Dlaczego ten rok jest tak gorący?

Źródło:
sciencealert.com, AFP
Bezpieczeństwo w górach w upalny dzień
Bezpieczeństwo w górach w upalny dzieńTVN24
wideo 2/8
Upały - ogólnie

Wysokie wartości temperatury w wielu częściach świata, "niekończące się" fale upałów i pożary - chyba tak najlepiej opisać obecne lato. Eksperci zajmujący się klimatem wskazali, że wszystkie niepokojące zjawiska biorą się z połączenia kilku różnych czynników.

Ubiegły miesiąc został okrzyknięty najcieplejszym czerwcem w historii prowadzenia pomiarów. Według ekspertów programu Copernicus Climate Change Service (C3S), realizowanego przez Komisję Europejską, czerwiec 2023 był o 0,5 stopnia Celsjusza cieplejszy, niż wskazywałaby średnia wieloletnia z okresu 1991-2020.

>>> Czytaj dalej: Najcieplejszy czerwiec w historii. "Rekord nie jest zaskoczeniem"

Choć lipiec jeszcze się nie zakończył, badacze już sugerują, że może go czekać podobny scenariusz.

- Pierwsze 15 dni lipca były najgorętszymi 15 dniami w historii. Tegoroczny lipiec jest na dobrej drodze, by stać się najcieplejszym w historii pomiarów - powiedział Carlo Buontempo, dyrektor C3S.

Prognozy, mówiące o tym, że nie tylko trwające lato może być najcieplejsze w historii, ale także i cały rok 2023 może być rekordowy, poparł także polski Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej.

Eksperci zajmujący się klimatem wskazują, że za ponadprzeciętnie wysoką temperaturę odpowiada połączenie kilku różnych czynników.

Rozwój El Nino

Przez trzy ostatnie lata pogodą na świecie rządziło zjawisko La Nina. Dochodzi do niego, gdy temperatura powierzchni Oceanu Spokojnego w okolicach równika staje się niższa od przeciętnej. Wpływa na to większa aktywność pasatów, które wydobywają chłodne wody głębinowe na powierzchnię oceanu. La Nina potęguje napływ zimnego powietrza znad Kanady do Stanów Zjednoczonych, przez co zimy stają się tam chłodniejsze. Oprócz tego wzmaga monsunowe opady deszczu w Indiach.

Odwrotnością tego zjawiska jest El Nino. Podczas niego powierzchnia wód Pacyfiku staje się cieplejsza. I to właśnie z nim mamy do czynienia teraz i prawdopodobnie przez kilka kolejnych miesięcy.

- To mogło stać się dodatkowym źródłem ciepła na północnym Atlantyku. Ale ponieważ El Nino dopiero się zaczyna, to prawdopodobnie zobaczyliśmy tylko część jego oddziaływania - przekazał Robert Rohde z amerykańskiej grupy monitorującej temperaturę Berkeley Earth.

El NinoMaciej Zieliński/PAP/Reuters

Mniejsza ochrona przed promieniowaniem

Rohde podał, że na ocieplenie Atlantyku mógł wpłynąć spadek stężenia dwóch elementów, które zazwyczaj odbijają światło słoneczne z dala od oceanu i chronią powierzchnię przed ogrzaniem. Mowa o pyle nawiewającym z Sahary oraz aerozolach siarki, pochodzących z paliwa żeglugowego.

Badacz dodał, że jego analiza wykazała, że w regionie północnego Atlantyku znajduje się "wyjątkowo niski poziom pyłu unoszącego się znad Sahary". Zdaniem Karstena Hausteina z niemieckiego federalnego Centrum Usług Klimatycznych, odpowiada za to osłabienie pasatów. Drugie zjawisko to natomiast konsekwencja wprowadzonych w 2020 roku ograniczeń dotyczących żeglugi. - Nie wyjaśnia to całej sytuacji na północnym Atlantyku, ale mogło zwiększyć jego dotkliwość - stwierdził Rohde.

Wpływ antycyklonów

Za niezwykle ciepło w 2023 roku odpowiadać mogą nie tylko zjawiska na wodzie. Jak przekazał Richard Allan, profesor nauk klimatycznych na brytyjskim Uniwersytecie w Reading, ocieplające się oceany wpływają bezpośrednio na wzorce pogodowe na lądzie, przyczyniając się do intensywniejszych fal upałów, susz czy burz. Tymczasem cieplejsza atmosfera może zasysać wilgoć i oddawać ją w niespodziewanych miejscach.

Naukowcy zwrócili uwagę na długość i intensywność utrzymujących się antycyklonów, które wywołują fale upałów.

- Tam, gdzie obszary wysokiego ciśnienia utrzymują się przez długi czas, powietrze opada i ogrzewa się, topi chmury, powodując intensywne promieniowanie słoneczne, które ogrzewa ziemię i powietrze powyżej. A [w tym roku - przyp. red.] fale upałów "utknęły w miejscu" na wiele tygodni - powiedział Allan.

Konsekwencje zjawiska doskonale widać obecnie w Europie. We Włoszech termometry pokazały w tym tygodniu aż 47 stopni, a w Grecji i Szwajcarii trwają pożary.

- W Europie gorące powietrze, które napłynęło z Afryki, pozostaje teraz na miejscu, a obecność wysokiego ciśnienia oznacza, że ciepło w już rozgrzanym morzu, lądzie i powietrzu cały czas rośnie - stwierdziła Hannah Cloke, klimatolog z University of Reading.

Tymczasem Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) ostrzegła, że jeszcze w tym tygodniu może paść kolejny rekord średniej temperatury dla świata. Poprzednią najwyższą wartość odnotowano zaledwie kilkanaście dni temu - 6 lipca.

>>> Sprawdź też: Ziemia się gotuje. Czwartek najcieplejszym dniem w historii pomiarów

Zmiany klimatuAdam Ziemienowicz/PAP

Fala za falą

Kolejnym istotnym czynnikiem są postępujące zmiany klimatu. Według ubiegłorocznego raportu Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC), procesy te sprawiły, że fale upałów stają się "częstsze i bardziej intensywne w większości regionów lądowych od lat pięćdziesiątych XX wieku".

- Fale upałów nie są pojedynczym zjawiskiem, kilkoma działającymi w jednym czasie. Ale wszystkie są wzmacniane przez jeden czynnik, jakim są zmiany klimatu - mówił Robert Vautard, dyrektor francuskiego instytutu klimatycznego Pierre-Simon Laplace.

Zmiany klimatu wydłużają i wzmacniają fale upałów. Na szczęście ludzkość jest w stanie jeszcze je opanować poprzez natychmiastowe zerwanie z emisjami gazów cieplarnianych. Zdaniem ekspertów zajmujących się klimatem, wprowadzone w tym celu działania są cały czas niewystarczające.

- Wychodzimy ze zwykłych i dobrze znanych naturalnych oscylacji klimatu na niezbadane i bardziej ekstremalne terytorium - przekazała Melissa Lazenby, starsza wykładowczyni ds. zmian klimatu na University of Sussex.

IPCC stwierdził, że fale upałów staną się jeszcze częstsze i silniejsze, jeśli wysiłki zmniejszające emisję gazów cieplarnianych nie będą wystarczające.

- To dopiero początek - mówił Simon Lewis, kierownik katedry nauki o zmianach globalnych na University College London. - Głębokie, szybkie i trwałe cięcia emisji dwutlenku węgla do zera netto mogą powstrzymać ocieplenie, ale ludzkość będzie musiała dostosować się do jeszcze bardziej dotkliwych fal upałów w przyszłości - podsumował.

>>> Zobacz: To może być ostatnie "tak chłodne" lato w naszym życiu

Konsekwencje zmian klimatycznych w EuropieMałgorzata Latos, Adam Ziemienowicz/PAP

Autorka/Autor:kw/dd

Źródło: sciencealert.com, AFP

Pozostałe wiadomości

Temperatura znowu przekroczy 30 stopni, ale nie w całej Polsce. Jaka pogoda czeka nas na końcu lipca i na początku sierpnia? Sprawdź długoterminową prognozę na 16 dni.

Pogoda na 16 dni: nie wszędzie gorący półmetek wakacji

Pogoda na 16 dni: nie wszędzie gorący półmetek wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

Niedziela zapowiada się nieprzyjemnie. Na obszarze niemal całej Polski będzie silnie wiać, a w niektórych regionach pojawią się burze i obfite opady deszczu, przed czym ostrzega Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W niewielkiej części kraju obowiązują również ostrzeżenia IMGW w związku z upałem.

Burze, ulewy, silny wiatr. IMGW ostrzega niemal cały kraj

Burze, ulewy, silny wiatr. IMGW ostrzega niemal cały kraj

Źródło:
tvnmeteo.pl

Gdzie jest burza? W niedzielę od rana nad niektórymi regionami kraju pojawiają się wyładowania atmosferyczne. Wiatr rozpędza się do 70 kilometrów na godzinę. Śledź aktualną sytuację pogodową na tvnmeteo.pl.

Gdzie jest burza? Grzmoty i błyski w części kraju

Gdzie jest burza? Grzmoty i błyski w części kraju

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda nad morzem i na Mazurach dziś nie będzie rozpieszczać. Spodziewamy się częstych opadów deszczu i silnego wiatru. - Zwłaszcza na dużych jeziorach, jak Śniardwy, Mamry, wiatr rozpędzi się naprawdę bardzo solidnie i może być niebezpieczny - podkreślał w TVN24 prezenter tvnmeteo.pl Tomasz Wasilewski.

Pogoda nad morzem i na Mazurach "będzie przypominać październik"

Pogoda nad morzem i na Mazurach "będzie przypominać październik"

Źródło:
TVN24, tvnmeteo.pl

Ostatni weekend lipca we Włoszech jest najgorętszy z dotychczasowych w tym roku. Temperatura dochodzi do około 40 stopni Celsjusza. Przed skutkami upałów ostrzega polskich turystów ambasada RP we Włoszech.

Ambasada we Włoszech apeluje do polskich turystów

Ambasada we Włoszech apeluje do polskich turystów

Źródło:
PAP

Susza hydrologiczna opanowała część Polski. Szczególnie trudna sytuacja panuje w regionach o zwartej zabudowie, gdzie wybetonowane ulice i place utrudniają zatrzymywanie wody. Wiele gmin apeluje o rozsądne korzystanie z zasobów wodnych.

Woda na wagę złota. Apele do mieszkańców

Woda na wagę złota. Apele do mieszkańców

Źródło:
TVN24, IMGW

Rekordowa fala ulewnych deszczy nawiedziła północno-wschodnie regiony Japonii, powodując powodzie i osuwiska ziemi. Japońskie władze poinformowały o co najmniej dwóch ofiarach śmiertelnych.

Woda porwała radiowóz. Nie żyje policjant

Woda porwała radiowóz. Nie żyje policjant

Źródło:
PAP, Reuters, The Japan Times, Kyodo News

Łazik Perseverance mógł odnaleźć ślady dawnego życia na Marsie. Podczas eksploracji doliny, która przed miliardami lat była korytem rzeki, sprzęt natrafił na skałę noszącą intrygujące ślady. Na Ziemi podobne struktury są wiązane z obecnością skamieniałych mikroorganizmów.

W tej skale może kryć się tajemnica marsjańskiego życia

W tej skale może kryć się tajemnica marsjańskiego życia

Źródło:
PAP, NASA

Ponad 130 zniszczonych budynków i ewakuacja tysięcy ludzi - tak wygląda sytuacja w dwóch hrabstwach na północy Kalifornii, gdzie trwa walka z jednym z największych pożarów w historii tego stanu. Ogłoszono stan wyjątkowy. Trudna sytuacja jest też w sąsiednim Oregonie, gdzie spłonęły gospodarstwa i wiele zwierząt - informują lokalne media.

Ponad 130 budynków spłonęło, ogień zagraża tysiącom kolejnych

Ponad 130 budynków spłonęło, ogień zagraża tysiącom kolejnych

Źródło:
PAP, Reuters, CNN, tvnmeteo.pl

Pasażerka samolotu, który miał odlecieć z Rzymu do Katanii, przemycała iguanę. Obecności zwierzęcia nie ujawnił żaden system kontroli lotniskowej, a ku zaskoczeniu wszystkich jaszczurkę na pokładzie wykryła... kotka współpasażerki.

Kotka wyczuła "egzotyczną koleżankę" w samolocie. To był koniec podróży dla jednej z pasażerek

Kotka wyczuła "egzotyczną koleżankę" w samolocie. To był koniec podróży dla jednej z pasażerek

Źródło:
PAP, corriere.it

Zwiększa się powierzchnia plamy ropy powstałej po czwartkowym zatonięciu tankowca w Zatoce Manilskiej u wybrzeży Filipin. Wstępne oględziny wskazują, że wyciek mógł być stosunkowo niewielki. Jeśli paliwa nie uda się zabezpieczyć przed wyciekiem, region czeka katastrofa ekologiczna.

Plama ropy powiększa się z dnia na dzień. Trzykrotny przyrost

Plama ropy powiększa się z dnia na dzień. Trzykrotny przyrost

Źródło:
Al Jazeera, Rappler

Młody lis zaczepiający żabę - taki materiał z okolic Częstochowy otrzymaliśmy na Kontakt 24. Zabawy zwierząt mają kluczową rolę w ich prawidłowym rozwoju, a echa takich zachowań możemy często zobaczyć w ich dorosłym życiu.

Ważna lekcja dla młodego lisa

Ważna lekcja dla młodego lisa

Źródło:
Kontakt 24

Dorosły czarny niedźwiedź z młodym w mieście Winsted w amerykańskim stanie Connecticut zatrzasnął się w samochodzie. Zwierzęta zniszczyły tapicerkę, uruchomiły radio i trąbiły klaksonem. Na zewnątrz auta znajdował się jeszcze jeden zaniepokojony młody osobnik.

Niedźwiedzie weszły do samochodu. Zdemolowały go, włączyły radio i trąbiły klaksonem

Niedźwiedzie weszły do samochodu. Zdemolowały go, włączyły radio i trąbiły klaksonem

Źródło:
PAP

Martwe małże wypełniły chorwacką zatokę Mali Ston. W niektórych hodowlach zginęło prawie 90 procent mięczaków. Pomór zwierząt ma być powiązany z rekordowo wysoką temperaturą wód Adriatyku.

Zginęło 90 procent małży. "Bezprecedensowa katastrofa" w Chorwacji

Zginęło 90 procent małży. "Bezprecedensowa katastrofa" w Chorwacji

Źródło:
PAP

Do silnego wstrząsu doszło na włoskich Polach Flegrejskich. Wstrząsy o magnitudzie 4,0 były odczuwalne w sąsiednim Neapolu. Chociaż nie doszło do poważnych uszkodzeń, aktywność sejsmiczna w tych okolicach budzi niepokój mieszkańców.

Wstrząsy w rejonie najgroźniejszego superwulkanu Europy

Wstrząsy w rejonie najgroźniejszego superwulkanu Europy

Źródło:
PAP, ANSA, tvnmeteo.pl

Setki dzikich zwierząt przekazał rząd Namibii na rzecz krajowego programu pomocy osobom głodującym w związku z suszą. Sytuacja jest tak zła, że ponad 85 tysiącom osób grozi śmierć z głodu - wynika z analizy Światowego Programu Żywnościowego.

Głodują z powodu suszy. Rząd wysyła paczki z mięsem zwierząt

Głodują z powodu suszy. Rząd wysyła paczki z mięsem zwierząt

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

42-letni turysta z Belgii trafił do szpitala z oparzeniami trzeciego stopnia, których doznał w Dolinie Śmierci w Kalifornii - jednym z najgorętszych miejsc na ziemi. Mężczyzna miał stracić klapki, chodząc po gorących wydmach.

W klapkach po Dolinie Śmierci. Finał w szpitalu

W klapkach po Dolinie Śmierci. Finał w szpitalu

Źródło:
CNN, tvnmeteo.pl

Trzęsienie ziemi o magnitudzie 5,0 nawiedziło Teksas. Do zdarzenia doszło w piątek rano czasu lokalnego. Aktywność zarejestrowano bardzo płytko pod ziemią, przez co była odczuwalna na dość dużym obszarze.

Seria trzęsień ziemi w Teksasie

Seria trzęsień ziemi w Teksasie

Źródło:
USGS, KCBD

Rowerzysta w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie natknął się na leśnej drodze na samicę niedźwiedzia grizli z młodymi. Zwierzę prawdopodobnie wystraszyło się i dlatego zaatakowało mężczyznę. Ten obronił się, uderzając niedźwiedzicę w pysk.

Jechał rowerem, grizli "natychmiast powalił go na ziemię"

Jechał rowerem, grizli "natychmiast powalił go na ziemię"

Źródło:
PAP, cbc.ca, vicnews.com

Dwójka astronautów pozostanie na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej (ISS) do czasu, aż inżynierowie nie zakończą prac nad usterkami w ich statku - poinformowała w czwartek NASA. W sobotę minie 50 dni, odkąd załoga Starlinera przebywa w przestrzeni kosmicznej.

Mieli wrócić na Ziemię w czerwcu. NASA nadal nie wie, kiedy to nastąpi

Mieli wrócić na Ziemię w czerwcu. NASA nadal nie wie, kiedy to nastąpi

Źródło:
PAP, NASA

Z powodu upału w marokańskim mieście Bani Mallal w ciągu 24 godzin zmarło 21 osób - podał w czwartek resort zdrowia. W środę w tym regionie temperatura sięgała 48 stopni Celsjusza.

21 zgonów w 24 godziny w jednym mieście. Przez upał

21 zgonów w 24 godziny w jednym mieście. Przez upał

Źródło:
PAP, africanews.com

Miliardy ludzi zmagają się z epidemią ekstremalnych upałów. Jeśli jest jedna rzecz, która łączy nasz podzielony świat, to fakt, że jest coraz bardziej gorąco - komentował w czwartek ostatnie rekordy temperatury na świecie sekretarz generalny ONZ Antonio Guterres. Podkreślił, że "upały, choć niewidoczne, są bardziej zabójcze niż inne skutki zmiany klimatu" i wezwał kraje do podjęcia pilnych działań w celu zmniejszenia skutków tych zmian i ochrony ludności.

"Ekstremalne upały to nowa nienormalność"

"Ekstremalne upały to nowa nienormalność"

Źródło:
PAP, Reuters, un.org, tvnmeteo.pl

W amerykańskim mieście New Gloucester w stanie Maine baribal przewrócił karmnik dla ptaków i uciekł z przymocowaną do niego kamerą. Całe zdarzenie zostało uchwycone na nagraniu skradzionego urządzenia.

Przewrócił karmnik dla ptaków i uciekł z kamerą. Nagranie

Przewrócił karmnik dla ptaków i uciekł z kamerą. Nagranie

Źródło:
Reuters

Utwór Missy Elliott został wysłany... na Wenus. NASA dokonała transmisji za pomocą anteny wchodzącej w skład sieci Deep Space Network. "The Rain (Supa Dupa Fly)" to pierwsza hip-hopowa piosenka, która trafiła w przestrzeń pozaziemską.

Hip-hopowy hit wysłany na Wenus

Hip-hopowy hit wysłany na Wenus

Źródło:
PAP, NASA

Waran z Komodo, największa współcześnie żyjąca jaszczurka, posiada cienką warstwę żelaza pokrywającą zęby - wynika z najnowszych badań. Zdaniem naukowców, ta dość nietypowa cecha pozwala mu skutecznie zabijać ofiary i zdobywać pożywienie.

Zęby warana z Komodo są pokryte żelazem

Zęby warana z Komodo są pokryte żelazem

Źródło:
Nature, phys.org, The Guardian