Mała rybka zamieszkująca wody tropikalne przeszła test lustra określający istnienie samoświadomości. Mierząca zaledwie 10 centymetrów ryba próbowała usunąć z siebie oznaczenie po tym, jak zobaczyła swoje odbicie w lustrze.
W serii eksperymentalnych obserwacji, przeprowadzonych na Uniwersytecie Osakijskim w Japonii, wargatek sanitarnik (łac. Labroides dimidiatus) był w stanie rozpoznać swoje odbicie w lustrze.
Test lustra, któremu poddana była ryba, to metoda badania samoświadomości. Po raz pierwszy został przeprowadzony na szympansach w latach 70. Grupa szympansów, która nigdy wcześniej nie widziała lustra, na początku brała swoje odbicie jako zagrożenie. Po pewnym czasie zwierzęta zrozumiały, że w lustrze widzą siebie. Pozytywny wynik testu sugeruje, że jakaś część mózgu musi być świadoma własnego istnienia.
Przebieg badań
Wargatek sanitarnik to niewielka ryba z rodziny wargaczowatych, znana też pod nazwą "ryba czyściciel". Został wybrany do testów, ponieważ ma dobry wzrok - potrafi wykryć pasożyty na ciele innych ryb. Wzrok odgrywa tu kluczową rolę, ponieważ jeśli stworzenie nie jest w stanie zobaczyć odbicia w lustrze, nie nadaje się do przeprowadzenia testu. Oczywiście nie oznacza to, że nie zdaje sobie sprawy z własnego istnienia.
Japońscy naukowcy namalowali na ciele ryb brązowy znak w miejscu, które można było zobaczyć tylko w lustrzanym odbiciu. Barwa znaku przypominała kolor pasożytów. Ryby, po obejrzeniu się w lustrze, próbowały usunąć ślad poprzez tarcie ciał o twarde powierzchnie. To potwierdza, że rozumiały, że odbicie należało do nich. Gdy zastosowano przezroczysty, a nie brązowy znak, ryby nie próbowały go usunąć.
- Ryba pokazuje zachowania podczas testu lustra, które są przyjmowane jako dowód na samoświadomość u wielu innych gatunków - powiedział biolog ewolucyjny Alex Jordan z Towarzystwa Maxa Plancka w Hamburgu, który kierował badaniem opublikowanym w czasopiśmie "PLOS Biology".
Samoświadomość zwierząt
Do tej pory zwierzętami, które przeszły test samoświadomości, są między innymi ssaki - kilka gatunków małp (bonobo, szympansy, goryle i orangutany), słonie, świnie, delfiny, orki oraz ptaki z rodziny krukowatych i gołębie.
- Uważam, że istnieje spektrum zwierzęcej świadomości. Pewne zwierzęta, jak naczelne, pokazują zdolności bliższe ludzkiej świadomości - powiedział Alex Jordan. - Moja praca nie skupia się na tym, że ryby są tak samo inteligentne, jak szympansy, ale sposób, w jaki zadajemy to samo pytanie w obrębie taksonów (grup zwierząt), wymaga ponownej oceny - dodał.
Psycholog ewolucyjny Gordon Gallup z amerykańskiego Uniwersytetu Albany, pionier testu lustrzanego, nazwał badania "niepoprawnymi metodologicznie". Zarzucił też naukowcom "gorliwość podważania integralności" techniki oceny samoświadomości zwierząt.
Innego zdania jest natomiast prymatolog Frans de Waal, naukowiec zajmujący się badaniem ssaków naczelnych z amerykańskiego Uniwersytetu Emory. Według niego badania są "interesujące i prowokujące".
- Mamy nadzieję, że to badanie otworzy dyskusję na temat samoświadomości u zwierząt. Zamiast czarno-białego rozróżnienia, jakie mieliśmy dotychczas, że niektóre zwierzęta je mają, a większość z nich nie, musimy opracować bardziej stopniową perspektywę - podkreślił de Waal.
Autor: anw/rp / Źródło: Reuters
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock