncie na Instagramie. Zapewniła w nim, że będzie wspierać męża w kampanii wyborczej i że w związku z nią "zawiesiła swoje życie zawodowe".

"Oficjalny debiut" żony Karola Nawrockiego

"Oficjalny debiut" żony Karola Nawrockiego

Źródło:
TVN24

Była europosłanka Prawa i Sprawiedliwości (PiS) Beata Mazurek została prezesem Lubelskich Dworców - spółki, której właścicielem jest samorząd województwa lubelskiego. Dotychczasowym zadaniem firmy było zarządzanie dworcem PKS w Lublinie.

Beata Mazurek ma nową posadę

Beata Mazurek ma nową posadę

Źródło:
PAP

Ponad 235 milionów metrów sześciennych gazu ziemnego wynoszą odkryte przez Orlen zasoby złoża Siedlemin w pobliżu Jarocina w Wielkopolsce. Według koncernu szybkie uruchomienie produkcji z nowego odkrycia będzie możliwe dzięki dobrze rozwiniętej infrastrukturze wydobywczej w regionie.

Odkryto nowe złoże gazu ziemnego w Polsce

Odkryto nowe złoże gazu ziemnego w Polsce

Źródło:
PAP

IMGW ostrzega przed niebezpieczną pogodą. W części kraju obowiązują alerty meteorologiczne przed silnym mrozem. Sprawdź, gdzie pogoda będzie zagrożeniem dla życia i zdrowia.

Tęgi mróz w południowych regionach kraju. IMGW ostrzega

Tęgi mróz w południowych regionach kraju. IMGW ostrzega

Źródło:
IMGW

Czarne wilki zostały zaobserwowane w polskim lesie. W Europie osobniki o takim umaszczeniu pojawiają się dość rzadko - jest ono charakterystyczne dla populacji zamieszkujących Amerykę Północną. Jak wyjaśnili przyrodnicy, gen kodujący czarne umaszczenie bywa dla drapieżników zarówno błogosławieństwem, jak i przekleństwem.

Czarne wilki pojawiły się w polskim lesie

Czarne wilki pojawiły się w polskim lesie

Źródło:
Fundacja SAVE, AP

Premier Donald Tusk zaproponował Rafałowi Brzosce przygotowanie działań deregulacyjnych dla firm. - Panie Rafale, ale co, bierze pan to? - zwrócił się do prezesa InPostu. Późnym popołudniem Tusk opublikował nagranie z Brzoską, w którym przekazał: - Słuchajcie, zgodził się.

Brzoska odpowiada premierowi. "Jedno mogę powiedzieć"

Brzoska odpowiada premierowi. "Jedno mogę powiedzieć"

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl, PAP

W piątkowym losowaniu Eurojackpot w Polsce odnotowano wysoką wygraną drugiego stopnia. Do jednego z graczy trafiło ponad 4,5 miliona złotych. Totalizator Sportowy podał, gdzie padła wygrana.

Wysoka wygrana w Eurojackpot w Polsce. Wiadomo, gdzie padła

Wysoka wygrana w Eurojackpot w Polsce. Wiadomo, gdzie padła

Źródło:
tvn24.pl
Prokuratura zmienia zarzuty dla muzyka Kultu

Prokuratura zmienia zarzuty dla muzyka Kultu

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Według nieoficjalnych ustaleń TVN24 prokurator Katarzyna Kwiatkowska złożyła rezygnację z pełnienia funkcji szefowej specjalnego zespołu, który badał działania prokuratury z lat 2016-2023. - Wiem, że z uwagi na kłopoty zdrowotne rozważała, czy podoła jeszcze temu drugiemu etapowi sporządzenia raportu - powiedział w "Jeden na jeden" w TVN24 prokurator krajowy Dariusz Korneluk.

TVN24: szefowa zespołu badającego działania prokuratury w czasach PiS rezygnuje

TVN24: szefowa zespołu badającego działania prokuratury w czasach PiS rezygnuje

Źródło:
TVN24

Na krakowskim cmentarzu na Salwatorze odbył się w poniedziałek pogrzeb prof. dr. hab. inż. Zygmunta Kolendy, nauczyciela akademickiego i opozycjonisty w czasach PRL.

Zygmunt Kolenda został pochowany na Salwatorze

Zygmunt Kolenda został pochowany na Salwatorze

Źródło:
tvn24.pl

Rachunki za energię niższe o jedną trzecią - taką obietnicę złożył wyborcom Karol Nawrocki, kandydat Prawa i Sprawiedliwości na prezydenta. Wyjaśniamy, dlaczego prezydent RP ma "marginalny wpływ" na ceny energii - zarówno na świecie, jak i w Polsce.

Nawrocki: prąd będzie tańszy o 33 procent. Ale nie prezydent o tym decyduje

Nawrocki: prąd będzie tańszy o 33 procent. Ale nie prezydent o tym decyduje

Źródło:
Konkret24

"Anora" Seana Bakera okazała się spektakularnym zwycięzcą najważniejszych nagród przedoscarowego sezonu 2025. Jej twórca Sean Baker najpierw tego samego dnia odebrał nagrodę Amerykańskiej Gildii Producentów Filmowych (PGA) dla najlepszego filmu, a tuż po niej nagrodę Amerykańskiej Gildii Reżyserów Filmowych (DGA). Oba wyróżnienia uchodzą za najpewniejsze prognostyki Oscarów.

Weekend jednego filmu. Czy to nieoczekiwany oscarowy faworyt?

Weekend jednego filmu. Czy to nieoczekiwany oscarowy faworyt?

Źródło:
"Variety", Deadline, tvn24.pl

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej opublikował długoterminową prognozę eksperymentalną na wiosnę i początek lata. Czy nadchodzące tygodnie przyniosą ze sobą powiew zimy, czy też nad naszym krajem rozgości się ciepło? Sprawdź przewidywania meteorologów.

Wiosna może być inna niż zazwyczaj. Mamy prognozę

Wiosna może być inna niż zazwyczaj. Mamy prognozę

Źródło:
IMGW

Nadchodzące dni przyniosą bardzo mroźne noce, miejscami temperatura może spaść do -16 stopni Celsjusza. W połowie tygodnia pojawią się słabe opady śniegu i deszczu ze śniegiem. W prognozie widać więc zimę.

Gdzie będzie najzimniej? U kogo spadnie śnieg? Pogoda na 5 dni

Gdzie będzie najzimniej? U kogo spadnie śnieg? Pogoda na 5 dni

Źródło:
tvnmeteo.pl
Za darmo? Nie ma. Zapraszamy za 500 złotych, od ręki

Za darmo? Nie ma. Zapraszamy za 500 złotych, od ręki

Źródło:
tvn24.pl
Premium

Jak wynika z najnowszego raportu Instytutu Monitorowania Mediów, "Najbardziej opiniotwórcze media w Polsce" stacja TVN24 była najbardziej opiniotwórczym tytułem mediowym w 2024 roku. W ciągu 12 miesięcy ubiegłego roku TVN24 zacytowano łącznie 44,5 tysiąca razy.

TVN24 najbardziej opiniotwórczym medium w Polsce

TVN24 najbardziej opiniotwórczym medium w Polsce

Źródło:
IMM

Zmiany w zakresie podatku VAT, podatku miedziowego i podatku od zysków kapitałowych, zwanego popularnie podatkiem Belki - zapowiedział podczas poniedziałkowego wystąpienia minister finansów Andrzej Domański. Przekazał także, że w planach jest "radykalne zawężenie" możliwości wydłużania pięcioletniego terminu przedawnienia podatku.

Cztery ważne zmiany w podatkach. Jest zapowiedź ministra

Cztery ważne zmiany w podatkach. Jest zapowiedź ministra

Źródło:
PAP

Sebastian Klauziński z tvn24.pl oraz Tomasz Patora i Joanna Pęcherska-Fiałek z "Uwaga!" TVN są w gronie nominowanych do głównej Nagrody Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego. To jedna z najważniejszych nagród przyznawanych za materiały dziennikarskie. Nominację w kategorii "Dziennikarz dla planety" zdobyła Magda Łucyan z TVN/TVN24.

Dziennikarze TVN i tvn24.pl nominowani do Nagrody Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego

Dziennikarze TVN i tvn24.pl nominowani do Nagrody Radia ZET im. Andrzeja Woyciechowskiego

Źródło:
Eurozet