Stan zagrożenia hydrogeologicznego odwołany

22 marca to Światowy Dzień Wody. Jak przekazał Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy (PIG-PIB), w ostatnich miesiącach sytuacja hydrologiczna i hydrogeologiczna w naszym kraju bardzo się poprawiła. Nie tylko podniósł się stan wód w rzekach, ale również, na skutek długotrwałych opadów atmosferycznych, także zwierciadło pierwszego poziomu wodonośnego wód podziemnych. Trend ten nadal się utrzymuje - poinformował PIG-PIB.

Eksperci z instytutu wyjaśnili, że obecnie stany wód podziemnych w całym kraju "kształtują się w bezpiecznej strefie" i stan zagrożenia hydrogeologicznego został odwołany.

- Jeszcze na początku tego roku na niewielkich obszarach w północnej i centralnej Polsce zwierciadło wód kształtowało się bardzo nisko i obserwowaliśmy tam "niżówkę hydrogeologiczną" (niskie stany wód podziemnych, występujące po okresie deficytu opadów - przyp. red.). Jednak obszary objęte tym zjawiskiem były już niewielkie, w stosunku do okresu jesiennego, gdy "niżówka" była najrozleglejsza - stwierdzili. Badacze zauważyli, że w lutym zjawisko to całkowicie zanikło i w żadnym regionie nie występowała "niżówka hydrogeologiczna". - Pozostały jedynie lokalne ogniska, które będą stopniowo zanikać, pod warunkiem że opady w najbliższych tygodniach nadal będą występować - zastrzegli eksperci. Ich zdaniem, jeśli tendencja wzrostu stanów wody będzie w następnych miesiącach kontynuowana, to dla pewnych obszarów Polski północnej i w Wielkopolsce może przynieść "odwrócenie naturalnego, kilkuletniego trendu spadku zwierciadła wody związanego z niedoborem opadów atmosferycznych".

Eksperci podkreślili, że utrzymujące się przez wiele lat obniżenia zwierciadła płytkich wód podziemnych są niekorzystne, ponieważ mogą inicjować lub intensyfikować procesy stepowienia. Obniżenia zwierciadła płytkich wód występowały z przyczyn naturalnych (deficytu opadów atmosferycznych) lub antropogenicznych (między innymi nadmiernej eksploatacji wód podziemnych, osuszania terenów podmokłych w ramach niewłaściwie prowadzonej melioracji użytków zielonych i gruntów ornych, odwodnienia górnicze oraz budowlane). PIG-PIB wskazał, że "najbardziej zagrożone stepowieniem obecnie są Wielkopolska, Pomorze, Kujawy i Polesie Lubelskie". - Stepowienie obszarów w naszym kraju nie jest tak intensywne, aby miało powodować pustynnienie, jak to ma miejsce w Afryce lub Azji. Jednak problemu nie należy bagatelizować, gdyż stepowienie może prowadzić do nieodwracalnych zmian w naturalnych ekosystemach i lasach, a także być przyczyną znacznego spadku plonów w rolnictwie - zaznaczyli eksperci.

Jakie mamy obecnie zasoby wody pitnej w Polsce w porównaniu do zapotrzebowania? - Zapotrzebowanie na wodę pitną jest dużo mniejsze niż dostępne są do zagospodarowania zasoby. Uwzględniając aktualny pobór wód podziemnych zarówno z ujęć wód, jak również pobór odwodnieniowy, rocznie użytkowane jest około 20 procent zasobów wód podziemnych, a więc rezerwy zasobów w skali kraju kształtują się na poziomie 80 procent - tłumaczyli eksperci. Wskazali, że w Polsce woda pitna dystrybuowana wodociągami według danych GUS w ok. 73 proc. pochodzi właśnie z wód podziemnych. - Mamy w Polsce korzystne warunki dla alimentacji wód podziemnych (zasilania wód podziemnych). Udokumentowane dla obszaru kraju zasoby dyspozycyjne wód podziemnych, wynoszą około 34 miliony metrów sześciennych na dobę - dodali.

Eksperci PIG-PIB zwrócili uwagę, że klimat Ziemi podlega cyklicznym zmianom, wynikającym ze zmian aktywności słonecznej, zmian nachylenia osi ziemskiej względem eliptycznej orbity Ziemi.

- Aktualnie znajdujemy się w fazie holoceńskiego ocieplenia klimatu Ziemi, w której występują krótsze okresy ochłodzenia i ocieplenia - przypomnieli eksperci PIG-PIB, dodając, że najważniejsze dla kształtowania zasobów wodnych kraju i prowadzenia zrównoważonej gospodarki wodnej są kilkunastoletnie cykle z przewagą lat posusznych, występujące przemiennie z cyklami o przewadze lat mokrych. - Wody podziemne są najbardziej odporne na zmiany klimatu, znacznie bardziej niż wody powierzchniowe. Wynika to z warunków występowania tych wód. Środowisko geologiczne stanowi najlepszą ochronę dla wód zarówno ich ilości, jak i jakości - stwierdzili eksperci. Podkreślili, że warstwy wodonośne są również największym i najbezpieczniejszym naturalnym zbiornikiem retencyjnym wód. - Dla obszaru Polski szacuje się, że w strefie aktywnego obiegu wód w zlewniowych systemach wodonośnych zretencjonowane jest około 1,5 tysiąca kilometrów sześciennych słodkich wód podziemnych, tworzących średnio 49 procent średniorocznego odpływu rzek polskich do Bałtyku, wynoszącego 54,3 kilometra sześciennego - przekazali eksperci.