Endometrioza. Nowe wytyczne dotyczące diagnozowania i leczenia

Endometrioza to choroba występująca u około 10 proc. kobiet w wieku rozrodczym. Problem stanowią komórki typowej dla wnętrza macicy błony śluzowej (endometrium) obecne w nietypowych miejscach, zwłaszcza jamie brzusznej. Te nieprawidłowe ogniska podczas cyklu menstruacyjnego podlegają takim samym zmianom, jak prawidłowe endometrium. W rezultacie tworzą się cysty (tak zwane torbiele czekoladowe) i dochodzi do bliznowacenia narządów - np. jajników, jajowodów, pęcherza moczowego i odbytu. Stany zapalne powodują przewlekły ból brzucha, a u dużej części cierpiących na endometriozę kobiet występuje bezpłodność.

OGLĄDAJ REPORTAŻ "TAKA TWOJA URODA" W INTERNECIE W TVN24 GO

Pomimo częstego występowania i poważnych następstw, endometrioza może pozostać niewykryta przez lata. Aby pomóc klinicystom w zapewnieniu najlepszej opieki, w roku 2008 opracowane zostały pierwsze wytyczne, zaktualizowane w roku 2014. Obecna wersja jest trzecią do tej pory i zawiera 109 zaleceń.

192-stronicowy dokument zawiera rekomendacje opracowane po ocenie prac naukowych opublikowanych do 1 grudnia 2020 roku. Podkreśla on jednak "luki badawcze" w obszarze, w którym "nadal jest wiele niewiadomych" – jak ujęła dr Nathalie Vermeulen, starszy specjalista ds. badań w ESHRE, która pomogła w opracowaniu wytycznych.

CZYTAJ WIĘCEJ: "Milion nie wie, że choruje"

Ważna zmiana w porównaniu z poprzednią wersją rekomendacji dotyczy laparoskopii - metody polegającej na wziernikowaniu jamy otrzewnej za pomocą instrumentu optycznego wprowadzonego przez powłoki brzuszne. Wcześniej uznawana za "złoty standard" leczenia, laparoskopia jest obecnie zalecana w wytycznych tylko w szczególnych przypadkach, na przykład pacjentek, u których występują objawy, ale wyniki skanowania są negatywne. W leczeniu bólu zaleca się obecnie terapię hormonalną u pacjentek po operacji w celu stłumienia nawrotów objawów.

Christian Becker, który przewodniczył grupie zajmującej się opracowywaniem wytycznych, podkreślił, że endometrioza dotyka około 190 milionów kobiet na całym świecie, ale nadal jest "wysoce niedoreprezentowana". - Objawy takie jak ból i niepłodność są często wyniszczające dla pacjentek i ich rodzin – dodał profesor Becker z Endometriosis Care Center na Uniwersytecie Oksfordzkim. - Mamy nadzieję, że nowe wytyczne ESHRE dotyczące endometriozy pomogą zarówno pacjentkom, jak i pracownikom służby zdrowia w podejmowaniu decyzji i zrozumieniu choroby - powiedział.

Dr Vermeulen i profesor Becker spędzili dwa lata pracując z międzynarodowymi specjalistami medycznymi, ekspertami epidemiologicznymi i przedstawicielami pacjentek w celu opracowania wytycznych, które obejmują ocenę leczenia chirurgicznego, medycznego i niefarmakologicznego w leczeniu bólu i niepłodności.

Oparte na najnowszych ustaleniach zalecenia dotyczą przede wszystkim najlepszej opieki nad kobietami w wieku rozrodczym, ale także uwzględniają kluczowe luki w postępowaniu klinicznym. Po raz pierwszy uwzględniono endometriozę młodzieńczą, wraz z zaleceniami dotyczącymi diagnozy i odpowiedniego leczenia objawów u nastolatek płci żeńskiej i młodych dorosłych. Ponadto dostępne są rozszerzone informacje na temat menopauzy oraz wskazówki dotyczące zachowania ciąży i płodności w związku z endometriozą.

CZYTAJ WIĘCEJ: Prezes Fundacji "Pokonać Endometriozę": dla trzech milionów kobiet w Polsce nie ma żadnego programu leczenia endometriozy

Endometrioza i nowotwory to kolejny ważny temat poruszany w wytycznych. Na szczęście ryzyko zachorowania na raka nie jest znacząco wyższe u kobiet z endometriozą, a dokument zdecydowanie zaleca klinicystom informowanie o tym pacjentek.

Przedstawicielka pacjentek, Kathleen King – członkini grupy opracowującej wytyczne – powiedziała, że dokument stanie się "niezbędną częścią zestawu narzędzi" dla osób żyjących z objawami endometriozy.

- Zachęcam wszystkie osoby zainteresowane endometriozą do pełnego korzystania z wytycznych – dodała King, naukowiec medyczny i były przewodniczący Stowarzyszenia Endometriozy w Irlandii. - Pacjentki mogą czuć się pewnie w korzystaniu z wytycznych do inicjowania dyskusji z pracownikami służby zdrowia, a ich zespół opieki zdrowotnej ma przewodnik oparty na aktualnych najlepszych praktykach i informacjach naukowych - stwierdziła.