Nie masz pomysłu na świąteczny prezent? Polecamy 15 książek, od których nie sposób się oderwać

Redaktor tvn24.pl Tomasz-Marcin Wrona wybrał 15 książek, które idealnie sprawdzą się jako prezent dla wymagającego czytelnika.

Anthony Flint "Le Corbusier. Architekt jutra"

Portret pełen niejednoznaczności zbudował Anthony Flint w książce "Le Corbusier. Architekt jutra". Głównym bohaterem jest jeden z najważniejszych architektów w historii - Charles-Edouard Jeanneret-Gris, znany jako Le Corbusier. Ale francuski wizjoner szwajcarskiego pochodzenia pozostawił po sobie nie tylko modernistyczne spojrzenie na architekturę. Miał też ogromny wpływ na sztukę i kulturę międzywojnia - był jednym z współtwórców puryzmu w malarstwie.

Jakim był człowiekiem? Z pewnością wierzył, że architektura może zmieniać świat na lepsze. Flintowi udało się dotrzeć do historii, które kryły się za najważniejszymi, spektakularnymi realizacjami pomysłów swojego bohatera. Jednak, co ważniejsze, autorowi książki udało się stworzyć wciągający portret psychologiczny Le Corbusiera. Przyjrzał się bardzo bliskiej relacji architekta z matką, której w listach chwalił się swoimi podbojami erotycznymi. Czytelnik otrzymuje więc opowieść o człowieku, który miał potrzebę kontrolowania wszystkiego wokół, był pyszny i słaby zarazem. I budził kontrowersje.

Benjamin Moser "Sontag. Życie i twórczość"

Susan Sontag - jedna z najważniejszych intelektualistek XX wieku. Jej teksty - eseje, felietony, książki - są kluczem do zrozumienia współczesnej kultury. Jej spostrzeżenia na temat m.in. kultury, feminizmu czy polityki, mimo upływu czasu, nie tracą na aktualności.

Historyk Benjamin Moser zbudował jej portret. Na 760 stronach dogłębnie przeanalizował jej dzieła. Dzięki współpracy z synem pisarki - Davidem Rieffem, Moser miał szansę przestudiować prywatne dokumenty Sontag - dokumentację medyczną, zawartość komputera. Dodatkowo, udało mu się skłonić do rozmowy osoby, które zazwyczaj unikały publicznych wypowiedzi o Sontag. To m.in. pisarz Salman Rushdie czy wieloletnia partnerka pisarki, fotografka Annie Leibovitz. W efekcie trzymamy w ręku książkę, która ukazuje geniusz Sontag, ale też jej codzienną walkę z nałogami czy własną seksualnością.

Biografia "Sontag. Życie i twórczość" otrzymała Nagrodę Pulitzera 2020. 

Joan Didion "Powiem wam, co o tym myślę"

Joan Didion to jedna z najważniejszych pisarek, eseistek i dziennikarek ostatniego półwiecza, która debiutowała w połowie lat 60. XX wieku. W niepowtarzalnym stylu opisywała amerykańską rzeczywistość, a w szczególności przyglądała się codzienności Kalifornii - głównie ruchom kontrkulturowym, hipisowskim. Pisała dla najważniejszych tytułów prasowych w USA. Czytelników na całym świecie ujęła "Rokiem magicznego myślenia" - książką opowiadającą o swoim małżeństwie, śmierci męża i o mierzeniu się ze stratą. 

"Powiem wam, co o tym myślę" to zbiór najsłynniejszych i najważniejszych w karierze tekstów prasowych Didion z lat 1968-2020. To również teksty, które pokazują niespotykany talent i wrażliwość pisarki.

Fran Lebowitz "Nie w humorze"

Sarkazm, cięte riposty, błyskotliwe, ale niekoniecznie dobrze przyjmowane komentarze do otaczającej nas rzeczywistości stały się jej znakiem rozpoznawczym. Podobnie jak męski garnitur, biała koszula i kowbojki. Fran Lebowitz to jedna z ikon Nowego Jorku, znana felietonistka założonego przez Andy'ego Warhola magazynu "Interview".

W "Nie w humorze" Lebowitz patrzy na świat z perspektywy Nowego Jorku, ale opisuje miasto z dystansem. Sięga po uniwersalne tematy: dzieci, seks, rozwój, pracę, literaturę. Choć niektóre fragmenty książki mogą wydawać się hermetyczne, zrozumiałe tylko dla osób dobrze znających Nowy Jork i amerykańską kulturę, to Lebowitz nadrabia gawędziarskim stylem. Najważniejsze, że budzi emocje. W bezpardonowy sposób wygłasza swoje spostrzeżenia, które niektórzy mogą uznać nawet za obraźliwe.

Tomasz Stawiszyński "Ucieczka od bezradności"

Tomasz Stawiszyński, filozof, publicysta, eseista, zastanawia się nad wyzwaniami codzienności. I robi to w sposób przystępny i kompleksowy.

W "Ucieczce od bezradności" nie znajdziemy gotowych odpowiedzi na trudne pytania. Przeciwnie - książka stawia kolejne. Stawiszyński przypomina, że śmierć, strata, ból, smutek stanowią naturalną część naszego życia. A jedynym sposobem na bezradność, która rodzi się w obliczu najcięższych doświadczeń, jest jej zaakceptowanie. Strona po stronie coraz lepiej rozumiemy, że mechanizmy ucieczkowe - jak wyparcie czy przeniesienie - prowadzą donikąd. Stawiszyński rewelacyjnie punktuje iluzoryczny wymiar portali społecznościowych, nowych mitów o dążeniu do sukcesu i szczęścia w rzeczywistości późnego kapitalizmu. Jednocześnie umiejętnie żongluje wielkimi tekstami kultury i wytworami kultury popularnej.

Wisława Szymborska, Jacek Dehnel "Ćwiartka Szymborskiej, czyli lektury nadobowiązkowe. Wybór Jacek Dehnel"

Od śmierci Wisławy Szymborskiej w 2012 roku pojawiło się już kilka prób stworzenia jej portretu. Polska noblistka mistrzowsko bawiła się słowem, czego dowód pozostawiła w poezji i felietonach. Jacek Dehnel pisze, że Szymborska czytała wszystko i o swoich lekturach - czasem bardzo nieoczywistych - pisała z należytym dystansem. Dehnel w książce "Ćwiartka Szymborskiej, czyli lektury nadobowiązkowe", dokonał takiego wyboru felietonów Szymborskiej, aby stworzyć najwierniejszy obraz jej samej. Bo wraz z tym, jak zmieniały się lektury noblistki, tak zmieniało się postrzeganie świata. I choć zmieniał się świat i sama Szymborska to jedno pozostawało niezmienne: trafność spostrzeżeń.

Piotr Jacoń "My, trans"

To jeden z tych reportaży, który należy do listy obowiązkowej. "My, trans" to poniekąd kontynuacja głośnego reportażu naszego redakcyjnego kolegi Piotra Jaconia "Wszystko o moim dziecku", w którym rozmawiał z rodzicami osób transpłciowych i niebinarnych.

"WSZYSTKO O MOIM DZIECKU". ZOBACZ REPORTAŻ PIOTRA JACONIA W TVN24 GO

Teraz Jacoń wspiera głos osób transpłciowych i ich rodziców o wypowiedzi prawników, psychologów, aktywistów. Dzięki temu książka staje się kompleksowym przewodnikiem, który pozwala zrozumieć transpłciowość nieco głębiej.

Zbigniew Rokita "Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku"

"Kajś", czyli po śląsku "gdzieś", sygnalizuje, że Zbigniew Rokita zabiera czytelnika gdzieś, gdzie śląskość ma różne oblicza. Bo o śląskości to reportaż: o jej źródłach i granicach. Jednocześnie autor układa się z własną śląską tożsamością i przynależnością do narodu, który oficjalnie narodem nie jest. Rokita, budując obraz własnej rodziny, mierzy ze sobą różne głosy w dyskusji o Górnym Śląsku. Książka doceniona została Nagrodą Literacką Nike 2021 oraz nagrodą Nike Publiczności.

Rokita jest dziennikarzem i reporterem. Swoje teksty - głównie dotyczące problematyki Europy Środkowej oraz Górnego Śląska - publikował w "Polityce", "Tygodniku Powszechnym", "Znaku" czy "Dzienniku Gazecie Prawnej". Poza "Kajś" w dorobku ma trzy inne książki, w tym "Królowie strzelców. Piłka w cieniu imperium", która została wystawiona w Teatrze Nowym w Zabrzu. 

Beata Sabała-Zielińska "TOPR 2. Nie każdy wróci"

Beata Sabała-Zielińska po raz kolejny sięgnęła po temat górski. Dziennikarka i reporterka, która z Tatrami związana jest całe życie pokazuje miłość do gór, która zdominowana jest przede wszystkim ciągłą troską o bliskich, widmem niebezpieczeństwa, tragedii.

"TOPR 2. Nie każdy wróci" to drugi zbiór w dorobku Sabały-Zielińskiej, który powstał na podstawie rozmów między innymi z ratownikami TOPR, ich rodzinami, świadkami wypadków górskich. To wszystko uzupełniają opinie ekspertów i pojawia się głos środowisk górskich. Tym razem pisarka skupiła się na dwóch tragicznych wypadkach z 2019 roku: na walce o życie grotołazów uwięzionych w Jaskini Wielkiej Śnieżnej oraz na uderzeniu pioruna w Giewont, w wyniku czego zmarły cztery osoby a ponad sto pięćdziesiąt zostało rannych. I byłby to wciągający thriller, gdyby nie fakt, że to zdarzyło się naprawdę.

Z tych historii na pierwszy plan wybijają się emocje kobiet - matek, żon, partnerek górskich ratowników. Jest cierpliwe wyczekiwanie w strachu o bezpieczny powrót do domu. Jest smutek i ból, gdy bliscy nie wracają, a ich życie skończyło się w Tatrach. Książka jest też o tym, czy da się żyć w cieniu gór, które zabrały najbliższych.

Justyna Suchecka "Young power. 30 historii o tym, jak młodzi zmieniają świat"

W czasie pandemii każda pozytywna historia jest na wagę złota. Justyna Suchecka w zbiorze "Young power" odczarowała kolokwialne powiedzenie "ach ta dzisiejsza młodzież". Nasza redakcyjna koleżanka zebrała 31 historii młodych Polek i Polaków, których wspólnym mianownikiem jest to, że urodzili się po 2001 roku i że swoją pasją potrafią zmieniać świat.

CZYTAJ RÓWNIEŻ: FRAGMENT KSIĄŻKI "YOUNG POWER" JUSTYNY SUCHECKIEJ >>>

Suchecka, na co dzień dziennikarka zajmująca się edukacją i sprawami dzieci i młodzieży, udowadnia, że warto kibicować młodym marzycielom. Chociażby dlatego, że możemy się od nich wiele nauczyć, bo ich energia, zapał i nietuzinkowe spojrzenie na rzeczywistość jest zaraźliwe. I nie ma tu silenia się na wielkie słowa: są niezwykłe historie wydawałoby się, że zupełnie zwykłych nastolatków, których mijamy na ulicy, w autobusach i tramwajach. Nastolatków, dla których wiek nie ma znaczenia - znaczenie ma chęć zrobienia czegoś wielkiego. My - nieco starsi, niejednokrotnie zakurzeni sceptycyzmem - możemy czerpać inspirację z "Young power" pełnymi garściami. Suchecka dość jasno przypomina nieco starszym czytelnikom, że jeśli jest im wygodnie w wygniecionej kanapie, to niech przynajmniej nie przeszkadzają młodym w braniu odpowiedzialności za przyszłość.

Karolina Sulej "Historie osobiste"

Fanom polskiej literatury non fiction Karoliny Sulej przedstawiać nie trzeba. Dziennikarka, reporterka, jako pisarka debiutowała zbiorem reportaży o polskiej modzie po 1990 roku "Modni. Od Arkadiusa do Zienia". W dorobku ma również książkowy reportaż "Wszyscy jesteśmy dziwni. Opowieści z Coney Island", który doceniony został między innymi nominacją do Nagrody im. Teresy Torańskiej. 

"Historie osobiste" to swoista kontynuacja poprzedniej książki Sulej "Rzeczy osobiste. Opowieść o ubraniach w obozach koncentracyjnych i zagłady". O ile w poprzedniej Sulej skupiła się na doświadczeniach osób uwięzionych w obozach koncentracyjnych przez pryzmat rzeczy osobistych, ubrań, tak tym razem opisuje codziennie historie, dotyczące walki o "normalne" życie. Bo przez pryzmat materialnych przedmiotów, fotografii, Sulej stara się przypomnieć, że w walce o osobistą godność, pomagało chociażby dbanie o wygląd. W efekcie czytelnik otrzymuje bardzo osobiste, poruszające świadectwo o wojnie i jej realiach.

Bernardine Evaristo "Dziewczyna, kobieta, inna"

Bernardine Evaristo w 2019 roku jako pierwsza czarnoskóra pisarka doceniona została Bookerem - równolegle z Margaret Atwood. Evaristo, wywodząca się z nigeryjsko-angielskiej rodziny, debiutowała w 1994 roku powieścią pisaną wierszem "Island of Abraham". Obecnie jest pierwszą czarnoskórą prezeską Królewskiego Towarzystwa Literackiego. Uznanie i sławę przyniosła jej bestsellerowa powieść "Dziewczyna, kobieta, inna".

Autorka zastanawia się nad tym, co oznacza być czarnoskórą Brytyjką. Na to pytanie nie ma jednej odpowiedzi, a doświadczenie bycia czarną, obrazują historie 12 bohaterek - bardzo różnych. Każda z nich jest w innym momencie swojego życia, w innym wieku, z innymi doświadczeniami. A nawet mieszkają w różnych częściach kraju. Evaristo pokazuje ich siłę, słabości, tęsknoty, determinację, pragnienia. To jedna z tych książek, których się nie pożycza, którą się chce mieć, by w każdej chwili po nią sięgnąć.

Mariana Leky "Sen o okapi"

Mariana Leky podbija serca czytelników nie tylko za Odrą. Urodzona w Kolonii, a mieszkająca w Berlinie autorka, w "Śnie o okapi" realizuje swoje fantazje na temat śmierci. Ale nie jest to mroczny kryminał o seryjnym mordercy. Przeciwnie, Leky mówiła w rozmowie dla "Wysokich Obcasów", że skoro o śmierci nie wiemy tak naprawdę nic, to fantazjowanie na jej temat jest skutecznym sposobem, aby się z nią zmierzyć.

W niewielkiej wiosce, gdzieś między Hesją a Nadrenią Północną-Westfalią, mieszka 10-letnia Luiza z babcią Selmą. Gdy Selmie przyśni się okapi, mieszkańców wioski dopada strach, bo sen ten oznacza, że ktoś z nich umrze w ciągu mniej więcej doby. Magiczny świat, do którego Leky zabiera czytelników, jest przestrzenią refleksji nad relacjami między ludźmi. Pokazuje całą paletę uczuć w niespotykanie wyważony sposób. Z tej baśniowej bardzo mądrej opowieści bije nadzieja i spokój.

Maciej Marcisz "Książka o przyjaźni"

Maciej Marcisz debiutował rewelacyjnymi "Taśmami rodzinnymi" w 2019 roku. Zbudował współczesną sagę rodziny, która korzysta z dobrodziejstw kapitalizmu pełnymi garściami. Przy okazji pyta o rzeczy najważniejsze, wartości, które najmłodszemu pokoleniu mogą wydawać się nieco staroświeckie.

W "Książce o przyjaźni" Marcisz z niezwykłą empatią tworzy wielowymiarowe postaci. Nie znajdziemy tu romantycznego, idealistycznego wyobrażenia przyjaźni. Trójkę bohaterów, którzy znają się od zawsze, łączy przyjaźń, która zostanie wystawiona na próbę.

Ali Smith "Lato"

Szkocka dramaturżka, pisarka i dziennikarka, pisząca między innymi dla "The Guardian", Ali Smith zakończyła swoją bestsellerową serię "Pory roku". "Lato" - czwarty tom nie odbiega poziomem od pozostałych, ale pozostaje otwartą opowieścią, którą równie dobrze się czyta bez znajomości wcześniejszych tomów.

Niemniej jednak w "Lecie" Smith kolejny raz udowadnia, że jest mistrzynią łączenia typowej powieści z literaturą faktu. Bo pisarka dociekliwie przygląda się bieżącym wydarzeniom, ale potrafi je przekuć na punkt wyjścia do głębszej refleksji, nad tym co ważne i uniwersalne. Smith zadaje pytania, które dotkną wszystkie generacje jej czytelników. O stan świata pogrążającego się w katastrofę klimatyczną, o bierność wobec radykalizujących się szowinistów i nacjonalistów. I w końcu: o istotę i zasadność działalności twórczej w rzeczywistości bliskiej końca. Może to brzmieć przytłaczająco, ale tak nie jest.