Ma 26 km wysokości. Olympus Mons na Marsie to najwyższa znana góra w Układzie Słonecznym

Źródło:
NASA, space.com, ESA
Zdjęcia powierzchni Marsa wykonane przez łazik Spirit
Zdjęcia powierzchni Marsa wykonane przez łazik SpiritNASA
wideo 2/4
Zdjęcia powierzchni Marsa wykonane przez łazik SpiritNASA

Najwyższe szczyty na Ziemi są niczym w porównaniu z Olympus Mons. To wulkan, który znajduje się na Marsie, a jego wysokość ponad otaczającą go równiną to 26 kilometrów. Uznawany jest za największy wulkan w Układzie Słonecznym, a co za tym idzie również najwyższą znaną nam górę.

● Olympus Mons, czyli Góra Olimp znajduje się w regionie Tharsis Montes na Marsie.

● Jest wulkanem tarczowym, który powstał podczas powolnego i długotrwałego wypływu lawy. Jego zbocze nachylone jest pod niewielkim kątem 5 stopni.

● Olympus Mons wznosi się na 21 287,4 m nad średni poziom planety i 26-27 km ponad otaczającą wulkan równinę. To czyni go największym wulkanem i najwyższą znaną nam górą w Układzie Słonecznym.

● Choć ostatnią erupcję datuje się na 100-200 mln lat temu, niektórzy naukowcy nie wykluczają, że Olympus Mons jest nadal aktywny.

Czerwona Planeta - co wiadomo o Marsie?

Mars jest czwartą planetą od Słońca. Krąży wokół niego w średniej odległości 228 milionów kilometrów. Obok Wenus jest jedną z sąsiednich planet naszej Ziemi. Co ciekawe - Marsa bardzo łatwo można zauważyć na nocnym niebie, ponieważ jest jaskrawoczerwoną kropką. Czerwień to efekt dużej ilości pyłu od tlenku żelaza. Przez to Mars często nazywany jest Czerwoną Planetą.

Naukowcy nie spodziewają się znalezienia życia na Marsie. Zamiast tego szukają oznak tego, że takie życie istniało tam bardzo dawno temu. Wtedy gdy Mars był miejscem cieplejszym, była też na nim woda.

Czerwona Planeta jest o połowę mniejsza od Ziemi, choć doba trwa na nim 24,6 godziny, więc bardzo podobnie jak na Ziemi. Rok na Marsie jest jednak dłuższy - trwa 687 dni ziemskich.

Wokół Marsa krążą dwa księżyce - Fobos i Deimos. Ich kształty można porównać do… ziemniaków. Fobos powoli zbliża się do Marsa i jest prawdopodobne, że zderzy się z nim (lub rozpadnie) za około 50 milionów lat. Mars nie ma natomiast pierścieni. Jeżeli jednak Fobos rzeczywiście się rozpadnie, to może on stworzyć pierścień pyłowy wokół planety.

MarsPAP

Na Marsie znajduje się wiele wulkanów, kraterów uderzeniowych, gór, dolin, kanionów czy pustyń. Wielu obserwatorów twierdzi, że Mars ma jedną z najciekawszych w Układzie Słonecznym topografii.

Warto zwrócić uwagę na system kanionów Valles Marineris, który znajduje się nieco na południe od równika. Jest to największy znany nam kanion w Układzie Słonecznym. Ma długość około pięciu tysięcy kilometrów, szerokość około dwustu kilometrów i głębokość miejscami dochodzącą do jedenastu kilometrów. Dla porównania odległość od Kalifornii do Nowego Jorku w Stanach Zjednoczonych to około 4800 kilometrów.

Powierzchnia MarsaNASA

Olympus Mons

Na Marsie znajduje się największy znany nam wulkan w Układzie Słonecznym - Olympus Mons. Znajduje się on w regionie Tharsis Montes, czyli w największym wulkanicznym regionie Marsa. Jest tam aż 12 wulkanów, z czego cztery największe to wulkany tarczowe: Ascraeus mons, Pavonis Mons, Arsia Mons i Olympus Mons.

Wulkan tarczowy ma spłaszczony, szeroki stożek. Nie zobaczymy na nich gwałtownych erupcji, ale wypływ lawy jest zwykle powolny.

Olympus Mons ma średnicę 624 kilometrów, czyli mniej więcej tyle, ile cała Polska ma szerokości. Wulkan ma wysokość ponad 21 kilometrów ponad średnią powierzchnię planety i około 26 km ponad równinę, która go otacza. Na szczycie tego marsjańskiego wulkanu znajduje się kaldera (zagłębienie w szczytowej części wulkanu) o szerokości 80 kilometrów.

Porównajmy zatem Olympus Mons do największego wulkanu na Ziemi - Mauna Loa na Hawajach. To również wulkan tarczowy. Ma on wysokość “zaledwie” 4170 metrów, ale ponad drugie tyle (4975 m) znajduje się pod wodą. Tak naprawdę jednak cały łańcuch Hawajów, gdzie znajduje się Mauna Loa, zmieściłby się bez problemu w Olympus Mons.

Czytaj też: Naukowcy potwierdzają: znaleźliśmy największy wulkan na świecie

Olympus Mons jest tak wysoki, że często wystaje ponad burze pyłowe, które występują na Marsie. Z tego powodu dostrzegli go już w XIX wieku astronomowie obserwujący Marsa przez teleskopy. Nie wiedzieli oczywiście, że to wulkan, ale widzieli coś, co jest powyżej burz. Nazwali ten obiekt Nix Olympica. Pierwszą dokładną obserwację tego wulkanu zawdzięczamy sondzie Mariner 9, która na orbicie Marsa pojawiła się w 1971 roku.

Wulkany na Marsie i Ziemi różnią się przede wszystkim wielkością. Te marsjańskie, z regionu Tharsis Montes, są zwykle 10 do 100 razy większe niż nasze ziemskie wulkany. Jedną z przyczyn, dla której mariańskie wulkany osiągają takie wysokości, jest brak ruchomych płyt tektonicznych na Marsie.

Co ciekawe, Olympus Mons jest dość młodym wulkanem i naukowcy nie wykluczają, że nadal może być aktywny.

Największy wulkan na Marsie i góra w Układzie Slonecznym - Olympus Mons
Największy wulkan na Marsie i góra w Układzie Slonecznym - Olympus MonsNajwiększy wulkan na Marsie i góra w Układzie Slonecznym - Olympus Monsmeteo

Zobacz także: Łazik Perseverance zabrał nadprogramowy bagaż. Na jego kole utkwiła marsjańska skała

Bibliografia:

mars.nasa.gov/gallery/atlas/olympus-mons.html solarsystem.nasa.gov/planets/mars/in-depth/ space.com/20133-olympus-mons-giant-mountain-of-mars.html www.esa.int - "At the foot of the Red Planet’s giant volcano"

Autorka/Autor:red.//am

Źródło: NASA, space.com, ESA

Źródło zdjęcia głównego: NASA/JPL

Pozostałe wiadomości

Niezwykle ciepła grudniowa aura właśnie dobiegła końca. Czego możemy się spodziewać w święta Bożego Narodzenia i w sylwestra? Sprawdź długoterminową prognozę temperatury na 16 dni, przygotowaną przez prezentera i synoptyka tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: będzie zimniej niż ostatnio

Pogoda na 16 dni: będzie zimniej niż ostatnio

Źródło:
tvnmeteo.pl

Rozpoczęła się kalendarzowa zima, a wraz z nią miejscami spadł słaby śnieg. Biało zrobiło się w niedzielę na wschodzie Mazowsza. Zdjęcia lekko zaśnieżonego krajobrazu otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Trzeba przyznać, że dotrzymała terminu". Śnieg na Mazowszu

"Trzeba przyznać, że dotrzymała terminu". Śnieg na Mazowszu

Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

IMGW wydał alarmy pierwszego stopnia przed intensywnymi opadami śniegu. Obowiązują też ostrzeżenia przed silny wiatrem, który w porywach może rozpędzać się do 70 kilometrów na godzinę. Sprawdź, gdzie należy uważać.

Obfite opady śniegu i porywisty wiatr. Uważajmy

Obfite opady śniegu i porywisty wiatr. Uważajmy

Źródło:
IMGW

W Nowym Jorku spadł śnieg i zrobiło się biało. Amerykańska Narodowa Służba Pogodowa (NWS) poinformowała, że są to pierwsze, mierzalne grudniowe opady w tym mieście od trzech lat.

Tutaj spadł pierwszy od lat śnieg w grudniu

Tutaj spadł pierwszy od lat śnieg w grudniu

Źródło:
Reuters, NBC New York

Sztuczne światło może powodować wyraźne zmiany w nocnym działaniu ekosystemu raf koralowych. Do takich wniosków doszli badacze z Uniwersytetu Brystolskiego. Jak przekazał jeden z autorów publikacji, sztuczne naświetlanie naraża morskie organizmy na "niespodziewane niebezpieczeństwo".

"Niespodziewane niebezpieczeństwo" w morskich głębinach

"Niespodziewane niebezpieczeństwo" w morskich głębinach

Źródło:
PAP, Uniwersytet Brystolski

Na portugalskiej Maderze wieje silny wiatr. Przez wichury odwołano ponad 30 połączeń lotniczych. Wstrzymano też połączenia morskie z wyspą Porto Santo, wchodzącą w skład tego położonego na Atlantyku archipelagu.

Odwołane loty i rejsy na Maderę   

Odwołane loty i rejsy na Maderę   

Źródło:
PAP, madeira.rtp.pt

Pożar, który wybuchł w australijskim buszu, zmusił setki mieszkańców stanu Wiktoria do ewakuacji. Walka z żywiołem trwać może jeszcze co najmniej kilka dni - poinformowały w niedzielę lokalne władze.

Pożar buszu. Wydano nakaz natychmiastowej ewakuacji

Pożar buszu. Wydano nakaz natychmiastowej ewakuacji

Źródło:
PAP, The Guardian

Pogoda na dziś. W niedzielę 22.12 w miejscach kraju czekają nas opady deszczu, a wiatr w porywach mocno się rozpędzi. Termometry wskażą od 2 do 7 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - niedziela 22.12. Jesiennie w całym kraju

Pogoda na dziś - niedziela 22.12. Jesiennie w całym kraju

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przez pół wieku przepisy chroniły wilki na naszym kontynencie, teraz znów będzie można do nich strzelać. Ale póki co - nie w Polsce. Komisja Europejska uchyliła wprawdzie furtkę do polowań na wilki, ale polski rząd deklaruje, że nie zamierza na razie z niej korzystać. Na ten moment więc wilk pozostaje w naszym kraju zwierzęciem pod ścisłą ochroną.

"Kraje zachodnie deklarowały ścisłą ochronę wilków, teraz chcą je zabijać. Nie powinniśmy im tego ułatwiać"

"Kraje zachodnie deklarowały ścisłą ochronę wilków, teraz chcą je zabijać. Nie powinniśmy im tego ułatwiać"

Źródło:
tvn24.pl

W niedzielę 22 grudnia rozpoczęła się kalendarzowa zima. Astronomiczną powitaliśmy dzień wcześniej - w sobotę. Zimowe niebo będzie pełne ciekawych zjawisk astronomicznych.

Rozpoczęła się kalendarzowa zima

Rozpoczęła się kalendarzowa zima

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Pierwszy dzień astronomicznej zimy nie jest w tym roku rekordowo ciepły, ale jak zaznaczyła synoptyczka IMGW Ewa Łapińska, widać tendencję do tego, że temperatura w tym okresie jest coraz wyższa. Po odwilży w tym tygodniu śnieg w górach zdążył już spaść, ale i tak jest go mało. W Zakopanem w sobotę leżały cztery centymetry białego puchu.

Cała Polska na czerwono. "Jest tendencja"

Cała Polska na czerwono. "Jest tendencja"

Źródło:
PAP, IMGW, tvnmeteo.pl

Do pewnej rodziny z amerykańskiego stanu Wirginia zawitał niespodziewany gość. Do domu przez komin wleciała sowa, która usiadła na szczycie choinki. Jej przegonienie nie było łatwe.

Wleciała do domu i usiadła na choince. "Zobaczyłam wielką sowę"

Wleciała do domu i usiadła na choince. "Zobaczyłam wielką sowę"

Źródło:
cbsnews.com, nbcwashington.com

Tysiące osób świętowały w sobotę o świcie przesilenie zimowe, czyli moment rozpoczęcia astronomicznej zimy i zarazem najkrótszy dzień roku na półkuli północnej, na stanowisku archeologicznym Stonehenge w Wielkiej Brytanii.

Najkrótszy dzień roku. Tłumy zebrały się w Stonehenge

Najkrótszy dzień roku. Tłumy zebrały się w Stonehenge

Źródło:
PAP, Reuters, tvnmeteo.pl

W słynącym z charakterystycznych czerwonych skał parku stanowym w amerykańskim stanie Utah część z nich została zabarwiona na niebiesko. Według władz prawdopodobnie ktoś użył armaty prochowej. Żeby wyczyścić skały, trzeba było użyć 90 litrów wody.

"Co wolelibyście zobaczyć?". Incydent w parku narodowym

"Co wolelibyście zobaczyć?". Incydent w parku narodowym

Źródło:
Miami Herald, The Sacramento Bee

Smog spowił w sobotę Nowe Delhi, stolicę Indii. Spowodował, że widzialność była mocno ograniczona. Mieszkańcy skarżyli się na trudności z oddychaniem. Jakość powietrza była znacznie powyżej normy.

"Pieką mnie oczy i ciągle kaszlę, brakuje mi tchu"

"Pieką mnie oczy i ciągle kaszlę, brakuje mi tchu"

Źródło:
Reuters

Tydzień temu w Majottę uderzył potężny cyklon Chido. Sytuacja we francuskim terytorium zamorskim jest trudna - wiele domów nie ma prądu, brakuje wody i jedzenia. - Wieczorami, po zachodzie słońca na ulicach robi się dość niebezpiecznie - powiedziała pani Anna, która wysłała nam swoją relację na Kontakt24. Polka mieszka tam od kilku lat.

"Nie ma prądu, dochodzi do kradzieży, słychać wystrzały z broni gazowej"

"Nie ma prądu, dochodzi do kradzieży, słychać wystrzały z broni gazowej"

Źródło:
BBC, Reuters, Kontakt24

Naukowcy z organizacji Conservation International odkryli w peruwiańskiej Amazonii 27 nieznanych dotąd gatunków zwierząt. Najbardziej dziwacznymi są ryby z głowami przypominającymi "wielki, napuchnięty nos", a także wodno-lądowe myszy.

Ryby z "kluchowatymi głowami", pływające myszy

Ryby z "kluchowatymi głowami", pływające myszy

Źródło:
PAP, CNN

Położna z Majotty opowiedziała historię porodu, do którego doszło w noc po uderzeniu cyklonu Chido w wyspy. Jak wspominała, aby dotrzeć do rodzącej, musiała wspinać się i czołgać przez połamane drzewa. Na zdewastowanym przez żywioł terytorium nie ma wody i prądu, co utrudnia pracę szpitalom położniczym.

Czołgała się pod połamanymi drzewami, by odebrać poród. W szpitalu nie ma wody i prądu

Źródło:
Reuters, BBC

Naukowcy z Koreańskiego Instytutu Nauki i Technologii opracowali pływające drony. Wyposażone są one w "hydrofilowe zęby", dzięki którym mogą wychwytywać unoszący się w wodzie mikroplastik.

Pływające drony z "zębami". Nowy sposób walki z mikroplastikiem

Pływające drony z "zębami". Nowy sposób walki z mikroplastikiem

Źródło:
PAP, onlinelibrary.wiley.com

Silny wiatr szalał w piątek nad Włochami. W Como na północy kraju podmuchy przewróciły stojącą na placu choinkę. Trudna sytuacja panowała także na wybrzeżu Ostii, gdzie wiatr uszkodził kilka konstrukcji w porcie i na plaży.

Wiatr przewracał świąteczne dekoracje i budynki na nabrzeżu

Wiatr przewracał świąteczne dekoracje i budynki na nabrzeżu

Źródło:
ANSA, Fiumicino Online

Z raportu opublikowanego przez brytyjską Agencję Ochrony Środowiska wynika, że 6,3 miliona domów i budynków przedsiębiorstw w Anglii może znaleźć się pod wodą na skutek powodzi. W związku ze zmianami klimatu, które zostały po raz pierwszy uwzględnione w takiej analizie, do 2050 roku liczba ta może wzrosnąć nawet do ośmiu milionów.

Ponad sześć milionów nieruchomości w Anglii zagrożonych powodziami. Alarmujący raport

Ponad sześć milionów nieruchomości w Anglii zagrożonych powodziami. Alarmujący raport

Źródło:
The Guardian, gov.uk, independent.co.uk

Kotik południowy odpoczywał na plaży w Rio de Janeiro. Pojawienie się zwierzęcia o tej porze roku jest rzadkością w tych rejonach Brazylii - zazwyczaj są one częstszymi gośćmi na zimę, nie na początku lata. Obecność ssaka wzbudziła spore zainteresowanie ze strony plażowiczów.

Kotik na kultowej plaży. To rzadki widok o tej porze roku

Kotik na kultowej plaży. To rzadki widok o tej porze roku

Źródło:
G1 Globo, Folha do Leste

Najstarsze na świecie szczątki praprzodka ssaków zostały odnalezione na Majorce. Skamieniałość gorgonopsa, szablozębnego drapieżnika, zachowała się w zaskakująco dobrym stanie. Naukowców zdziwiła jeszcze jedna kwestia - szczątki tych zwierząt znajdowano znacznie dalej od równika.

Na Majorce znaleziono szczątki gorgonopsa

Na Majorce znaleziono szczątki gorgonopsa

Źródło:
CNN, ICP

Gdy my szykujemy się do zimy, na półkuli południowej zaczyna się lato. Mieszkańcy Chile mierzą się już z falą upałów. Temperatura znacząco przekracza 30 stopni Celsjusza.

34 stopnie w cieniu. Wydano pierwsze ostrzeżenie

34 stopnie w cieniu. Wydano pierwsze ostrzeżenie

Źródło:
Reuters, tvnmeteo.pl

Naukowcy z Królewskich Ogrodów Botanicznych w Kew w Wielkiej Brytanii opisali w tym roku łącznie 172 nowych gatunków roślin i grzybów i wybrali z nich 10 najciekawszych. Części nowo odkrytych gatunków już nadano status zagrożonych. Jak podkreślają badacze, "trzeba się ścigać z czasem, aby zdążyć je wszystkie odnaleźć".

"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

"Palma widmo", grzyby zębowe, liany o zapachu marcepanu. Oto nowe gatunki opisane w tym roku

Źródło:
PAP, kew.org

Z powodu ocieplenia warstwa lodu na tatrzańskich jeziorach, w tym na Morskim Oku, jest bardzo cienka. Pracownicy Tatrzańskiego Parku Narodowego apelują do turystów, aby nie wchodzili na zamarznięte stawy, ponieważ lód z łatwością może się załamać.

"Może dojść do tragedii". Apel do turystów

"Może dojść do tragedii". Apel do turystów

Źródło:
PAP

Sporo szczęścia miał kot z Massachusetts, który we wtorek znalazł się na środku zamarzniętego jeziora. W pewnym momencie pod zwierzakiem załamał się lód. Na pomoc ruszyli mu świadkowie, którzy wskoczyli do łódki i w ostatniej chwili wyciągnęli go z lodowatej wody.

Lód pękł pod kotem. To, że żyje, jest "cudem od początku do końca"

Lód pękł pod kotem. To, że żyje, jest "cudem od początku do końca"

Źródło:
CNN, Westford Animal Control

Wysoka temperatura w grudniu sprzyja aktywności kleszczy, dlatego ten niebezpieczny pajęczak może znaleźć się na choince, którą przyniesiemy do domu. Warto przejrzeć swoje zwierzęta, aby sprawdzić czy nie złapały kleszcza, przebywając w pobliżu świątecznego drzewka.

Razem z choinką możemy przynieść do domu nieproszonego gościa. To ryzyko wzrosło

Razem z choinką możemy przynieść do domu nieproszonego gościa. To ryzyko wzrosło

Źródło:
PAP

Potężne tornado przetoczyło się przez miasto Scotts Valley w amerykańskim stanie Kalifornia. Jego niszczycielską siłę widać na nagraniu uchwyconym przez kamerkę samochodową w ciężarówce.

Tornado przewróciło ciężarówkę. Nagranie z wnętrza pojazdu

Tornado przewróciło ciężarówkę. Nagranie z wnętrza pojazdu

Źródło:
CNN