Zastrzeżenia części sędziów Sądu Najwyższego w sprawie losowania kandydatów do nowej izby

We wtorek odbyło się posiedzenie Kolegium Sądu Najwyższego, na którym wylosowane zostały 33 nazwiska sędziów SN - kandydatów do Izby Odpowiedzialności Zawodowej, która zastąpiła nieuznawaną Izbę Dyscyplinarną. Wyniki losowania mają zostać niezwłocznie przekazane prezydentowi, który wyznaczy 11 sędziów do tej Izby.

Czytaj także: 33 nazwiska kandydatów do Izby Odpowiedzialności Zawodowej trafią do prezydenta

Do okoliczności losowania kandydatów do nowej izby ustosunkowała się w oświadczeniu, do którego dotarł TVN24, część sędziów Sądu Najwyższego. Podpisali się pod nim między innymi Michał Laskowski, Józef Iwulski i Bohdan Bieniek.

Wskazują oni na zastrzeżenia do przeprowadzenia tego losowania.

Sędziowie, powołując się na Konwencję o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, przypominają, że każdy ma prawo do rozpatrzenia jego sprawy przez sąd "uprzednio ustanowiony ustawą, bezstronny i niezależny". 

"Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka określenie to odnosi się nie tylko do podstawy prawnej samego istnienia sądu, ale również do składu orzekającego w konkretnych sprawach. Spostrzeżenie to skonfrontowane z mechanizmem wyboru sędziów do nowej Izby Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego zmusza do stwierdzenia, że wyłoniony w ten sposób 'sąd' nie będzie spełniał wymogu 'ustanowienia ustawą'. Staje się to zrozumiałe, jeśli 'uwzględni się', że 'ustanowienie ustawą' determinowane jest co najmniej dwoma czynnikami" - piszą sędziowie. Wskazują, że "ustanowienie" musi pochodzić od władzy ustawodawczej, a także, że "ukształtowanie" to musi być "klarowne strukturalnie" i że "niedopuszczalna jest jakakolwiek uznaniowość przy doborze osób mających wchodzić w skład sądu".

Sędziowie w dalszej części pisma stwierdzają, że "przedstawiony wzorzec nie jest realizowany przez mechanizm wyborczy" określony w najnowszej nowelizacji ustawy o Sądzie Najwyższym, w sytuacji "pozostawienia władzy wykonawczej w osobie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej dyskrecjonalnej i niczym nieograniczonej władzy, według nieokreślonych w ustawodawstwie kryteriów, decydowania o składzie sądu dyscyplinarnego", a także w sytuacji dokonywania takiego wyboru spośród "niemal jednej trzeciej obecnego składu Sądu Najwyższego, co czyni, że uprzednie losowanie kandydatów jest iluzoryczne i pozorne".

Sędziowie wskazują także na niewykluczenie z losowania osób powołanych do Sądu Najwyższego "na podstawie wniosku Krajowej Rady Sądownictwa ukształtowanej w składzie i trybie przewidzianym ustawą z dnia 8 grudnia 2017 roku", czyli po zmianach dokonanych w tym gremium przez obóz rządowy.

"Sumą tych spostrzeżeń są dwie konkluzje. Po pierwsze, że 'wyznaczenie' przez Prezydenta RP sądu w rozumieniu art. 22a ust 1 i 2 ustawy o Sądzie Najwyższym stoi w sprzeczności ze standardem 'ustanowienia sądu ustawą' z art. 6 ust 1 Konwencji. Po drugie, że art. 92 ust 2 Konstytucji RP sprzeciwia się zastosowaniu art. 22a ust 1 i 2 ustawy o Sądzie Najwyższym i prowadzącemu 'wyznaczenia' sądu art. 12 ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o Sądzie Najwyższym oraz niektórych innych ustaw" - napisano dalej w oświadczeniu.

"Konsekwencją tego twierdzenia jest uznanie, że Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego nie może przystąpić do losowania sędziów Sądu Najwyższego przeznaczonych do orzekania w Izbie Odpowiedzialności Zawodowej. Podjęcie bowiem tego działania umożliwi Prezydentowi RP ukształtowanie sądu wbrew i z naruszeniem art. 6 ust 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, co narazi Polskę na konieczność wypłaty kolejnych odszkodowań" - stwierdzają na zakończenie sędziowie.