Naturalny Brexit. Doszło do niego już dawno temu

Powstanie Cieśniny Kaletańskiej
Powstanie Cieśniny Kaletańskiej
Imperial College London
Powstanie Cieśniny KaletańskiejImperial College London

Naukowcy odkryli dowody na to, w jaki sposób Wielka Brytania oddzieliła się kiedyś od kontynentalnej Europy. Okazuje się, że przyczyniły się do tego dwa zdarzenia - rozlanie się lodowcowego jeziora, a później - wielka powódź.

Prawie 450 tysięcy lat temu, gdy Ziemia znajdowała się w epoce lodowej, lód pokrywał obszary od Brytanii, przez Morze Północne, aż do Skandynawii. Do tego poziom morza był niski, przez co kanał La Manche był suchym lądem ze zmrożonym tundrowym krajobrazem, poprzecinanym małymi rzekami.

Uważa się, że oddzielenie się Wielkiej Brytanii od reszty Europy było wynikiem rozlania się jeziora proglacjalnego (typ akwenu, który tworzy się na przedpolu lodowca) na obecnym terenie Morza Północnego. Jednak ta teoria nie została udowodniona.

Dwa etapy oddzielenia

Obecnie naukowcy z Imperial College w Londynie i ich koledzy z różnych instytutów w Europie wykazali, że powstanie Cieśniny Kaletańskiej (cieśnina Dover), stanowiącej najwęższą część kanału La Manche, było podzielone na dwa etapy. Najpierw wylało się jezioro, a później pojawiła się katastrofalna powódź. Wyniki opracowania opublikowano we wtorek w czasopiśmie "Nature Communications".

10 lat temu naukowcy z Imperial College ujawnili geofizyczny dowód tych wydarzeń. Odkryli ogromne doliny w dnie morskim w środkowej części kanału La Manche. Naukowcy uważają, że sieć tych dolin jest dowodem na ogromną powódź, która wyżłobiła je w powierzchni Ziemi. Badacze przypuszczają, że powódź mogła spowodować także wyłom w grzbiecie ze skał wapiennych, który łączył Francję i Wielką Brytanię.

Sieć dolin

Nowe badania zespołu współpracującego z naukowcami w Europie pokazują, jak dokładnie doszło do powstania wyłomu w skałach w Cieśninie Kaletańskiej pomiędzy Dover i Calais. Nowe geofizyczne dane zebrane przez naukowców z Belgii i Francji zostały połączone z danymi dotyczącymi dna morskiego Wielkiej Brytanii. W efekcie analizy danych udowodniono, że na dnie morza istnieją olbrzymie zagłębienia i sieć dolin.

Zespół naukowców wykazał, że wapienny grzbiet zadziałał jak zapora, za którą znajdowało się jezioro proglacjalne. Teoria jeziora pojawiła się po raz pierwszy w pracach naukowych już 100 lat temu, jednak obecnie badacze wykazali, że jezioro się przepełniło i zaczęło się przelewać przez grzbiet skalny ogromnymi wodospadami. W efekcie grzbiet uległ erozji i później zawaleniu. Ogromna ilość wody wlała się do doliny za grzbietem.

Batymetryczna mapa Cieśniny KaletańskiejImperial College London

Kotły eworsyjne

Badacze uważają, że duże zagłębienia, które odkryli na dnie, to kotły eworsyjne, czyli zagłębienia, jakie tworzy na dnie spadająca woda z wodospadu. Kotły eworsyjne w Cieśninie Kaletańskiej są ogromne, mają kilka kilometrów średnicy i około 100 metrów głębokości i wiadomo, że zostały wydrążone w litej skale. Około siedmiu takich kotłów znajduje się w linii od portu w Calais do portu w Dover. Badacze sugerują, że są one dowodem na przelanie się wody z jeziora położonego w południowej części Morza Północnego.

Ułożenie kotłów w prostej linii sugeruje, że woda spływała z jednego grzbietu skalnego, który najprawdopodobniej miał długość około 32 kilometrów i wysokość 100 metrów i znajdował się pomiędzy Europą i Wielką Brytanią.

Wielka powódź

Naukowcy znaleźli także dowód na to, że to drugie wydarzenie całkowicie otworzyło Cieśninę Kaletańską. Setki tysięcy lat po częściowym zawaleniu się grzbietu, nowy system dolinowy - Kanał Lobourg - został wyrzeźbiony przez ogromną powódź, która przeszła przez Cieśninę Kaletańską. Badacze wykazali, że ten system zagłębień jest połączony z ogromną siecią dolin w środkowej części kanału La Manche. Naukowcy sugerują także, że późniejszą erozję powodziową mogło spowodować przelanie się innych, mniejszych jezior, położonych przed pokrywą lodową na Morzu Północnym.

Wizualizacja 3D dna Cieśniny KaletańskiejImperial College London

Połączenie wszystkich informacji w całość zajęło naukowcom 10 lat. Teraz są oni przekonani co do tego, czym była spowodowana ogromna powódź na terenie kanału La Manche sprzed tysięcy lat.

- Bazując na dowodach, które zobaczyliśmy, uważamy, że 450 tysięcy lat temu Cieśnina Kaletańska mogła być wielkim grzbietem zbudowanym ze skał wapiennych, łączącym Wielką Brytanie z Francją i wyglądającym bardziej jak zmrożona tundra na Syberii niż środowisko pełne zieleni, które znamy dzisiaj. To mógł być zimny świat z wodospadami spadającymi z białej skarpy zbudowanej z wapienia, którą widzimy dzisiaj w Białych Klifach w Dover - powiedziała współautorka badań dr Jenny Collier z Wydziału Nauk o Ziemi i Inżynierii z uczelni Imperial College London. - Nadal nie wiemy na pewno, dlaczego jezioro proglacjalne się wylało. Być może część pokrywy lodowej oderwała się i runęła do jeziora, spowodowała falę, która wyrzeźbiła ścieżkę dla wody, która mogła spłynąć kaskadą przez grzbiet wapienny. W warunkach katastrofalnego uszkodzenia grzbietu, mogły nastąpić wstrząsy - które obecnie są nadal charakterystyczne dla tego regionu - i dalej osłabić grzbiet. To mogło spowodować zawalenie się grzbietu wapiennego i powstanie wielkiej powodzi, której dowód znaleźliśmy w naszych badaniach - dodała dr Collier.

Pierwsze badania

Inżynierowie po raz pierwszy znaleźli dowód na istnienie kotłów eworsyjnych, gdy prowadzili badania geologiczne dna Cieśniny Kaletańskiej w latach 60. XX wieku. Nikt nie wiedział wtedy, jak powstały, ale nazywano je "Fosą Dangearda". W ogromnych zagłębieniach znajdował się luźny żwir i piasek, przez co inżynierowie musieli przesunąć trasę Eurotunelu, aby nie przebiegała przez obszar, w którym występowały kotły.

Teorię powstania kotłów eworsyjnych po raz pierwszy zaproponował w 1985 roku geolog morski Alec Smith z londyńskiej uczelni Bedford College. Już wtedy stwierdził on, że to starożytne wodospady utworzyły zagłębienia, jednak z powodu braku twardych dowodów zapomniano o tym pomyśle. Obecnie autorzy najnowszych badań potwierdzają, że wstępna teoria Smitha była prawdziwa.

Wielka Brytania mogła być jak Dania

Zdaniem naukowców, gdyby nie szereg wydarzeń geologicznych, Wielka Brytania mogłaby być nadal połączona z Europą kontynentalną i być jedynie wysunięta w stronę morza, podobnie jak Dania.

- Powstanie wyłomu w pomoście lądowym pomiędzy Dover i Calais było niewątpliwie jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Wielkiej Brytanii, które pomaga kształtować naszą tożsamość kraju wyspiarskiego nawet dzisiaj. Gdy zakończyła się epoka lodowa i podniósł się poziom mórz i oceanów, przez co dno doliny zostało ostatecznie zalane, Wielka Brytania utraciła fizyczny kontakt z kontynentem. Gdyby nie ogromny wyłom, Wielka Brytania nadał byłaby częścią Europy. To pierwszy Brexit, taki, za którym nikt nie głosował - powiedział Sanjeev Gupta z Wydziału Nauk o Ziemi i Inżynierii z Imperial College London, współautor najnowszych badań.

Dalsza analiza, by poznać czas wydarzeń

Choć naukowcy wiele udowodnili, nadal nie wiedzą dokładnie, kiedy wystąpiły poszczególne zdarzenia. Badacze chcą teraz pobrać próbki rdzeniowe z osadów znajdujących się w zagłębieniach i analizując je ustalić, kiedy nastąpiła erozja i napełnienie kotłów, a także jak do tego doszło. Wiedza o tym, kiedy dokładnie to nastąpiło pozwoliłaby badaczom na lepsze poznanie ewolucji Wielkiej Brytanii, odrębnej od Europy Kontynentalnej. Przeprowadzenie badań może być jednak bardzo trudne, ponieważ będzie wiązało się z poradzeniem sobie z ogromnymi zmianami pływowymi, które występują w Cieśninie Kaletańskiej, a także z przemierzeniem najbardziej ruchliwego szlaku wodnego na świecie.

Autor: AP,zupi/map / Źródło: phys.org, Imperial College London

Źródło zdjęcia głównego: Imperial College London

Pozostałe wiadomości

IMGW wydał najnowszą prognozę zagrożeń meteorologicznych. Na horyzoncie widać upał - jednego dnia alarmami drugiego stopnia może zostać objęta nawet połowa województw. Sprawdź, gdzie może być niebezpiecznie.

Pół Polski na pomarańczowo. IMGW może wydać ostrzeżenia przed upałem

Pół Polski na pomarańczowo. IMGW może wydać ostrzeżenia przed upałem

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na jutro, czyli na wtorek 26.08. Noc będzie zróżnicowana pod względem zachmurzenia, miejscami mogą wystąpić przelotne opady. Temperatura utrzyma się na umiarkowanym poziomie. W dzień dominować będzie pogodna aura, choć na północnym wschodzie możliwe są przelotne deszcze i lokalne burze.

Pogoda na jutro - wtorek, 26.08. Nocą miejscami przydadzą się parasole

Pogoda na jutro - wtorek, 26.08. Nocą miejscami przydadzą się parasole

Źródło:
tvnmeteo.pl

Intensywne opady deszczu spowodowały zniszczenia w południowym Jemenie. Jak opowiadali mieszkańcy miasta Aden, były to jedne z najpoważniejszych podtopień, jakie pamiętają. Woda wdzierała się do domów i niszczyła samochody.

Lało przez dwa dni. "Wszędzie zniszczone samochody, zalane domy"

Lało przez dwa dni. "Wszędzie zniszczone samochody, zalane domy"

Źródło:
Reuters, Anadolu Ajansi

Gwałtowny skok temperatury nastąpi już w ciągu kilku dni. Na jak długo zawita do nas ciepło? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni, przygotowaną przez prezentera tvnmeteo.pl Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: upał na sam koniec wakacji

Pogoda na 16 dni: upał na sam koniec wakacji

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Hiszpanii trwa walka z gigantycznymi pożarami. W jednej z gmin w Galicji płomienie zdołały zbliżyć się do gospodarstw domowych. Władze alarmują, że tegoroczny sezon pożarowy jest najgorszy od blisko 20 lat.

Płomienie blisko domów. "Prowincja stoi w ogniu"

Płomienie blisko domów. "Prowincja stoi w ogniu"

Źródło:
Reuters, ENEX, El Pais

Sierpniowy rekord temperatury minimalnej został pobity na jednym z polskich mrozowisk. W poniedziałek rano termometry na stacji Biegun Zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej pokazały zaledwie -3,6 stopnia Celsjusza. Przy gruncie było jeszcze mroźniej.

Tak mroźno w sierpniu nie było tu jeszcze nigdy

Tak mroźno w sierpniu nie było tu jeszcze nigdy

Źródło:
Biegun zimna Kotliny Orawsko-Nowotarskiej, IMGW, tvnmeteo.pl

W USA potwierdzony pierwszy przypadek zakażenia muchą śrubową u człowieka. Larwy tego pasożyta żyją w ciele żywiciela, zjadając jego tkanki. Owad jest szczególnie niebezpieczny dla zwierząt hodowlanych.

Mucha śrubowa w ciele człowieka. Pierwszy przypadek w USA

Mucha śrubowa w ciele człowieka. Pierwszy przypadek w USA

Źródło:
Reuters

Na północno-wschodnią część Wietnamu natarł groźny tajfun Kajiki. Miejscowe władze ewakuowały ponad 500 tysięcy osób oraz zamknęły szkoły i lotniska.

Ponad pół miliona osób z nakazem ewakuacji. Tajfun nadciągnął

Ponad pół miliona osób z nakazem ewakuacji. Tajfun nadciągnął

Aktualizacja:
Źródło:
Reuters

Stado dzików spacerujące po jednej z dzielnic Budapesztu zwróciło uwagę jej mieszkańców. Władze stolicy Węgier postanowiły wyjść naprzeciw problemowi, stawiając w części miasta specjalne pułapki.

W tej stolicy postawiono pułapki na dziki

W tej stolicy postawiono pułapki na dziki

Źródło:
PAP

Górskie mokradła w Kolorado mogą być miejscem powstawania silnej neurotoksyny. Jak wynika z badań, na skutek zanieczyszczenia środowiska w regionie powstały dogodne warunki do syntezy metylortęci. Naukowcy apelują, że jest to szczególnie niebezpieczne, ponieważ ekosystem jest źródłem wody pitnej dla ponad trzech milionów ludzi.

Górskie mokradła produkują śmiertelnie groźną substancję

Górskie mokradła produkują śmiertelnie groźną substancję

Źródło:
The Conversation

Firma SpaceX odwołała kolejny lot testowy Starshipa. W nocy z niedzieli na poniedziałek największa rakieta świata miała po raz dziesiąty wznieść się w powietrze. Jednak na pół godziny przed startem inżynierowie przerwali procedurę.

Lot Starshipa wstrzymany. Jest nowa data startu

Lot Starshipa wstrzymany. Jest nowa data startu

Źródło:
PAP, Reuters, SpaceX

W Normandii na północy Francji udało się uchwycić na nagraniu niezwykle efektowne zjawisko - fragment klifu runął do morza. Choć w pobliżu znajdowali się ludzie, w zdarzeniu nikt nie ucierpiał.

Fragment klifu runął do morza. Zobacz nagranie

Fragment klifu runął do morza. Zobacz nagranie

Źródło:
Reuters, huffingtonpost.fr

W niedzielę północne Włochy nawiedziła gwałtowna burza, które przyniosła ze sobą silny deszcz i wiatr, a miejscami także grad. Żywioł łamała drzewa, dewastował plaże oraz zamieniał ulice w potoki. Trwa usuwanie szkód.

Sztab kryzysowy, połamane drzewa, utrudnienia na kolei

Sztab kryzysowy, połamane drzewa, utrudnienia na kolei

Źródło:
PAP, tg24.sky.it

Hiszpańska agencja meteorologiczna AEMET przekazała, że fala upałów, która zakończyła się przed niespełna tygodniem, była najsilniejsza w historii pomiarów. Sierpniowa anomalia temperatury wyniosła 4,6 stopnia Celsjusza.

Takiej fali upałów jeszcze tam nie było

Takiej fali upałów jeszcze tam nie było

Źródło:
PAP, EFE, El Mundo

Tuż za Erin, która przez jakiś czas była huraganem, utworzyła się inna burza tropikalna. Fernand, bo takie otrzymała imię, w najbliższych dniach będzie przemieszczać się przez środkowy Atlantyk.

Tuż za Erin podąża Fernand. Czy stanie się huraganem

Tuż za Erin podąża Fernand. Czy stanie się huraganem

Źródło:
The Weather Channel, AccuWeather

W niedzielę na Kasprowym Wierchu leżał śnieg. Opady związane były z zimnym powietrzem arktycznym, które napływa obecnie do Polski. W niektórych miejscach termometry pokazywały w nocy ujemne wartości.

Odrobina zimy w sierpniu. W Tatrach spadł śnieg

Odrobina zimy w sierpniu. W Tatrach spadł śnieg

Aktualizacja:
Źródło:
TOPR, tvnmeteo.pl, TVN24

Szron pojawił się na samochodach w nocy z soboty na niedzielę. Na Kontakt24 otrzymaliśmy zdjęcia dokumentujące przymrozek na Dolnym Śląsku. To nie jedyne ciekawe zjawisko, jakie przyniosła nam pogoda w ciągu ostatniej doby.

Grad, szron i trąby wodne. Sobotnia aura na zdjęciach

Grad, szron i trąby wodne. Sobotnia aura na zdjęciach

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl, Kontakt24

Jezioro w północnym Pakistanie jest na skraju wylania. Jak poinformowały władze prowincji Gilgit-Baltistan, zbiornik powstał na skutek zejścia lawiny błotnej, która zablokowała jedną z rzek. Jeśli dojdzie do przerwania naturalnej tamy, spiętrzona woda może zagrozić kilku miastom.

Po lawinie powstało jezioro. Jest śmiertelnie niebezpieczne

Po lawinie powstało jezioro. Jest śmiertelnie niebezpieczne

Źródło:
Reuters, The Nation Pakistan

W sobotę pogoda w Polsce jest zmienna. Lokalnie występują burze, a na północy nad Bałtykiem pojawiają się trąby wodne. Zjawiska można zobaczyć na nagraniach.

"Wyjąłem telefon i zacząłem nagrywać". Znów pojawiły się nad Bałtykiem

"Wyjąłem telefon i zacząłem nagrywać". Znów pojawiły się nad Bałtykiem

Źródło:
tvnmeteo.pl

Przed jedną ze szkół w mieście Pearl w amerykańskim stanie Missisipi pojawił się aligator. Dzieci i nauczyciele przez kilka godzin musieli pozostać w budynku. Zwierzę zostało bezpiecznie odłowione i przewiezione z dala od zabudowań.

Przed szkołą pojawił się aligator

Przed szkołą pojawił się aligator

Źródło:
CNN

Sześciu uczniów utonęło w Egipcie podczas wycieczki szkolnej na plaży Abu Tlat w Aleksandrii. Mimo obowiązującego zakazu kąpieli, grupa weszła do morza. Ratownicy uratowali 21 innych osób. Jak informują lokalne media, zakaz wchodzenia do morza łamany jest notorycznie, co prowadzi do kolejnych tragedii.

Pływali mimo czerwonej flagi. Sześciu uczniów utonęło

Pływali mimo czerwonej flagi. Sześciu uczniów utonęło

Źródło:
PAP

W ostatnim czasie na plażach w trzech gminach brazylijskiego stanu Sao Paulo znaleziono setki martwych pingwinów. Większość z nich to młode osobniki. Naukowcy nie znają jeszcze dokładnej przyczyny tak masowej śmierci zwierząt, ale są pewne hipotezy.

Na plażach znaleziono setki martwych pingwinów

Na plażach znaleziono setki martwych pingwinów

Źródło:
PAP, Globo, Poder360

Brytyjscy naukowcy odkryli nowy gatunek dinozaura. Skamieniałości sprzed 125 milionów lat wskazują, że zwierzę wyróżniało się wyjątkowo długimi, kolczastymi wyrostkami na grzbiecie i ogonie, przypominającymi żagiel.

Jego grzbiet przypominał żagiel. Odkryto nowy gatunek dinozaura

Jego grzbiet przypominał żagiel. Odkryto nowy gatunek dinozaura

Źródło:
PAP

Na początku września dojdzie do zaćmienia Księżyca, które będzie można oglądać w naszym kraju. Tarcza naszego naturalnego satelity zostanie przysłonięta przez cień rzucany przez Ziemię.

Zbliża się zaćmienie Księżyca. Czy będzie widoczne w Polsce

Zbliża się zaćmienie Księżyca. Czy będzie widoczne w Polsce

Źródło:
PAP

Nawalny deszcz nawiedził stan Uttarakhand w północnych Indiach. Doprowadził do osunięcia ziemi i powodzi błyskawicznych. W lawinie błotnej całkowicie zniszczone zostały dwa domy, a kilkanaście kolejnych - poważnie uszkodzonych. Ekstremalne zjawiska pogodowe nasilają się wskutek zmieniającego się klimatu, a kolejne ulewy mogą jeszcze pogorszyć sytuację.

Lawina błotna przyszła w nocy. Są zaginieni

Lawina błotna przyszła w nocy. Są zaginieni

Źródło:
Reuters

Plaże w Guardamar del Segura, na południowo-wschodnim wybrzeżu Hiszpanii, zostały tymczasowo zamknięte po tym, jak w wodach przybrzeżnych zauważono dwa jadowite morskie ślimaki, znane też jako niebieskie smoki. Mimo niewielkich rozmiarów mogą być niebezpieczne - kontakt z nimi może grozić bolesnymi poparzeniami skóry.

Niebieskie smoki przy popularnych plażach. Zakazano kąpieli

Niebieskie smoki przy popularnych plażach. Zakazano kąpieli

Źródło:
CNN, tvnmeteo.pl