Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, czyli ISS (od angielskiego International Space Station) jest pierwszą stacją kosmiczną, która została stworzona jako wspólny projekt wielu państw. Powstała w celach badawczych dzięki współpracy Stanów Zjednoczonych, Rosji, Kanady, Japonii, Brazylii oraz niektórych państw-członków Europejskiej Agencji Kosmicznej. Obecnie służy za laboratorium interdyscyplinarne i miejsce stacjonowania załóg kosmonautów. Z artykułu dowiesz się, czym jest stacja kosmiczna, jak wygląda i jaką pełni funkcję.
● Międzynarodowa Stacja Kosmiczna (ISS) została wystrzelona na orbitę 24 lata temu, w listopadzie 1998 roku i od tego czasu okrąża ziemię co 90 minut, z szybkością 7,66 km/s.
● Stacja kosmiczna jest umieszczonym na orbicie załogowym statkiem kosmicznym, który powstał w celach badawczych, zapewniając możliwość zamieszkania na niej przez dłuższy czas.
● ISS orbituje na wysokości około 408 km. Zbudowana jest z 16 modułów o łącznej wadze 455 ton.
● Służy jako baza do różnorodnych działań: umożliwia obserwację Słońca i innych obiektów astronomicznych, pozwala na badanie Ziemi oraz wpływu stanu nieważkości lub mikrograwitacji na zachowanie się materiałów i systemów biologicznych (np. w kontekście fizjologii człowieka).
Jak wygląda stacja kosmiczna?
Stacja kosmiczna jest sporym obiektem – ma długość około 100 metrów, więc ma rozmiar zbliżony do boiska piłkarskiego. Przebywać może na niej na stałe 5-7 osób. Zbudowana jest z modułów, jakie stanowią dwa segmenty – rosyjski i amerykański. Na zewnątrz znajdują się panele słoneczne i zautomatyzowane ramiona, które służyły do budowy ISS, a obecnie wykorzystywane są do różnych eksperymentów.
W środku Międzynarodowej Stacji Kosmicznej znajdują się laboratoria, miejsca do obserwacji gwiazd oraz pomieszczenia funkcjonalne, takie jak: łazienka, siłownia, sypialnie. Poprzez odpowiednio zbudowane śluzy można wydostawać się na zewnątrz.
Życie załogi, czyli kto aktualnie przebywa na ISS
Aktualnie na ISS przebywa siedmioro ludzi: dwie kobiety i pięciu mężczyzn z różnych krajów, m.in. z USA i Rosji. Skład ten zmienia się od czasu do czasu, przeciętnie co 6 miesięcy. W kwietniu zakończył się pobyt chińskiej załogi, a 29 września zawita tam załoga lotu SpaceX Crew-5. Najdłużej w kosmosie przebywał Rosjanin, zmarły niedawno Walerij Polakow – aż przez 437 dni!
Załoga najczęściej dostaje się na stację poprzez rosyjskie kapsuły Soyuz. Po wejściu w przestrzeń kosmiczną ludzkie ciało jest narażone na różne nieprzyjemne bodźce związane z brakiem grawitacji – krew dosłownie uderza do głowy, kosmonauci narażeni więc są na obrzmienia, bóle głowy i brzucha. Najbardziej przykrym efektem potrafi być trudna do wyjaśnienia utrata wzroku. Łatwo jest też załodze utracić masę mięśniową, dlatego też Międzynarodowa Stacja Kosmiczna wyposażona jest w siłownię, a członkowie muszą codziennie na niej trenować. Jedzenie na ISS składa się głównie z produktów liofilizowanych i pakowanych próżniowo oraz z zasady takich, które łatwo nie zanieczyszczą wnętrza okruszkami.
Funkcje stacji kosmicznej
Główną funkcją Międzynarodowej Stacji Kosmicznej są badania laboratoryjne, których nie można wykonać swobodnie na Ziemi. Na wyposażeniu stacji znajdują się urządzenia do badania gwiazd neutronowych i cząstek fizycznych różnego rodzaju. Dzięki nim możemy dowiedzieć się więcej chociażby o historii Wielkiego Wybuchu. W laboratoriach rosną rośliny i badany jest m.in. wpływ zerowej grawitacji na ich wzrost. Stacja kosmiczna analizuje też dane na temat naszej planety, np. lasów i robi to za pomocą odpowiednich laserów.
ISS nie oferuje łatwego życia: zerowa grawitacja, narażenie na promieniowanie, ciasne wnętrza i wschody słońca 16 razy dziennie mają negatywny wpływ na funkcjonowanie ludzkiego organizmu. Wszystkie zebrane informacje na ten temat przyczyniają się do lepszego planowania przyszłych wypraw w kosmos, tych dalszych i tych bliższych.
Obserwacja Międzynarodowej Stacji Kosmicznej na żywo, jak śledzić ISS
Obserwacja ISS jest dosyć powszechnym hobby wśród amatorów kosmosu; nie potrzeba tu skomplikowanego sprzętu, tak jak ma to miejsce w przypadku innych obiektów, np. ciał niebieskich. Jak zobaczyć Międzynarodową Stację Kosmiczną? To, gdzie jest ISS, na żywo można śledzić na wielu stronach, w tym m.in. na stronie NASA, inną opcją jest ISS Tracker. Są też dostępne do tego różne aplikacje. Można się zarejestrować na stronie i ustawić alerty na odpowiedni moment do obserwacji ISS – otrzymamy informację, gdy stacja znajdzie się w pobliżu wybranej przez nas lokalizacji.
ISS widać na niebie przez bardzo krótki czas, więc dobrze jest dać sobie odpowiednio wcześniej czas na orientację, aby nie tracić tych cennych chwil. Pomocne jest tu zachodzące słońce lub aplikacje na smartfona służące do obserwacji nieba. Wartości podane są też w stopniach, gdzie 90 stopni oznaczałoby stację tuż nad głową, a im niższa wartość – tym bliżej horyzontu. W niektóre dni stacja kosmiczna jest bardzo jasna, trudno więc jej nie dostrzec i wówczas jest nawet drugim co do jasności obiektem na niebie!
Stacja kosmiczna nad Polską przelatuje często, ale z uwagi na warunki pogodowe jest czasem trudna do obserwacji.
Można również oglądać obraz z samej stacji, dzięki sygnałowi z kamery live:
Źródła: NASA Britannica earthsky.org geekweek.interia.pl nationalgeographic.com
Źródło: NASA
Źródło zdjęcia głównego: NASA