Audyt w diecezji po orgiach i zabójstwie. W Sosnowcu chcą "przecierać szlaki"

O powstaniu dwóch komisji do spraw wyjaśnienia skandali z udziałem duchownych w diecezji sosnowieckiej biskup Artur Ważny mówił już w czerwcu.

Komisja ds. rozeznania i rozwoju diecezji sosnowieckiej już pracuje. Jej zadaniem jest przyjrzenie się, jak działają instytucje i struktury w wymiarze duszpasterskim, administracyjnym, prawnym i finansowym. Jej przewodniczącym został Witold Sadecki, audytor specjalizujący się m.in. w optymalizacji procesów biznesowych

- Mam takie głębokie przekonanie, że powinniśmy teraz myśleć przede wszystkim o perspektywach naszego rozwoju jako diecezji sosnowieckiej. Chcemy przyjrzeć się naszym diecezjalnym instytucjom i strukturom w kontekście pewnej specyfiki naszego lokalnego Kościoła. To pozwoli określić nam nasze mocne strony, których czasami można nie być świadomym. Trzeba te atuty jak najlepiej wykorzystać dla dzieła ewangelizacji, aby jeszcze skuteczniej docierać do naszych wiernych. Temu będą służyć działania komisji ds. rozeznania i rozwoju diecezji sosnowieckiej - powiedział Polskiej Agencji Prasowej bp Ważny.

Komisja ma przeprowadzić diagnozę i przedstawić konkretne propozycje działania. Jak zapowiada bp Ważny wskazane przez nią słabe strony zamierzają "traktować ze szczególną uwagą" i wdrożyć proponowane przez nią zmiany.

- Trudno mówić już na tym etapie prac o konkretnych ustaleniach. Komisja do spraw rozeznania i rozwoju ma wymagające zadanie. Będzie bowiem analizować sytuację diecezji w różnych sferach: duszpasterskiej, administracyjnej, prawnej czy finansowej. To różne aspekty tej samej rzeczywistości, które działają na zasadzie naczyń połączonych. Chcemy tak poukładać te klocki, aby się zazębiały i wzajemnie wspomagały - wyjaśnia bp Ważny.

Jak przekazał, równolegle trwają prace nad statutami tej komisji jak i drugiej, której zadaniem będzie zbadanie wydarzeń w diecezji sosnowieckiej, które poruszyły opinię publiczną.

- Chcemy budować na prawdzie, bo ona wyzwala, jak powiedział Chrystus. Jesteśmy więc obecnie na etapie prawno-kanonicznego umocowania obu komisji, aby ich praca odbywała się w jasno określonych ramach. Ten czas pracy prawników może się wydawać niezbyt efektowny, ale jest konieczny dla dalszych działań komisji - powiedział PAP.

W skład komisji mają wejść specjaliści z zakresu prawa świeckiego, prawa kościelnego, historii i archiwistyki, psychologii i psychoterapii oraz komunikacji społecznej. - Zdaję sobie sprawę, że ich praca będzie pewnym przecieraniem szlaków, jeśli chodzi o podobne działania w polskich diecezjach. Stąd myślę, że nie będą ulegać presji pośpiechu, ale raczej skłonią się ku dokładności i opracowaniu konstruktywnych wniosków - zastrzega bp Ważny.

Jak przekazał, od czerwca w diecezji doszło do kilku zmian personalnych.

Nowym wikariuszem generalnym oraz moderatorem Kurii Diecezjalnej został ks. dr Tomasz Smalcerz. - To ksiądz naszej diecezji, specjalista z zakresu prawa kanonicznego. Stanowisko, które objął, jest czymś nowym w naszej kurii, dotychczas nie mieliśmy moderatora kurii. Jego zadaniem jest czuwanie nad pracą wszystkich kurialnych wydziałów oraz ich ewentualne przemodelowanie. Jako wikariusz generalny ma szerokie uprawnienia w diecezji, pozostając w ścisłej współpracy ze mną jako biskupem diecezjalnym - wyjaśnił. Powstał nowy wydział kurialny ds. ewangelizacji, którego dyrektorem został ks. Szymon Wojciechowski, długoletni duszpasterz młodzieży i wielu wspólnot. Nowy biskup powołał też koordynatora pracy na rzecz ubogich i bezdomnych, którym został ks. Mirosław Tosza.

Powstał także zespół księży odpowiedzialnych za kwestie formacyjne. Kandydatów do tego gremium księża mogli wskazywać sami w anonimowych ankietach. Na tej podstawie przewodniczącym został wybrany ks. Konrad Kościk, wieloletni wicerektor sosnowieckiego seminarium.

Bp Ważny zapowiedział także, że między 21 a 24 października w diecezji odbędą się rekolekcje współprowadzone przez osoby skrzywdzone w Kościele. - Myślę, że będzie to coś wyjątkowego, ponieważ Dobrą Nowinę będą tam głosić także ci, którzy doświadczyli raniącego zła. A mimo to, dalej chcą być częścią Kościoła, chcą pokazać, że zawsze jest przestrzeń do pojednania się z Bogiem, bliźnim i samym sobą. Takie rekolekcje są też dobrą okazją do otwartej rozmowy w Kościele o sprawach trudnych, bolesnych i niechcianych. Mam nadzieję, że będziemy mogli się lepiej zrozumieć i umocnić nasze więzi – więzi między świeckimi a duchownymi - powiedział PAP.

Powołanie przez bpa Artura Ważnego komisji ma związek ze skandalami z udziałem duchownych, do których doszło w diecezji przed objęciem przez niego urzędu ordynariusza. Do pierwszego doszło stosunkowo dawno, bo w 2010 r. Pełniący wówczas funkcję rektora sosnowieckiego seminarium ks. dr Mariusz T. miał wdać się w szarpaninę w klubie gejowskim. Po nagłośnieniu sprawy przez media duchowny jeszcze przez półtora roku pełnił funkcję rektora. Po interwencji Stolicy Apostolskiej sosnowieckie seminarium zostało rozwiązane, a studiujący w nim alumni przeniesieni do Częstochowy, gdzie do dziś działa Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Sosnowieckiej.

Trzy inne skandale wybuchały na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy i odbiły się echem w mediach w całej Polsce.

W marcu 2023 przy domu katolickim przy ul. Kościelnej w Sosnowcu znaleziono zwłoki 26-letniego diakona, który miał na ciele liczne obrażenia, wskazujące na zabójstwo. Z ustaleń Prokuratury Okręgowej w Sosnowcu wynika, że diakona zabił 40-letni ksiądz, który następnie sam popełnił samobójstwo, rzucając się pod koła pociągu. Konflikt między duchownymi miał trwać od pewnego czasu. Ksiądz miał m.in. wysyłać diakonowi wiadomości SMS z groźbami. Śledztwo w sprawie śmierci diakona i księdza zostało umorzone, o czym w marcu poinformowała sosnowiecka prokuratura. Z ustaleń śledczych wynika, że ksiądz zabił diakona, oddając do niego sześć strzałów z rewolweru i zadając wiele ciosów nożem; potem popełnił samobójstwo.

Inna głośna sprawa wydarzyła we wrześniu 2023, kiedy w mieszkaniu ks. Tomasza Z., znajdującym się na terenie parafii p.w. NMP Anielskiej w Dąbrowie Górniczej, doszło do interwencji pogotowia i policji. Wydarzenie opisała "Gazeta Wyborcza", nazywając je imprezą o charakterze seksualnym, która wymknęła się spod kontroli. Gdy jeden z uczestników spotkania stracił przytomność, inny wezwał pogotowie, ale ratowników nie chciano wpuścić do środka. Ostatecznie na miejsce wezwano policję, po interwencji której ratownicy mogli zająć się nieprzytomnym. W styczniu 2024 ksiądz Tomasz Z. został aresztowany m.in. pod zarzutem przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, nieudzielenia pomocy oraz udostępniania narkotyków. Ksiądz usłyszał wyrok w kwietniu.

20 marca służby otrzymały wezwanie do mieszkania zajmowanego przez księdza z parafii Niepokalanego Poczęcia NMP w Sosnowcu. Po przyjeździe na miejsce ratownicy reanimowali nieprzytomnego młodego mężczyznę. Jego życia nie udało się jednak uratować. Następnego dnia Prokuratura Rejonowa Sosnowiec-Północ wszczęła śledztwo, które ma wyjaśnić przyczyny i okoliczności zgonu. Ksiądz, w którego mieszkaniu zmarł mężczyzna, usłyszał zarzut posiadania substancji psychotropowej. Nie przyznał się do winy. Po przesłuchaniu został zwolniony.

Ksiądz w diecezji pełnił funkcję sędziego sądu biskupiego. Po tragedii decyzją administratora diecezji arcybiskupa Adriana Galbasa został zawieszony w pełnieniu tej funkcji do czasu wyjaśnienia sprawy.

8 maja nowym biskupem sosnowieckim został ks. Artur Ważny, dotychczas pełniący funkcję biskupa pomocniczego w diecezji tarnowskiej.

Krótko po objęciu sterów w diecezji podkreślał, że po skandalach z udziałem duchownych należy poprawnie zdiagnozować problem, aby nie czynić pochopnych ruchów. - Historia Kościoła pokazuje, że tak jak jednostki niszczyły rzeczywistość społeczną, tak mogą ją też odbudowywać. Liczę na wyjątkowych ludzi, których już spotykam w diecezji, ale trzeba też dbać o systemową odnowę – podkreślał w rozmowie z Radiem eM bp Ważny.