Maślak sitarz - występowanie, wygląd, zastosowanie i obieranie sitaków

● Maślak sitarz (Suillus bovinus) to pospolity grzyb jadalny z rodziny maślakowatych. ● Sitaki rosną w lasach iglastych, czasem na ich obrzeżach lub na wrzosowiskach. ● Mają typowe dla maślaków kapelusze pokryte lepkim śluzem, dlatego wymagają czyszczenia lub obierania. ● Sitaki nie są szczególnie cenione za swoje walory smakowe, jednak w połączeniu z innymi grzybami nadają się do marynowania, suszenia i duszenia. 

Maślak sitarz (Suillus bovinus) to grzyb z rodziny maślakowatych (Suillaceae). Znany jest także jako grzyb sitarz, grzyb sitak, grzyb sitek, grzyb wolak, krowiak (bovinus znaczy krowi) i gęsi pępek. Niektórzy mówią na maślaka sitarza borowik sitarz. Rośnie głównie w lasach iglastych pod sosnami od sierpnia do października. Lubi piaszczyste gleby, dlatego można go też spotkać (najczęściej w gromadzie) przy drogach i na obrzeżach lasów, a nawet na wrzosowiskach. Maślak sitarz jest pospolitym grzybem jadalnym, najczęściej spożywanym w potrawach z innymi grzybami, bo ma nieco kwaskowaty smak.

>> Sprawdź też: Kiedy na grzyby? Kalendarz grzybiarza, sezon na grzybobranie

Charakterystyczne cechy wyglądu maślaka sitarza:

kapelusz sitarza osiąga od 3 do 10 cm średnicy. U młodych sitaków kapelusz jest wypukły o lekko zaokrąglonych krawędziach, później rozpostarty i nieregularnie płaski. Sitarze są żółtobrązowe lub czerwonawe, a ich kapelusze w wilgotne dni są lepkie, gładkie i pokryte śluzem, który zasycha na skórce w formie drobnych zmarszczeń;

rurki maślaków sitarzy są blade i szarożółtawe, z czasem przybierają barwę oliwkowożółtą lub brązowawą; 

trzon grzyba sitaka ma od 3 do 6 cm wysokości i 0,5 do 1 cm grubości.  Może być wygięty, wybrzuszony, nieco jaśniejszy od kapelusza. Gładki. Najczęściej na górze jest szafranowy, a na dole ma wrośnięte brązowawo-pomarańczowe włókna;

miąższ sitaków jest lepki i mięsisty. Ma jasnożółty kolor miąższu, a brunatny w trzonie. Kiedy wysycha, zabarwia się na różowo lub czerwonawo, a po uszkodzeniu delikatnie sinieje. Po ugotowaniu zmienia kolor na fioletowy;

zapach: delikatnie owocowy;

smak: kwaskowy.

Maślak sitarz bywa mylony z maślakiem ziarnistym (Suillus granulatus). Ten drugi jednak ma drobniejsze pory i nakrapianą górę trzonu. Sitaka można też pomylić z maślakiem pstrym (Suillus variegatus). Jego kapelusz pokrywają szorstkie łuski, ma też bardzo wąskie pory. Zarówno maślak ziarnisty, jak i pstry, są grzybami jadalnymi, więc pomylenie ich z siatkami nie powinno stwarzać problemów.

Obok maślaka sitarza często rosną także klejówki różowe {Gomphidus roseus), które lubią taką samą glebę i drzewa co sitaki. Przypuszcza się, że między tymi dwoma gatunkami mogą istnieć stosunki zależności. Klejówki nie są podobne do sitarzy, ale są też jadalne.

Maślak sitarz to grzyb jadalny. Czy maślaki się obiera? Sitaki i inne rodzaje maślaków pokryte są śluzem, który jest ciężkostrawny, dlatego lepiej jest je obrać. Obieranie maślaków jest jednak dość żmudnym zajęciem, szczególnie w przypadku małych okazów. Aby szybko oczyścić małe maślaki, najpierw zamocz je (po uprzednim odcięciu końcówek trzonów) na kilka godzin lub na całą noc w roztworze wody z solą kuchenną (ok. 10 proc. roztwór będzie idealny). Potem wystarczy je dokładnie opłukać pod kranem. Sól rozpuści śluz, wystarczy spłukać resztki i nie trzeba już małych maślaków obierać.

Maślak sitarz nie jest równie smaczny co inne maślaki, ale w towarzystwie innych grzybów nadaje się do: - marynowania, - suszenia, - gotowania, - duszenia.