Gustaw Holoubek nie żyje

Pamiętny Gustaw-Konrad w „Dziadach” Kazimierza Dejmka, Don Pedro Velasquez w „Rękopisie znalezionym w Saragossie” i Mirek w „Pożegnaniach” Wojciecha Hassa, Napoleon w „Marysi i Napoleonie” Leonarda Buczkowskiego – to tylko kilka z imponującej kolekcji filmowych i teatralnych ról Holoubka.

"Nie wiem jak panowie, ale ja wyp****dalam"

Uznawany za jednego z najlepszych polskich aktorów, autorytet i wieloletni profesor warszawskiej Akademii Teatralnej. Pisano o nim: "aktor intelektualny, zdystansowany, należy do owej rasy aktorów, którzy zawsze grają tylko siebie, a których nigdy nie ma się dosyć".

O Holoubku krążą dziesiątki anegdot, a najsłynniejsza z nich związana jest z legendarnym warszawskim SPATiFem. SPATiF w latach 60-tych był miejscem, gdzie koncentrowało się elitarne życie kulturalne stolicy. Do kawiarni, gdzie mniej lub bardziej znani i lubiani sączyli kawę i\lub mocniejsze trunki wtoczył się Jan Himmilsbach, w stanie ewidentnie wskaującym na spożycie, i krzyknął na cały lokal: - Inteligencja - wyp*****alać!. Na to Holoubek, który siedział przy stoliku z przyjaciółmi, spokojnie rozejrzał się po sali, wstał i ogłosił: - Nie wiem jak panowie, ale ja wyp****alam.

Aktor teatralny i filmowy

Holoubek urodził się 21 kwietnia 1923 w Krakowie. Brał udział w kampanii wrześniowej, trafił na rok do obozu jenieckiego. Okupację spędził w Krakowie, tam też skończył aktorskie studia. jego teatralnym debiutem był Charys w "Odysie u Feaków" w Starym Teatrze. Grał w teatrach krakowskich, katowickich, warszawskich. Występował m.in. w "Hamlecie" Szekspira, "Diable i Panu Bogu" Sartre'a, "Królu Edypie" Sofoklesa, "Rzeźni" i "Pieszo" Mrożka, "Operetce" Gombrowicza.

W filmie zadebiutował rolą Feliksa Dzierżyńskiego w "Żołnierzu zwycięstwa" w 1953 r. Zagrał w ponad 50 filmach. Były wśród nich m.in. „Pętla”, „Sanatorium pod Klepsydrą”, „Prawo i pięść”, „Klub profesora Tutki”, „Lawa”. Ostatnio zagrał jedną z głównych ról w filmie Sławomira Kryńskiego "Listy miłosne".

Gustaw-Konrad w "Dziadach" Dejmka

W 1958 roku Holoubek przeniósł się do Warszawy, tam dziewięć lat później w Teatrze Narodowym zagrał legendarną już rolę Gustawa-Konrada w "Dziadach" Dejmka. To zdjęcie z afisza tej sztuki stało się bezpośrednią przyczyną wydarzeń Marca 1968.

Ostatnie przedstawienie zdjętych przez cenzurę "Dziadów" 31 stycznia 1968 przekształciło się w patriotyczną manifestację. - Widzowie reagowali, jakby rozpruto worek więzionych dotąd uczuć - wspominał Holoubek. Okupujący miesiąc później Uniwersytet Warszawski studenci domagali się m.in. przywrócenia spektaklu. Bezskutecznie. Protesty rozbito, a wielu ich uczestników relegowano z uczelni i wcielano do wojska.

Po zdjęciu spektaklu z afisza i zdymisjonowaniu Dejmka przez władze PRL, Holoubek razem z innymi aktorami opuścił Narodowy.

Poseł, senator, wykładowca

W latach 1972-1980 był prezesem Zarządu Głównego SPATiF-u. W 1976 i 1980 uzyskiwał mandat posła na Sejm PRL, którego zrzekł się w 1982 po wprowadzeniu stanu wojennego. W latach 1989-1991 był senatorem I kadencji wybranym z ramienia Komitetu Obywatelskiego, następnie Unii Demokratycznej. Od 1992 do 1993 zasiadał w Radzie ds. Kultury przy Prezydencie RP Lechu Wałęsie.

Odznaczony m.in. dwukrotnie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Był wieloletnim wykładowcą warszawskiej Akademii Teatralnej, od 1994 roku członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 1996 roku - dyrektorem artystycznym Teatru Ateneum.

Trzykrotnie żonaty, za każdym razem z aktorkami: Danutą Kwiatkowską, Marią Wachowiak i Magdaleną Zawadzką. Ojciec dwóch córek i syna.

Wybrana filmografia:

* 2001 - Listy miłosne * 2000 - Świąteczna przygoda * 1999 - Operacja Samum * 1999 - Ogniem i mieczem (film) * 1997 - Księga wielkich życzeń * 1995 - Awantura o Basię * 1994 - Oczy niebieskie * 1989 - Lawa * 1988 - Niezwykła podróż Baltazara Kobera * 1988 - Królewskie sny * 1985 - Jezioro Bodeńskie (film) * 1982 - Nieciekawa historia * 1981 - Limuzyna Daimler-Benz * 1979 - Blaszany bębenek * 1978 - Szpital Przemienienia * 1977 - Pokój z widokiem na morze * 1975 - Mazepa * 1973 - Sanatorium pod klepsydrą * 1969 - Sól ziemi czarnej * 1966 - Odwiedziny o zmierzchu * 1966 - Marysia i Napoleon * 1966 - Klub profesora Tutki * 1965 - Salto * 1964 - Awatar, czyli zamiana dusz * 1964 - Rękopis znaleziony w Saragossie * 1964 - Prawo i pięść * 1962 - Trio * 1962 - Spóźnieni przechodnie * 1961 - Historia żółtej ciżemki * 1958 - Pożegnania * 1957 - Pętla * 1956 - Tajemnica dzikiego szybu * 1955 - Błękitny krzyż * 1953 - Żołnierz zwycięstwa

Źródło: tvn24