Dlaczego ten rok jest tak gorący?

Źródło:
sciencealert.com, AFP
Bezpieczeństwo w górach w upalny dzień
Bezpieczeństwo w górach w upalny dzieńTVN24
wideo 2/8
Upały - ogólnie

Wysokie wartości temperatury w wielu częściach świata, "niekończące się" fale upałów i pożary - chyba tak najlepiej opisać obecne lato. Eksperci zajmujący się klimatem wskazali, że wszystkie niepokojące zjawiska biorą się z połączenia kilku różnych czynników.

Ubiegły miesiąc został okrzyknięty najcieplejszym czerwcem w historii prowadzenia pomiarów. Według ekspertów programu Copernicus Climate Change Service (C3S), realizowanego przez Komisję Europejską, czerwiec 2023 był o 0,5 stopnia Celsjusza cieplejszy, niż wskazywałaby średnia wieloletnia z okresu 1991-2020.

>>> Czytaj dalej: Najcieplejszy czerwiec w historii. "Rekord nie jest zaskoczeniem"

Choć lipiec jeszcze się nie zakończył, badacze już sugerują, że może go czekać podobny scenariusz.

- Pierwsze 15 dni lipca były najgorętszymi 15 dniami w historii. Tegoroczny lipiec jest na dobrej drodze, by stać się najcieplejszym w historii pomiarów - powiedział Carlo Buontempo, dyrektor C3S.

Prognozy, mówiące o tym, że nie tylko trwające lato może być najcieplejsze w historii, ale także i cały rok 2023 może być rekordowy, poparł także polski Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Eksperci zajmujący się klimatem wskazują, że za ponadprzeciętnie wysoką temperaturę odpowiada połączenie kilku różnych czynników.

Rozwój El Nino

Przez trzy ostatnie lata pogodą na świecie rządziło zjawisko La Nina. Dochodzi do niego, gdy temperatura powierzchni Oceanu Spokojnego w okolicach równika staje się niższa od przeciętnej. Wpływa na to większa aktywność pasatów, które wydobywają chłodne wody głębinowe na powierzchnię oceanu. La Nina potęguje napływ zimnego powietrza znad Kanady do Stanów Zjednoczonych, przez co zimy stają się tam chłodniejsze. Oprócz tego wzmaga monsunowe opady deszczu w Indiach.

Odwrotnością tego zjawiska jest El Nino. Podczas niego powierzchnia wód Pacyfiku staje się cieplejsza. I to właśnie z nim mamy do czynienia teraz i prawdopodobnie przez kilka kolejnych miesięcy.

- To mogło stać się dodatkowym źródłem ciepła na północnym Atlantyku. Ale ponieważ El Nino dopiero się zaczyna, to prawdopodobnie zobaczyliśmy tylko część jego oddziaływania - przekazał Robert Rohde z amerykańskiej grupy monitorującej temperaturę Berkeley Earth.

El NinoMaciej Zieliński/PAP/Reuters

Mniejsza ochrona przed promieniowaniem

Rohde podał, że na ocieplenie Atlantyku mógł wpłynąć spadek stężenia dwóch elementów, które zazwyczaj odbijają światło słoneczne z dala od oceanu i chronią powierzchnię przed ogrzaniem. Mowa o pyle nawiewającym z Sahary oraz aerozolach siarki, pochodzących z paliwa żeglugowego.

Badacz dodał, że jego analiza wykazała, że w regionie północnego Atlantyku znajduje się "wyjątkowo niski poziom pyłu unoszącego się znad Sahary". Zdaniem Karstena Hausteina z niemieckiego federalnego Centrum Usług Klimatycznych, odpowiada za to osłabienie pasatów. Drugie zjawisko to natomiast konsekwencja wprowadzonych w 2020 roku ograniczeń dotyczących żeglugi. - Nie wyjaśnia to całej sytuacji na północnym Atlantyku, ale mogło zwiększyć jego dotkliwość - stwierdził Rohde.

Wpływ antycyklonów

Za niezwykle ciepło w 2023 roku odpowiadać mogą nie tylko zjawiska na wodzie. Jak przekazał Richard Allan, profesor nauk klimatycznych na brytyjskim Uniwersytecie w Reading, ocieplające się oceany wpływają bezpośrednio na wzorce pogodowe na lądzie, przyczyniając się do intensywniejszych fal upałów, susz czy burz. Tymczasem cieplejsza atmosfera może zasysać wilgoć i oddawać ją w niespodziewanych miejscach.

Naukowcy zwrócili uwagę na długość i intensywność utrzymujących się antycyklonów, które wywołują fale upałów.

- Tam, gdzie obszary wysokiego ciśnienia utrzymują się przez długi czas, powietrze opada i ogrzewa się, topi chmury, powodując intensywne promieniowanie słoneczne, które ogrzewa ziemię i powietrze powyżej. A [w tym roku - przyp. red.] fale upałów "utknęły w miejscu" na wiele tygodni - powiedział Allan.

Konsekwencje zjawiska doskonale widać obecnie w Europie. We Włoszech termometry pokazały w tym tygodniu aż 47 stopni, a w Grecji i Szwajcarii trwają pożary.

- W Europie gorące powietrze, które napłynęło z Afryki, pozostaje teraz na miejscu, a obecność wysokiego ciśnienia oznacza, że ciepło w już rozgrzanym morzu, lądzie i powietrzu cały czas rośnie - stwierdziła Hannah Cloke, klimatolog z University of Reading.

Tymczasem Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) ostrzegła, że jeszcze w tym tygodniu może paść kolejny rekord średniej temperatury dla świata. Poprzednią najwyższą wartość odnotowano zaledwie kilkanaście dni temu - 6 lipca.

>>> Sprawdź też: Ziemia się gotuje. Czwartek najcieplejszym dniem w historii pomiarów

Zmiany klimatuAdam Ziemienowicz/PAP

Fala za falą

Kolejnym istotnym czynnikiem są postępujące zmiany klimatu. Według ubiegłorocznego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), procesy te sprawiły, że fale upałów stają się "częstsze i bardziej intensywne w większości regionów lądowych od lat pięćdziesiątych XX wieku".

- Fale upałów nie są pojedynczym zjawiskiem, kilkoma działającymi w jednym czasie. Ale wszystkie są wzmacniane przez jeden czynnik, jakim są zmiany klimatu - mówił Robert Vautard, dyrektor francuskiego instytutu klimatycznego Pierre-Simon Laplace.

Zmiany klimatu wydłużają i wzmacniają fale upałów. Na szczęście ludzkość jest w stanie jeszcze je opanować poprzez natychmiastowe zerwanie z emisjami gazów cieplarnianych. Zdaniem ekspertów zajmujących się klimatem, wprowadzone w tym celu działania są cały czas niewystarczające.

- Wychodzimy ze zwykłych i dobrze znanych naturalnych oscylacji klimatu na niezbadane i bardziej ekstremalne terytorium - przekazała Melissa Lazenby, starsza wykładowczyni ds. zmian klimatu na University of Sussex.

IPCC stwierdził, że fale upałów staną się jeszcze częstsze i silniejsze, jeśli wysiłki zmniejszające emisję gazów cieplarnianych nie będą wystarczające.

- To dopiero początek - mówił Simon Lewis, kierownik katedry nauki o zmianach globalnych na University College London. - Głębokie, szybkie i trwałe cięcia emisji dwutlenku węgla do zera netto mogą powstrzymać ocieplenie, ale ludzkość będzie musiała dostosować się do jeszcze bardziej dotkliwych fal upałów w przyszłości - podsumował.

>>> Zobacz: To może być ostatnie "tak chłodne" lato w naszym życiu

Konsekwencje zmian klimatycznych w EuropieMałgorzata Latos, Adam Ziemienowicz/PAP

Autorka/Autor:kw/dd

Źródło: sciencealert.com, AFP

Pozostałe wiadomości

Po kilku bardzo ciepłych, a nawet gorących dniach temperatura spadnie poniżej 20 stopni. Jak długo potrwa ochłodzenie? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni. Nadchodzi duże ochłodzenie - czy na długo?

Pogoda na 16 dni. Nadchodzi duże ochłodzenie - czy na długo?

Źródło:
tvnmeteo.pl

W niedzielę nad Polską przechodzą burze. W Wielkopolsce dwie osoby zostały ranne po tym, jak drzewa spadły na samochody. Jednym z poszkodowanych był 11-letni chłopiec. W wielu regionach obowiązywały ostrzeżenia meteorologiczne, wydane przez IMGW.

Niebezpieczna pogoda w Polsce. Dwie osoby ranne

Niebezpieczna pogoda w Polsce. Dwie osoby ranne

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

IMGW ostrzega przed silnym wiatrem, który w części kraju będzie zagrożeniem w ciągu nadchodzącej nocy oraz w poniedziałek. Porywy mogą osiągać do 80 kilometrów na godzinę.

Porywy do 80 km/h. IMGW ostrzega

Porywy do 80 km/h. IMGW ostrzega

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro. Noc przyniesie pochmurną aurę z przelotnymi opadami w części kraju. Poniedziałek 9.06 zapowiada się deszczowo i wietrznie w całej Polsce - miejscami możliwe są burze.

Pogoda na jutro - poniedziałek, 9.06. Deszczowa noc w części kraju

Pogoda na jutro - poniedziałek, 9.06. Deszczowa noc w części kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski razem z resztą załogi misji Ax-4 prowadzi ćwiczenia procedury startowej w Centrum Kosmicznym Kennedy’ego na Florydzie. Do startu astronautów pozostało kilkadziesiąt godzin.

"Ze strony rakiety mamy już wszystko na zielono"

"Ze strony rakiety mamy już wszystko na zielono"

Źródło:
PAP

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 6,4 nawiedziło w niedzielę Kolumbię. Wstrząsy były odczuwalne między innymi w Bogocie, stolicy kraju, gdzie w budynkach rozległy się alarmy. W innych regionach lekko rannych zostało kilka osób, odnotowano uszkodzenia budynków.

Trzęsienie ziemi w Kolumbii. W stolicy rozległy się alarmy

Trzęsienie ziemi w Kolumbii. W stolicy rozległy się alarmy

Źródło:
El Tiempo, CNN, tvnmeteo.pl

Fala upałów zalała Indie, uprzykrzając codzienne życie mieszkańców i turystów. W Nowym Delhi i innych miastach temperatura przekracza 40 stopni Celsjusza, zmuszając ludzi do szukania cienia, unikania wychodzenia z domu i ustawiania się w kolejkach po zimne napoje. Meteorolodzy ostrzegają, że najgorsze dopiero nastąpi.

Fala upałów zalewa kraj, temperatura przekracza 40 stopni

Fala upałów zalewa kraj, temperatura przekracza 40 stopni

Źródło:
Reuters

Zadrzechnia, potocznie nazywana czarną pszczołą, po raz pierwszy została zaobserwowana w Roztoczańskim Parku Narodowym. Ten wyjątkowy, ściśle chroniony gatunek przez lata uchodził w Polsce za wymarły, ale obecnie zaczyna pojawiać się w kolejnych regionach.

Rzadki owad w Roztoczańskim Parku Narodowym

Rzadki owad w Roztoczańskim Parku Narodowym

Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

Posiadanie psa w domu może obniżać ryzyko rozwoju egzemy u dzieci genetycznie predysponowanych do tej choroby - sugerują najnowsze badania międzynarodowego zespołu naukowców. Odkrycie rzuca nowe światło na zależność między genami, a wpływem środowiska w kontekście chorób alergicznych.

Psy zmniejszają ryzyko egzemy u dzieci? Nowe badania

Psy zmniejszają ryzyko egzemy u dzieci? Nowe badania

Źródło:
The University of Edinburgh

Trwają ostatnie przygotowania przed startem misji Axiom-4, w której udział weźmie doktor Sławosz Uznański-Wiśniewski. Przed polskim astronautą pracowite dwa tygodnie na orbicie - przeprowadzi on szereg eksperymentów, których nie można zrealizować w ziemskich warunkach. Odliczanie do startu obserwuje z Florydy reporter TVN24 Hubert Kijek.

Już za kilka dni będzie "rękami i oczami" badaczy

Już za kilka dni będzie "rękami i oczami" badaczy

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Za kilkadziesiąt godzin Sławosz Uznański-Wiśniewski zostanie drugim Polakiem w historii, który poleci w kosmos - i pierwszym, który dotrze na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Jego żona, posłanka Aleksandra Uznańska-Wiśniewska towarzyszy mu podczas ostatnich dni przygotowań na Florydzie. Rozmawiał z nią korespondent "Faktów" TVN Marcin Wrona.

Za kilkadziesiąt godzin Polak poleci w kosmos. "To jest jakaś totalna abstrakcja"

Za kilkadziesiąt godzin Polak poleci w kosmos. "To jest jakaś totalna abstrakcja"

Źródło:
tvnmeteo.pl, The European Space Agency

Ponad 800 interwencji przeprowadziła straż pożarna w związku z burzami, które w sobotę przetoczyły się nad Polską. Załogi wypompowywały wodę z zalanych ulic i posesji, usuwały połamane drzewa i konary oraz zabezpieczały uszkodzone dachy. Jedna osoba została ranna.

Połamane drzewa, zerwane dachy. Bilans sobotnich burz

Połamane drzewa, zerwane dachy. Bilans sobotnich burz

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, PAP

Martwy humbak został wyrzucony na brzeg w Rio de Janeiro. Mierzący sześć metrów ssak został znaleziony na miejskiej plaży w sobotę rano. Operacja zabezpieczenia i usunięcia zwłok trwała kilka godzin.

Morze wyrzuciło humbaka na miejską plażę

Morze wyrzuciło humbaka na miejską plażę

Źródło:
Reuters, G1

W sobotni wieczór z powodu ulewnego deszczu przerwano XXIX Ogólnopolskie Spotkanie Młodych Lednica 2000, organizowane na Polach Lednickich. Według organizatorów, w tegorocznej Lednicy brało udział ponad 21 tysięcy osób. Interwencja straży na miejscu nie była jednak konieczna.

Ewakuacja Spotkania Młodych w Lednicy

Ewakuacja Spotkania Młodych w Lednicy

Źródło:
PAP, TVN24

Od poniedziałku nad Polskę wkroczy od północnego zachodu duże ochłodzenie. Temperatura maksymalna w naszym kraju zawierać się będzie między 14 a 19 stopniami Celsjusza, a do czwartku wzrośnie maksymalnie do 22 stopni. Co jeszcze przyniosą nam najbliższe dni?

Pogodowy rollercoaster w czerwcu. "Czeka nas szok termiczny"

Pogodowy rollercoaster w czerwcu. "Czeka nas szok termiczny"

Źródło:
tvnmeteo.pl

Choroby alergiczne są problemem cywilizacyjnym i określa się je mianem epidemii XXI wieku. Jak wskazuje Światowa Organizacja Zdrowia, zajmują już trzecią pozycję na liście najczęstszych chorób przewlekłych. Z alergiami zmagają się nie tylko dzieci, lecz także również dorośli. Sprawdź, jak rozpoznać objawy, kiedy zgłosić się do specjalisty i jak radzić sobie z alergią na co dzień.  

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Alergie u osób dorosłych. Jak sobie z nimi radzić? 

Źródło:
Otrivin

Nawałnica zniszczyła rezerwat przyrody na Litwie. Silny wiatr łamał i powalał zdrowe drzewa na przestrzeni kilku kilometrów. Katastrofę uchwyciły kamery monitoringu straży granicznej.

Nawałnica dosłownie położyła las. Kataklizm na nagraniu

Nawałnica dosłownie położyła las. Kataklizm na nagraniu

Źródło:
Kauno Diena

Ponad dwa tysiące razy interweniowali w piątek polscy strażacy w związku z burzami, które przechodziły nad Polską. Szczególnie trudna sytuacja panowała we Włocławku, gdzie nawałnica przewracała drzewa i zrywała linie energetyczne.

Powyrywane drzewa, ściana deszczu. Ponad dwa tysiące interwencji po burzach

Powyrywane drzewa, ściana deszczu. Ponad dwa tysiące interwencji po burzach

Źródło:
PAP, TVN24

W Tatrach w rejonie Zamarłej Turni doszło do śmiertelnego wypadku. W działaniach Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR) brali też udział słowaccy ratownicy.

Śmiertelny wypadek w Tatrach

Śmiertelny wypadek w Tatrach

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Pogoda w części Teksasu w czwartek przyniosła gwałtowne zjawiska. W wyniku burz, którym towarzyszyły tornada, ulewy i silny wiatr, jedna osoba została ranna. Jeden z wirujących lejów udało się sfilmować z bliska.

Potężne tornado wirowało tuż obok drogi. Nagranie

Potężne tornado wirowało tuż obok drogi. Nagranie

Źródło:
FOX Weather

Część mieszkańców Małopolski nie otrzymała w czwartek alertu RCB. Jak przekazał tvnmeteo.pl rzecznik prasowy Rządowego Centrum Bezpieczeństwa Piotr Błaszczyk, wina leżała po stronie RCB. Trwa ustalanie przyczyny.

Nie dostali alertu RCB podczas silnej burzy

Nie dostali alertu RCB podczas silnej burzy

Źródło:
WZZK Małopolska, RCB, tvnmeteo.pl

Wodnisty katar, swędzenie nosa czy uporczywe kichanie to uciążliwe objawy związane z alergicznym nieżytem nosa (ANN). To jedna z najczęstszych chorób alergicznych, która może występować zarówno sezonowo, jak i przez cały rok. W Polsce z tą przypadłością boryka się około 22 procent społeczeństwa. Jakie są jej przyczyny i jak łagodzić objawy?

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Czym jest alergiczny nieżyt nosa? Objawy, przyczyny, leczenie

Źródło:
Otrivin

Tylko w tym tygodniu morze wyrzuciło na brzeg aż trzy przedstawicielki rodziny Regalecidae, nazywane "rybami zagłady". Eksperci podkreślają, że to wyjątkowa rzadkość.

Trzy "ryby zagłady" wyrzucone na brzeg w krótkim czasie

Trzy "ryby zagłady" wyrzucone na brzeg w krótkim czasie

Źródło:
"Guardian", tvn24.pl

Gwatemalski wulkan Volcan de Fuego przebudził się kilka dni temu. W powietrze wystrzelona została ogromna porcja popiołu i lawy. Od tamtego czasu władze musiały prewencyjnie ewakuować ponad 700 mieszkańców. Są też miejsca, gdzie odwołano zajęcia w szkołach.

Słup popiołu na sześć kilometrów, ewakuacja setek mieszkańców

Słup popiołu na sześć kilometrów, ewakuacja setek mieszkańców

Źródło:
Reuters

Przed nami druga fala monsunu europejskiego, który w tym roku może okazać się wyjątkowo niekorzystny, zimniejszy niż zwykle i do tego suchszy. Gdyby w Indiach monsun letni miał tak mocno zboczyć z kursu, oznaczałoby to katastrofę w rolnictwie. U nas tak źle nie będzie, ale chwilami może być mało przyjemnie.

Czerwiec pełen anomalii pogodowych? Co mówią modele

Czerwiec pełen anomalii pogodowych? Co mówią modele

Źródło:
TVN24+